Rîsaleya Remezanî – 2 / Zazakî

NUKTEYO PANCIN

Rojeyê Remezanê Şerîfî, cîhetê eyo ke pankkerdişê nefsî ra û fekverradayîşê hereketanê eyê serewedaritan ra ewnîyeno, na nuqta ra zaf ğayeyanê ci ra yew no yo ke:

Nefsê însanî ridê ğefletî ra, xo, xo vîr ra keno. ‘Eczê xoyo bêhed, muhtaceya xoya bêpeynî, kemaneya xoya gelek berzi, ke mahîyetê ey de yî, nînan nêveyneno û nêwazeno biveyno. Him nêduşmîşîno/ nêfikirîyeno ke çiqas ze’îf û çiqas binê tesîrê çinbîyayîşî û hedefê welcağan/ musîbetan de yo û goşt û esteyan ra viraşte yo ke cade/ lez xeripîyeno. Seke polat ra viraşta yew leşa xo est a, seke qet nêmireno, xo ebedî xeyal keno, êrişê dunya keno. Pê yew xirs û temakareya şîddetin û waştiş û heskerdişo şîddetin reyra xo erzeno dunya. Xo besteno her çîyo lezzetin û nafinî ra. Him Xaliqê xo, o ke bi kemalê şefqet ey terbîye keno, xo vîr ra keno. Him netîceyê heyatê xo û heyatê xoyê uxrewî nêfikirîno, exlaqo pîs mîyan de lêr beno.

Hayo, Rojeyê Remezanê Şerîfî, tewr ğafîlan rê û sarewuşkan rê, ze’îfeya înan û acizeya înan û feqîrîya înan dano înan hîskerdiş. Ridê veyşaney ra pîzeyê xo fikirîno; îhtîyaceya xoya ke pîzeyê ey de ya fehm keno. Keweno ey vîr ke leşa eya ze’îfi çiqas pûyaya ya. Fehm keno ke çiqas muhtacê reḥmi û pîzveşney o. Qayîl beno ke fîr’ewneya nefsî caverdo, kemalê ‘ecz û muhtacîye reyra xo berzo dergahê Homay û xo ḥedirneno ke yew destê şikro manewî reyra keyberê rehmetî bikuwo -eke ğefletî zerra ey nêḥerimnaya…

NUKTEYO ŞEŞIN

Rojeyê Remezanê Şerîfî, cîhetê xoyo ke nuzulê Qurano Ḥakîm dir eleqedar o û cîhetê xoyo ke seba ameyîşê Qurano Ḥakîmî wextêko tewr muhîm o, ê zaf ğaye û feydeyanê ey ra yew no yo ke:

Qurano Ḥakîm madem menga/ aşma Remezanî de nuzul bîyo. Merdim wextê ameyîşê ay Quranî bîyaro çimandê xo ver, seba o xîtabo asmînîyo wehyî vera şîyayiş; lazim o ke, Remezano Şerefin de, ihtîyacanê pîs û nizm yê nefsî ra û ḥalanê bênaf û vengan ra xo hera bigêro. Û teriknayîşê werd û şimitişî ra wazîyetê melekan mendene, û yew het ra seke o Quran newe yeno war ey wendene û goşdaritene, û xîtabê Îlahîyê ke ey de yî, sey hingê/ helê înan yê warameyîş de goşdarîkerdene, û ay vatişan seke Resulê Ekrem (‘e.s.m.) ra bieşnawo goşdarîkerdene, hatiki/ belkî seke Hezretê Cebraîlî ra, hatiki Mutekellîmo Ezelî ra goşdarî kerdene. merdimî resneno yew halo bimbarekî. Û tercumaneya xo reyra nê halî sewbînan rê dayene goşdaritiş û heta dereceyêk ğayeyê warameyîşê Quranî nawnayene/ ramojnayene yo.

Belê, Remezano Şerîf de Alemê Îslam seke bikewo herinda yew mescîdî. Yew mescîdo ke, bi mîlyonan hafizî, goşeyanê ay mescîdo girdî de ay Quranî, ay xîtabo asmênîyî/ semawîyî, şarê ‘erdî rê danî eşnawitiş. Her Remezan, ayeta ( 4)  شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِۤى اُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْاٰنُ  î, terzêko nurin, çirisîyaye de dano nawitiş/ mojneno; na ayeti ispat kena ke Remezan menga/ aşma Quranî ya. Sewbîna ferdê ay cemato girdî, înan ra tayê, bi aramîye, ay hafizan goşdarî kenî. Ê bînî xo rê wanenî. Mîyanê winasî yew wazîyet de yew wazîyeto bimbarek de, tabîyê hewesanê nefso pîsî bîyayîş, pê werdiş û şimitiş, o wazîyeto nurin ra vejîyayîş çiqas xirab o û çiqas hedefê nefreto manewî yê cemeatê ay mescîdî yo, o tewir zî, Remezano Şerefin de, ê ke muxalefetê ehlê rojeyî kenî zî, o derece de hedefê nefret û ḥeqareto manewî yê pêroyî alemê Îslamî yî.

NUKTEYO HEWTIN

Cinsê însanî ameyo dunya ke seba axîretî citkarîye/ citêrey û bazirganey bikero, Rojeyê Remezanî ke cîhetê no qezencê ey ra ewnîyeno, zaf ğaye û feydeyanê ey ra yew ğaye û feydeyê ey no yo ke:

Remezano Şerîfî de, xeyrê ‘emelan yew rê hezar o. Ebi hukmê hadîsi reyra qet’î yo ke her yew herfa Quranî des sewabê xo est î; des xeyrî hesibîyenî, des fêkîyanê Cennetî anî.

Remezano Şerîfî de, her yew herf rê des ney, hezar; û sey Ayet-ul Kursî, her yew herfa sewbîna ayetan rê hezaran; û Êneyanê (Cum’ayanê) Remezanê Şerîfî de hîna zîyade. Û Şewa Qedri de hîris hezar xeyr nusîyeno. Belê, Qurano Hakîm ke her yew herfa xo hîris hezar fêkîyanê baqîyan dano, dekeweno herinda hende yew dara nurin yê Ceneti ke, bimîlyonan ay fêkîyanê baqîyan, Remezano Şerefin de, mumînan rê dano qezençkerdiş. Hayo, bê, no tîcareto muqaddes, ebedî, karin ra biewni, temaşe biki û bifikirîyi ke, ê ke qîmetê nê herfan nêzanenî dekewenî mîyanê çiqas yew ziraro bêhed, fehm bikir.

Hayo, Remezano Şerîf, seba bazirganeya axîretî, yew dezgeh û yew bazaro gelek karin o. Û semedê xasilato uxrewî, gelek semeredar yew ca yo. Û seba geşbîyayîşê ‘emelan, wisari de sey varitê aşma Nîsanî yo. Vera Seltanatê Rubûbîyetê Homayî, yew seremonîya ‘evdîtîya însanan o ke herinda roşano tewr erjaye û bimbarekî de yo. Û semedo ke ayhawa yo, roje, merdimî sero ferz bîyo ke, nefs ğeflet reyra, pê werdiş û şimitiş, ke hacatê eyê heywanî yî, hewesperwerane nêdekwo çîyanê bênaf û lezzetinan ke weşba ey şonî. Nedaîm, seke heywanîye ra bivejîyo, bidekwo wazîyetê melekey, yanxo bidekwo bazirganeya axretî, nedaîm, fek îhtîyacanê xoyê dunyewîyan ra verradayîş reyra, beno merdimêko uxrewî û dekweno ruhêko ke şeklê merdiman de aseno, ridê rojeyê xo ra Samedîyet rê tewirêk ‘eynikey/ ’eyneyîye keno.

Belê, Remezano Şerîf, na dunyaya fanî de, mîyanê ‘emro fanî/ vîyarte de û cuya kilm de, yew ‘emro baqîyî/ bêpeynîyî û yew cuya derga baqîyi xo mîyan de ḥewîneno, dano qezençkerdiş. Heya, tek yew Remezan, eşkeno netîceyanê yew ‘emro heştay serrî bido qezençkerdiş. Şewa Qedri zî, bi vatişê Quranî, hezar aşman ra hîna xeyrin bîyayîşê xo reyra, na qali rê delîlêka qet’î ya.

Heya, çitur/ senî ke yew padîşah, sultanîya xo de, belkî her serri, tayê rojan -sey wexto ke vejîyayo textî ser, yanxo sewbîna yew çîyo ke sultanîya eya debdebeyin ra ewnîyeno- keno roşan. Raîyetê xo / hemwelatîyanê xo, o roj de dayreyê qanunanê umûmîyan de ney, belkî îkramanê xoyê taybetîyan rê û îltîfatanê xoyê xasan rê û îcraatanê xoyê fewqeledeyan rê dîrekt, bê perde, şarê xoyê erjaye û sadiqan ano huzurê xo, înan rê ‘eleqedar beno. Ay hawa zî, Padîşaho Zulcelal yê heştês hezar aleman, ke Sultanê ezel û ebed o, Qurano Hakîmî, ke fermanê eyo qedirgiran o, û rîyê ey verbi ay heştês hezar aleman o, înan ra nîyadano, Remezano Şerefin da ardo war. Helbet coka hîkmetê Ey ra yo ke Remezanî bikero yew roşano Homayî yo taybetin û ey bikero yew sergîyo Rebbanî û ey bikero yew meclîso ruhanî.

Madem Remezan, o roşan o. Helbet heta dereceyêk, qandê ke însanî xejlanê suflî û heywanîyan ra hera bêrî girotîş, rojegirotiş emir beno. Û tewr mukemmelê ay rojeyî zî, sey mîdeyî heme cîhazanê însanan, hîsî, çimî, goşî, zerrî, xeyalî, fikrî zî ganî roje bigêrî. Yanî, înan ḥeraman ra, çîyanê vengan ra antiş û her yewînan, goreyê înan, sewkê ‘evditîye kerdiş îcab keno. Mavajî, rojeyê ziwanî; ey zurî ra, zem ra û qalanê pîsan ra durî tepîştîş reyra beno, û ay ziwanî, wendişê Quran û zikir û çîyanê sey tesbîh û selawat û tewbe–îstîğfar reyra xejilnayîş/ meşxulkerdiş o. Mavajî rojeyê çiman; înan heram ra nîyadayîş ra û rojeyê goşan; înan çîyanê xiraban eşnawitiş ra men kerdiş o, çimanê xo verbi îbretan û goşanê xo seba goşdaritişê qala heqi û goşdaritişê Quranî karardiş lazim o, bi no qeyde sewbîna cîhazatî zî gorebê taybetîya xo ganî roje bigêrî. Xora, made semedo ke fabrîqayêka tewr girs a, eke roje reyra tatîl bikero, sewbîna dezgehê wirdêlekî bi asanî tabîyê ey benî.

 

Se’îdê Nursî

Açarnayoxî: Serdar Bedirxan & W.K.Merdimîn

 

BINNOTÎ:

 

*Na Rîsala, Kullîyatê rîsaleyanê Nurî ra, Mektubo Vîst Û Newin ra Qismo Dîyino Ke Rîsaleya Dîyin A

4-Menga Remezanî, menga (hende bimbarek a) ke tede Quran ameyo war. (Sureya Beqera:185)

 

VAJNAMEYEK

nukte: ince bir anlam taşıyan, zekâ eseri olduğu için hoşa giden zarif ve düşündürücü söz

serewedaritiş: başkaldırı, isyan

mahiyet: bir şeyin ne olduğunu belirleyen asıl unsur, nitelik

welcağ: musibet, bela

polat: çelik

êriş: saldırı

xirs: aşırı istek, şiddetli arzu

temakarey: hırs ve açgözlülük, tamah

naf: yarar, fayda

Xaliq: yaratıcı, herşeyi yaratan Allah

uxrewî: uhrevî, Âhirete âit, öbür dünya ile ilgili

pûyaya: çürük

kemal: bir şeyin tam ve noksansız dereceye erişmiş olması durumu, mükemmellik, tamlık

Qurano Ḥakîm:  her âyet ve sûresinde sayısız hikmet ve faydalar bulunan Kur’ân

mengi: ay (30 günlük zaman dilimi)

Mutekellîmo Ezelî: ezelî kelâm sıfatına sahip olan ve konuşması, hiçbir varlığın konuşmasına benzemeyen Allah

xîtabo asmênî: Allah tarafından gelen semavî hitap

aram: sakin, dingin

Ayet-ul Kursî: Allah’ın varlığından ve bir kısım mühim sıfatlarından bahseden Bakara Sûresinin 255. Âyeti

Semeredar: verimli

geşbîyayîşê ‘emelan: amellerin teşermesi, büyümesi, ilerleyip fazlalaşması

seremonî: tören

hewesperwerane: nefsin isteklerine düşkün bir şekilde

nedaîm: geçici, devamlı olmayan

Samedîyet: Allah’ın hiçbir şeye muhtaç olmayıp herşeyin Ona muhtaç olması

raîyet: halk, vatandaş

Padîşaho Zulcelal: sonsuz büyüklük, yücelik ve azamet sahibi Padişah, Allah

Sultanê ezel û ebed: varlığının başlangıcı ve sonu olmayan kudret ve hakimiyet sahibi Sultan, Allah

suflî: alçak, aşağılık

made: mide