Dîrok

Bendava Ilısû û projeya Hîdro Elektrîk Santralî ya hebûnên çandî parastin û rizgar kirinê de li Heskîfê li şikeftekê de lêgerîna ku hat pêkanîn de niştecîhbûnek ango cîheke niştecîhbûnê yê 11. hezar 500 sal berî naha hate dîtin. Xebatên ku ‘’ xebatên kolanê ya Arkolojîk yên Heskîf ‘’di çarçoveya parastin û rizgarkirina hebûnên çandî yên proja Hîdro Elektrîk Santral de …

Dema mirov ji bajarê Hz. Şûeyb ber bi Wêranşehrê ve diçe, piştî 15 km yan, mirov digihîje bajarê kevin yê bi navê Soxmatarê. Ji Harranê 50 km dûr e. Ev der her çiqas zêde kevin be jî, di dewra qraliyeta Abgaran de, ji aliyê Harraniyan de, weke navendeke sabi’iyan hatiye bikaranîn û dîzaynkirin. Li Soxmatarê bêhtir baweriyên di dewra Sabi’iyan …

Mîratên dîrokî, nasname û çanda her neteweyekê ne ku pêwîst e ji bo parastina hebûna wê neteweyê, ew şûnwarên dîrokî jî bêne parastin. Beşek ji vê berpirsyaretiyê li ser milê xelkê ye û beşa herî zêde dikeve ser dewletan. Li bajarê Sine hin şûnwar hene ku ji ber nebûna alîkariyên hikûmî ji bo parastina wan, ber bi jinavçûnê ve diçin û hinek ji wan bi temamî wêran bûne. Kolanên kevn yên Sine, bêhna …

Berî 94 sal Peymana Lozanê hate vaje kirin, ku Kurdistan bi hûkma vî peymanê bu 4 parçe. Peyman di 24.07.1923’de bi amadebuna Britanya, Italya, Fransa, Yunanistan, Belçika, Romanya, Japonya û Bulgaristan hatibu lidarxistin. Tevaya welatên ku di kombuna Lozanê de beşdar dibun, yek armanca wan hebu. Çi cur berjewendî dikarin jibo dewletên xwe bidest bixin. Tirkiyê, ku bi temamî ketibu destê …

Divê bê gotin ku ev her sê herêm, heta berî du sed salan, bawerîyên kevnar ên gelê Kurd ên wekî Êzidîtî û Yarsanî bi awayekî zindî di nav çanda xwe de bi xwedî dikirin lê piştî 1820an bi zordarîya Osmanî û bilindbûna radîkalîzmê li Kurdistanê, ev bawerî hêdî hêdî ji holê rabûn û vê gavê em dikarin tenê şopên wan …

Di Dema Antîk De Bikaranîna Navê Kurd û Kurdistanê Tomarîyên Sumeran Navê Kurd û welatê wan di belgeyên Sumeran de bi navê “Kur-tî” an ku wekî “gelê jorî, gelê çîyayî” dibihure. Kurdzanê navdar Vladimir Minorsky (1877-1966), di nivîsara xwe ya ku li Ansîklopedyaya Îslamê li jêr serenavê “Ên Kurd” de hatiye weşandin, vê rastîyê dinivîse û tomar dike. Di beşê têkildar …

Navê Kurd û Kurdistanê Di Dîrokê De I Wekî ku tê zanîn, li ser dîroka navê Kurd û Kurdistanê gelek nêrîn, nivîs, nivîsar û lêkolîn hene. Ev rewşeke xwezayî ye, ji lew re wekî kesayet û netewe “Kurd” û wekî welatê wan “Kurdistan”, ji destpêka dîroka mirovahîyê ve li ser axa Mezopotamyaya  Jorîn bi cih e, heye û di çavkanîyên herî kevnar de jî …

Komara Tirkîya senî ke 1923 de bîye wayîrê tapuyî dest bi înkarkerdişê kurdan kerd. Naye ra girêdaye sozê ke dîyaybî kurdan xo vîr ra bîy. “Êdî tena tirkan eşkayêne heqanê milîyanbiwazê” û heqê unsuranê bînan tena “koletî û xizmetkarî kerdene” bî. Kurdê ke sereyê înan sey koyanê Kurdîstanî aso bîybêveng nêmendî. Vera înkar û îmhakerdişan va “ney”. Adresanê nê neyvatişan …

Ji dema cenga (1828‑1829)´an ve, ya ku di navbera Imperatoriya Rusî û xîlafeta Osmanî de, têkiliyên rengareng di nava Kurd û Urisan de, pêda bûn. Ji wê demê ve bi sed hezaran Kurd, li ber hêrişên hov ên leşkerên osmanî  reviyane, û bi taybetî kurdên, ku di Qafqasiya de bi cî û war bûne. pişt re Urisan ew herêm xistine …

Di Çerçoveya Modernizm Û Netewpervertiya  Kurdî De Ebdurehim Rehmî Hekarî Û “Gaziya Welat” Sedat Ulugana lêkolîner Destpêk Rehmî Hekarî di sala 1890de li Elbaqê tê dinê. Qezaya Elbaq ji aliyê îdarî ve, di wan salan de bi sencaxa Hekarî ve girêdayî bû, ku Hekarî jî wê demê Wanê ve girêdayî bû. E. Rehmî dibistana sereke li Elbaqê û ya navendê …