Ger hûn hewil didin ku zarokekî/ê bextewar, saxlem û bi xwebawer mezin bikin û hûn difikirin ku hûn neserkeftî ne, gelo hûn ê çawa îfadeyên ku hûn pir caran bikar tînin analîz bikin?
Gotinên bêhiş dikare bandorek neyînî ne tenê zarokan li mezinan jî bike. Beriya her tiştî, ew nû dest bi fêmkirina vê dinyayê dikin, ew nizanin ka agahdariya ku ew digirin çawa analîz bikin, û hema hema her tiştî bi bawerî qebûl dikin.
Lêbelê, tu dêûbav ji xeletiyan bêpar nîne. Wekî encamek, hevokên perwerdehiyê yên gumanbar ji nifş bi nifş têne veguhestin, ku bi rengek nezelal, lê bi berdewamî bi rûreşî bandorê li derûniya zarokan dike. Li vir, me xeletiyên herî gelemperî yên ku dêûbav di dema mezinkirina zarokan de bikar tînin navnîş kirine…
1. EZ JI TE BAWER NAKIM
Dê û bav pir caran eleqedar in ku bi zarokên xwe re xetek vekirî ya ragihandinê saz bikin. Jixwe, ev awayê herî hêsan e ku meriv ji hemî bûyerên jiyana zarok haydar bibe û gava ku ew çêdibin zarok ji pirsgirêkan biparêzin. Ger ev e ku hûn pê re eleqedar dibin, pir girîng e ku hûn pêşî li gotinên zarokê xwe miqate bin û hurmeta daxwaza wî ya vekirinê bigrin.
Bi gotina “Tu derewan dikî” yan jî “Ez ji te bawer nakim”, dêûbav dikarin têkiliya xwe ya bi zarokê xwe re xera bikin. Wekî encamek, zarok dikare baweriya xwe bi we rawestîne û zû fêrî serhişmendiyê bibe û dema ku hewcedariya wî bi alîkariyê hebe êdî ji bo şîretan serî li we nade.
2. EZ DÊ JI VÊ MALÎ DERÊM Û EZ Ê VENEGERIM
Her cure tehdîd ne rêyên herî dostane yên ragihandinê ne û tevkariyê nadin çareseriya aram a pevçûnê. Ger zarokê we bi we re nîqaş bike an jî hestên xwe pir zelal nîşan bide, ev jixwe nîşanek e ku ew bi stresê de ye. Gotinên wekî “Tu yê bikevî tengasiyê” an jî “Ez ê ji vê malê derkevim tu min nabînî” tenê hêrsa wan zêde dike û zarok di malê de xwe ewle hîs nake.
Ger pevçûn ji ya ku we hêvî dikir dirêjtir bikişîne û êdî hêza we bi têra xwe tune ku hûn tiştek çêker bibêjin, çêtir e ku hûn li şûna tehdîdan her kesî vexwînin ku aram bibin û axaftinê paşê biqedînin..
3. TU YÊ QET NEGUHERÎ
Bi gelemperî, pispor pêşniyar dikin ku ji peyvên wekî “herdem” an “tu carî” dûr bisekinin. Bikaranîna peyvên bi vî rengî zarokan bi hestyarî bêhêvî hîs dike.
Van peyvan, ku pir caran bi bêhişmendî têne gotin ku zarokê we teşwîk bike ku guhartinên erênî bike, mixabin dê bandorek berevajî bike. Lêbelê, berevajî dikare çêbibe, ku bibe sedema berdewamiya tevgerek nexwestî ya ku dêûbav qet naxwaze.
4. JI BER KU EZ WIHA DIXWAZIM
Dibe ku ev yek ji gotinên dêûbavbûnê yên herî klîşe bin. Lêbelê, ew bi dijwarî dikare wekî çêker were binav kirin. Rastî ev e ku, ya yekem, ev gotin vê wateyê dide zarokan ku; hestên wan ne girîng in, û ya duyemîn jî, rê nade ku ew çarçoveyekê fêr bibin û rewşê fam bikin, ku ji bo jiyana wan pir girîng e.
Mesela, zarokên we ji we lava dikin ku hûn herin qada lîstikê, lê divê hûn cilşûştinê bikin û firaqan bişon. Ger hûn rewşê rave nekin û tenê bibêjin na, hûn ê wekî merivek xirab xuya bikin ku naxwaze kêfa wan bibe. Ger hûn rewşê rave bikin, zarok her çend ew aciz bibin jî ya fehm bikin ku ew ne tenê bi xwestin wî/wê nabin.
5. DIVÊ TU JÎ VÊ BIZANIBÎ
Ji zarokê xwe re dibêjin ehmeq an tiştekî wisa ji ber çend sedeman xelet e. Ya yekem, zarokên piçûk jî dizanin ku ew peyvek pir şerm û tewra jî biçûkxistinê ye. Ya duyemîn, bihîstina vê yekê ji mezinekî ku jê hez dikin du qat bi êş e, ji ber ku mezin belkî dizane ew li ser çi diaxivin. Di encamê de metirsî heye ku zarok van gotinan pir cidî bigire û di pêşerojê de bibe sedema gelek bêewlehiyê.
6. EZ NE BAWERIM KU TU DIKARÎ VÊ BIKÎ
Dêûbavên zêde bi parastî tevdigerin di meyla ravekirinan digerin, gumanan nîşan didin, û di pêşkêşkirina alîkariyê de israr dikin. Dê û bav bawer dikin ku bi hewldana ku her tiştî ji bo zarokên xwe bikin, ji kirina hin tiştan jî cesaretê bidin wan, ew wan ji xeter û bêhêvîbûnê diparêzin. Lêbelê, zarok vê yekê neyînî dibînin, ango hîsdikin ku nebaweriya we di qabiliyetên wan de ne .
Wekî encamek, ev dikare bibe sedema bêbawerî û tirsa berpirsiyariya tiştên girîng.
7. KU TU ŞÎVÊ BIXWÎ TU DIKARÎ ŞÊRANIYÊ BIXWÎ
Tiştê ku vê hevokê xeternak dike ew e ku zarok pê bawer dike ku xwarina mayî bi qasî şîrînê ne xweş e. Di dawiyê de, zarok dest pê dike ku ji xwarina ku ew bi rastî bi zorê dixwin kêmtir têr dibe, her çend berê qet pirsgirêkek wî tunebûya jî.
Heke hûn nexwazin ku zarokê we adetên xwarinê yên xirab çêbike, şîranîyê wekî xelat bikar neynin. Di şûna wê de, hewl bidin ku bêalî bimînin û vebijarkek ji zarokê xwe re pêşkêş bikin, wekî “Dema ku hûn hilbijêrin ku hûn pêşî şîvê biqedînin hûn dikarin şîrîniyê hilbijêrin”.
8. DERDÊ TE ÇI YE?
Ger mezinekî ku zarok jê bawer e ji zarok re bêje ku tiştek bi wan re heye, hûn dikarin piştrast bin ku ew ê bê guman wê bîr bîne û jê bawer bike. Lê xetereya rastîn a vê hevokê ew e ku ew pir berfireh e. Wê demê zarok dê vê pirsê ji xwe bike. An jî dibe ku bikevin encama “ez mirovekî xerab im” û bi awayê xwe şirove bikin.
Wekî encamek, dibe ku ew hewceyê gelek salan dermankirinê bin da ku di dawiyê de vê bêbaweriyê derbas bikin.
9. EZ JI KARÊ XWE NEFIR DIKIM
Roja her kesî li ser kar heye. Ger weha bibe dibe ku em gelek caran werin malê û, mînakî, ji hevjînê xwe re gilî bikin ku em çiqas ji karê xwe nefret dikin. Dibe ku xuya bibe ku di vê senaryoyê de tiştek xelet tune. Lê belê, zarok her tiştî wek singer dihejînin. Bi rastî, lêkolînan dît ku helwestên me yên li hember jiyanê bandorek mezin li ser diyarkirina serkeftina zarokên me hene.
Ji ber vê yekê, gilîkirina li ser kar li ber zarokan dikare wan bawerîyê bide wan ku kar çalakiyek tirsnak e ku jiyana we xera dike. Di dawiyê de, ew ê an bi wê baweriyê mezin bibin ku mezinbûn kabûsek e, an jî ew ê nikaribin ji ber tirsa xwe karekî hilbijêrin.
Çavkanî: ensonhaber.com
Werger: Firat Bawerî
