Dîrok

Ehlaqê zanistê bêehlaqiya metîngerî Xerzî Xerzan Berîya vê nivîse de me gelek caran behsa mijara “ berovajîkirina dîroka  gelê kurd ji hêla biyanî û dagirker-mêtîngeran ve “ kiribû û her diçe, li gel bidestxistina çavkanî û agahîyên balkêş û kêrhatî, baş e ku mafdarbûna  me a bikaranîna vê gotinê dertê meydanê. Lewra, biyanî û bi taybetî dagirkerên axa Kurdistanê, di hêla lêpkirin …

Dîroka Kurdistanê ya nêz, em dikarin bi hêsanî bibêjin ku dîroka serhildan, liberxwedan û raperînan e. Bi taybetî, piştî belavkirina mîrnişînîyên kurd a sedsala 19-an, Dewleta Osmanî û gelê kurd bi deha caran li hemberîhev rabûne û şerên dijwar rû dane. Osmanî, bi destpêka sedsala 19-an ve, xwestîye ku desthilatdarîya xweser a mîrnişînîyên kurd rake û Kurdistan bike wilayeteka mêtîngehîya …

‘Elîyê Ûnis, li Sasonê hatîye dinyayê. Di dawîya sedala 19’an û destpêka sedala 20’an de, nav û dengê wî li seranserê Sason, Xerzan, Raman û Hezoyê belav bû. Li dijî kiryarên Osmanî ya li dijî Kurdan derket û bi komeke ku ji deh kesan pêk dihat re, derkete serê çîya. Li dijî Osmanîyan dest bi têkoşînê kir. Zirarên mezin gihande …

Pêşeng, mezin an jî pêşkêş û serok û sermîyanên milet û civat û malbatan rojê carekê nayên rûyê dinyayê. Pêşengek an jî serokekî dîrokî bi sedsalan carek dertê. Di nava berxwedan û mucadeleyeke dûr û dirêj de, ango di warekî azad û aram de pêşkêşên miletan dertên. Tesîra zeman û meka- nan, tesîra rewşa civakan, çand û qerekter û sewîya …

Pira Mala Badê, weke ku ji navê wê pirê jî tê fêmkirinê, li ser navê Bad ê Dostik hatye avakirin, ê ku damezrenerê Dewleta Merwanî ye… Bad, ( an jî Baz) di sala 991-an da, di şerê li gel Hemdanîyan pêk hatye da hatye kuştin û xwarzîyê wî Hesen ê Merwan ketye şûna wî û sinorên dewleta xwe berfirehtir kirye… …

Li Gundê Çatkulê, li kêleka Bîşkeka Qirgizîstanê ye. Çatkul gundekî mezin e û piraniya niştecihên gund kurd in. Ew kurdên ku sala 1937-ê ji Ermenistan û Nexçîvanê bi fermana Stalîn hatine sirgunkirin. Hema ew kurd in ku piştî şikestina şerê Şêx Seîd ji Wanê û derdora wê ber bi wî yalî Çemê Erezê ve; ber bi Ermenistanê ve hatibûn sirgunkirin. …

Kemal Suphandax Kurê Nadir Beg, Nevîyê ‘Kor Huseyîn Paşayê Heyderî’ye. Nivîskar, lêkolîner, dîrokzan, sîyasetmedar; lê ji her tiştî bêhtir: Kurdhezekî suhbetger e… Dîwana wî gelek xweş e, xeberdana wî mirov di nav pelên dîrokê de digerîne, Xudanê gelek pirtûkan e, dema mirov pirtûkên wî dixwîne; mîna ku mirov guh bide Radyoya Erîvanê, Kurdîtiya wî yê nav malê ye, Kurmancîya wî …

Navên Hin Bajarên Kurdistanê (Kurdî-Tirkî)   Ağrı Agirî Doğubeyazıt Bazîd Diyadin Gîhadîn Eleşgirt Pakrewan – Zêdkan Hamur Hamur Patnos Patnos Taşlıçay Taşliçay Tutak Tutax Ardahan Erdexan Damal Damal Göle Golê Hanak Xanaq Posof Posof Çıldır Zurzuna Adıyaman Semsur Besni Bêsnî Çelikhan Cêlikan Gerger Alduş Gölbaşı Serêgolê Kahta Kolik Samsat Samosad Sincik Sincik Tut Tut Batman Elîh Gerçüş Kercews Hasankeyf Heskîf …

Berat Qewîendam Cîgeheke taybet a demsala zivistanê li ba kurmancên Xorasanê heye û bawerên li bara vê demsalê li nav xelkê hene. Ez dixwazim li vê nivîsarê hinek ji bawer û urf û edetên kurmancên Xorasanê di heyama demsala zivistanê da pêşkêşî we xwendevanên hêja dikin. Helbet Xorasan devereke mezin û berfireh e û kurdên Xoarsanê jî li zêdetir ji …