Folklor

Destar, du kevirên pan in, di danî- ne ser hev û dibe aş; ew aşê destî ye. Jixwe peyva dest+ar, yanî arê bi dest tê çêkirin. Wateyeke wiha ji vê peyva hevedudanî derdikeve. Yê serî di nîvekê de kunkiriye û aliyekê wî darkekî wekî destkî pêve zevtkiriye ku li ser yê din bihête zelandin. Her du kevir jî gilover in. …

Dêw di Avestayê da weku “Daeva” û di Hindiya Kevin da “Deva” hatiye binavkirin û berî Zerdeştiyê herçiqas weku Xweda û xwedavend hatibin pejirandin jî piştre bi piranî weku temsîlkarên xirabiyê hatine zanîn (Fesaî, 1379, r. 393). Carinan hin ji wan bi xirabî radibin bes paşê vediguherin ser başiyê. Ew bi piranî mexlûqên dirinde, mirovxwir, sêhrbaz in. Ew weku cin, …

Mirîşka me hêkekê dike, heft gundan bi xwe dihisîne. Ne mirîşk doşanî ye ne dara xoxê sotenî ye ne jî xezûr bi zavan xenî ye. Sê tişt hene bi êş; mirtib û mirîşk û mêş. Sê tişt hene bi çêj: rez û pez û hurmet. Li dinyayê sê tişt hene bi serêş; mêş, mirîşk û kermêş, tu çiqas dibêjî “kiş” …

1.Hunera Hafizeyê û Çanda Bîranînê Hunera hafizeyê, li rojava bi têgeha ‘memoratîva’ tê gotin û cihekî xwe yî saxlem heye. Cara yekem B.Z sedsala 6an Sîmonîdes ev têgeha bi lêv kiriye. Wateya Sîmonîdesê ev e; ‘Tiştên xeyalî bi mekanan re têkîldarkirin û rêzkirine’. Hunera hafizeyê, bingehê hafizeya “çêkirî” ye. Bi alîkariya wê, takekes dikarin gelek agahdariyan biparêzin û bigirin. Hunera …

Jiyana Vladimir Propp (1895-1970) Vladimir Propp, kurê malbatek bi eslê xwe Alman, 29ê Nîsan 1895an li St. Petersburgê de hatiye dinyayê. Di xortaniya xwe de li hawîrdora bahoz a Rûsyayê di 1913-18an de, li zanîngeha St. Petersburgê wî fîlolojiya rûsî û almanî dixwend. Di dibistana navîn de dest bi mamostetiya van zimanan kir. Paşê li zanîngehê bû mamosteyê almanî;  sê …

Bi giştî ekola dîrokî-erdnîgarî her çend rastî pir rexneyên tund bûye jî, di pêşxistina folklorê de û di geşedana teorîyên folklore de roleke wan a pir girîng heye. Dîsa hemî lêkolînerên folklorê ji bo têgihên mîna “varyant, ûrform, qanûnên epîk û motif” deyndarê vê ekolê ne ku îro jî derbasdarîya xwe ya metodolojik winda nekirine. Her çiqas dirok û folklor …

Folklor têgehek e ku tevahiya hêmanên çandî yên civakê yên wekî kevneşopî, urf, bawerî, adet, muzîk, dans, hunerên destan û vegotina devkî îfade dike. Folklor mîraseke çandî ye ku bi kevneşopiya devkî nifş bi nifş tê veguhestin û di bîra kolektîf a civakê de cih digire. Berhemên folklorî bi ronîkirina dîrok, nirx, bawerî, kevneşopî û adetên civakê, alîkariya parastina bîranîna …

DESTPÊK Ol û malbat du faktorên girîng in ku di teşekirina hafizeya civakî de rolên girîng dilîzin. Ol bi destnîşankirina nirx, bawerî û kevneşopiyên hevpar ên civakekê, bingeha hafizeya civakî ava dike. Nirx û baweriyên hevpar ên ku ji hêla olê ve têne peyda kirin, endamên civakê bi hev ve girêdide û ji wan re dibe alîkar ku hestek hevpar …

KURTE Xewn, di jiyana me de xwedî cîyekî taybet in . Balkêş, bêsînor, tevlîhev, şelû  û efsûnî  ne. Ev taybetmendiyên wan jî dibe sedem  ku em di bin bandora wan de dimînin û li pey şopa wan digerin. Em dixwazin wan fêm bikin û wateyekî li wan bar bikin. Ew efsûna ku xewn di nava xwe de vedihewînin  bala gelek …

Motîfa keftar, di çîrokên bi berf û bager da zehf tê bikaranîn. Keftar, sembola “tirs û xofê” ye. Di wextên berê da çîrokên keftar, ji teref mezinan ve ji zarokan ra dihatin gotin. Çîrok cureyeke edebiyata gelerî ye ku ji senteza pexşan û helbestê pêk tê. Orîjîna çîrokan şîfahî ye lê çîrok bi neqilkirina navnişan ji wextekî derbasî wexteke din …