Rîsaleya Remezanî – 3 / Zazakî

NUKTEYO HEŞTIN

Zaf hîkmetanê Remezanê Şerîfî ra yew hîkmetê eyo ke cuya şexsî ê însanan ra ewnîyeno eno yo ke:

Însanan rê, cinsê daruyanê tewr muhîman ra, maddî û manewî yew parêz o. Û tibben yew dîyet o ke, nefsê însanî, derheqê werdiş û şimitiş de çiqas goreyê keyfê xo têbigeyro, him senî zirar dano cuya maddî ê şexsî, him o tewir heram–helal nêvatiş, çik raşt ame, galaya heme çîyan kerdiş zî seke jehr dano cuya eya manewî. Hînî îtaetê qelb û ruhî kerdiş, ay nefsî rê çetin yeno, hewsarê xo salme gêno xo dest. Hînî însan nêşkeno ey wenîşo, o wenîşeno însanî.

Remezano Şerîfin de, pê roje, yew tewir banderê parêzî beno, keno ke bimuso riyazetî û banderê emran beno. Bêçare madeyo ze’îf zî, werdo ke hema nêḥemilnayo, sero yewna werd debîyayîş reyra nêweşey nêanceno. Û seba ke emir reyra werdo helal ra zî dest anto, qandê ke bieşko hereman ra zî hera vindero, yew qabîlîyet peyda keno ke bieşko goş bido emro ke aqil û şerî’etî ra yeno. Keno ke heyato manewîyî nêḥerimno.

Him eğlebê însanan zaf rayan raştê veyşanîye yenî. Veyşanîya ke seba sebir û tehammulî yew talîm dana, muhtacê rîyazetî ya. Rojeyo ke Remezano Şerîfin de yo, pancês saetî, eke bê paşîve bo, vîst û çar saetî yew mudeyê veyşanî rê, yew sebir û tehemmul û yew rîyazet û talîm o. Demek, bêsebrîye û bêtehemmulîye ke welcağê/ musîbetê merdimî dila kenî, daruyê înan ra yew zî roje yo.

Him a fabrîqaya madeyî zaf xedemeyê xo est î. Him aye reyra ‘eleqedar zaf cîhazatê însanî est î. Eke mîyanê rojanê nimajan yê mengêka nedaîmi de, mabên nêdîyo xebata nefsî, xedemeyê a fabrîqa û ay cîhazatê [însanî], îbadetanê xoyê taybetan xo vîr ra kenî, nefs reyra ‘eleqedar benî, kewenî bin tehekkumê ey. Sewbîna cîhazatê însanîyetî zî, hermele û dûyê çerxanê a fabrîqaya manewîyi reyra benî bêîntîzam, têmîyan kewenî. Dîqetê înan şono nefsî ser. Muwaqeten wazîfeyanê xoyê berzan xo vîr ra kenî. Coka, verîna ehlê welayetî ra zafînan, qandê averşîyayîşî, xo dayo rîyazet, xo banderê tikêk werdişî û şimitişî kerdo.

Labelê, pê rojeyê Remezanê Şerîfî, xedemeyê a fabrîqa fehm kenî ke, tenya seba a fabrîqa xelq nîbîyî. Û sewbîna cîhazatî, herinda şênayîya sefîl yê a fabrîqa, Remezano Şerîfin de, şayîya melekî û ruhanî reyra lezzet gênî, dîqetê xo (bala xo) danî nînan ser. Coka, Remezano Şerîfin de mumînî, goreyê derecayanê xo mezherê cîya-cîya nuran, feyzan, zerrweşîye benî. Sey qelb û ruh, aqil û sir zaf hîssî, a menga bimbarek de, bi wasitaya rojeyî, zaf aver şonî û wayîrî feyz benî. Herçiqas made bibermo zî, ê zerra safî ra huyenî.

NUKTEYO NEWIN

Rojeyê Remezanê Şerîfî, raşteraşt rubûbîyeto xeyalî ê nefsî şikneno û ‘eczê ey mojneno ci, ‘evdîtîya ey dano ey zanayîş, eno cîhet ra ğaye û feydeyanê ci ra yew ğaye û feydeyê xo eno yo ke:

Nefs qayîl nîyo Rabbê xo bisinaşno; sey Fîr’ewnî, o bi xo rubûbîyetê xo wazeno. Çiqas ezab ci rê bibo, ina damari tede manena. Labelê, bi vêşanîye ra, a damara ey şikîna. Hayo, rojeyo ke Remezano Şerefin de yo, raşteraşt darbi dano cepheya fîr’ewney yê nefsî ro, ey şikneno. ‘eczê ey, feqîreya ey, ‘evditîta ey tira vano.

Rîwayetê Hedîs de est o ke:

Cenabê Heq nefsî ra vato: “Ez çî ya, ti çî yî?”

Nefs vato: “Ez ez a, ti tî yî.”

‘Ezab ci kerdo, o eşto Cahnim, fina/ hewna tira persayo. Reyna vato: “Ene ene, ente ente.” Çi tewir ‘ezab ci kerdo, enanîyetî ra fek verra nêdayo.

Badê, pê veyşanîye ‘ezab ci kerdo. Yanî ci veyşan verdayo. Hewna persayo: “Men ene? Wema ente?”

Nefs vato: “Ente Rabbîr Reḥîm. We ene ‘Ebdukel ‘eciz.” Yanî, “ Ti Rebbê mino reḥîm î. Ez ‘evdêkê toyo ‘acîz a.

اَنْتَ رَبِّى الرَّحِيمُ – وَاَنَا عَبْدُكَ الْعَاجْزُ(5

(6) اَلللّٰهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ صَلٰوةً تَكُونُ لَكَ رِضَاۤءً وَلِحَقِّهِ اَدَاۤءً بِعَدَدِ ثَوَابِ حُرُوفِالْقُرْاٰٰنِ فِى شَهْرِ رَمَضَانِ وَعَلٰۤى اٰلِهِ وَصَحْبِهِ وَسَلِّمْ ¹

سُبْحَانَ رَبِّكَ رَبِّ العِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ – وَسَلاَمٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ – وَالْحَمْدُ ِللّٰهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ اٰمِينَ ²

 

Se’îdê Nursî 

Açarnayoxî: Serdar Bedirxan & W.K.Merdimîn

Binnotî:

  * Ina Rîsala, Kullîyatê rîsaleyanê Nurî ra, Mektubo Vîst Û Newin ra Qismo Dîyino Ke Rîsaleya Dîyin A

1-Homay mi! Efendîyê ma Mihammed rê, al û esḥebanê ey rê yew reḥmeto ke ti tira razî yî û O zî layiqê ey o, goreyê hûmaranê herfanê Quranî ke menga Remezanî de wanîyenî selat û selam biki.

2-Rebbê toyo ke wayîrê îzzetî yo, vatişê înan ra hera Heme pêxamberan rê selam bo. Ḥemd zî qey Rebbê Aleman Homayî rê yo. (Sûreya Saffati:180-182)

VAJNAMEYEK

rîsale:  genellikle belli bir konuda yazılmış küçük kitap, broşür

nukte: ince bir anlam taşıyan, zekâ eseri olduğu için hoşa giden zarif ve düşündürücü söz

hîkmet: âlemin insanlar tarafından anlaşılamayan gizli amacı

parêz: diyet, yeme ve içmeye dikkat etme, canının istediği her şeyî yememe

rîyazet:  gelip geçici şeylerden nefsi çekerek, kanaat içinde yaşama; ilim, ibadet ve fikirle meşgul olma

şerî’et: Allah’ın kulları için peygamberleri vâsıtasıyle koymuş olduğu îman, ahlâk, ibâdet ve hukukla ilgili kural ve hükümlerin bütünü, din

eğleb: fazla, çok, ekseriyet

paşîve: gece yenen yemek

dila: iki kat

cîhazatê însan: vücutta belirli bir görev yapan insana ait organların bütünü, sistem

nimajan: gündüzleri

hermele: gürültü

muwaqeten: geçici olarak

şênayî: neşe, eğlence

şayî: sevînç, şenlîk

îtîzar:  bir sebep göstererek affını isteme

bêserûberey: düzensizlik, tertipsizlik, karışıklık

musamaha: hoşgörü

rubûbîyet: 1- Rab olma durumu, Tanrılık 2- Efendilik, sahiplik

Rab: Bütün mahlûkātı yetiştiren, kayıran, besleyen, terbiye eden Cenâbıhak, Allah, Tanrı

îzzet: mertebe ve rütbe yüksekliği, şeref

hera: uzaklık, mesafe (mi ra hera şo= benden uzaklaş, benimle kendi arana mesafe koy)

vajname: sözlük

vajnameyek: sözlükçe