Nivîskar: Şeref Xan

Werger: Mela Mehmûdê Bazîdî (1797-1867)

Amadekar: Seîd Dêreşî

 

Şerefname jêdereke esasî ya dîroka Kurdan e; ji aliyê dîrokzan û hikumdarê Mîrektiya Bidlîsê Şeref Xanê Bidlîsî ve di sala 1597an de bi zimanê Farisî hatiye nivîsîn.

François Bernard Charmoy -ku wergêrê Şerefnameyê yê bal Fransî ye- derbarê girîngiya wê de wiha dibêje: “Rêbaza dîrokzaniya Şerefuddîn, ji uslûba bi şetafet a dîrokzanên Rojhilatî dûr e, sade ye û herikbariyeke mezin di xwe de dihewîne. Meriv di rîwayetên tê de neqilbûyî de, rastî pir kêm nakokiyan tê.” Herwiha Kurdologê navdar Bazil Nikitîn jî Şerefnameyê wek baştirîn çavkaniya dîroka Kurdistanê ya sedsala 16an dide naskirin.

Vêca ev berhema ku ji bo dîroka Kurd û Kurdistanê pir biqîmet e, cara pêşî di sala 1858an de ji aliyê Mela Mehmûdê Bazîdî (1797-1867) ve bi navê “Tewarîxê Qedîmê Kurdistan” ji eslê wê yê Farisî bal Kurdiya Kurmancî ve hatiye tercumekirin. Tewarîxê Qedîmê Kurdistan di dîroka pexşan û wergera Kurdî de jî girîngiyeke xwe ya taybet heye. Herçend ku berî wê bi Kurmancî du-sê berhemên biçûk ên pexşanî hebin jî, tu guman tuneye ku ev berhem hem ji aliyê qedîmtiya xwe hem ji aliyê qewareya xwe hem jî ji aliyê mijara xwe ve di nav pexşana Kurdî de cihekî wê yê pir ciyawaz û mustesna heye. Ji aliyekî din ve Tewarîxê Qedîmê Kurdistan hemû taybetmendiyên Kurmanciya sedsala 18 û 19an (bi taybetî devera Serhedê) di xwe de dihewîne. Ji vî aliyî ve berhem ji bo dîroka zimanê Kurdî jî pir biqîmet e.

Mela Mehmûdê Bazîdî di warê ziman, zargotin, dîrok û edebiyatê de, gelek berhem telîf û tercume û îstinsax kirine. Ji ber ku hemî xebatên wî pexşan in; lewma wek bavê pexşana Kurdî tê hesibandin.

 

ISBN: 978-625-7383-73-8

Rûpel: 392

Naveroka Kitêb li jêr e:

Hûn karin naverokê wek PDF daxînin bitikînin serefname

 

ŞEREFNAME

TEWARÎXÊ QEDÎMÊ

 

Amadekar:

Seîd Dêreşî, sala 1955ê li gundê Dêreşê yê qezaya Amêdiyê jidayik bûye. Xwendina xwe ya despêkê , Qur’an û Nûbihara Ehmedê Xanî û çend kitêbên dî li nik melan xwendine. Paşî sala 1968ê dest bi mekteba resmî ya bi navê (Me‘hedu’l-Îslamî) kiriye.

Sala 1976ê mekteba xwe bi dawî înaye. Sala 1982ê Koleja Şerî‘etê û Vekolînên Îslamî ya bi ser Zanîngeha Mustensiriyê ve, li Bexda bi dawî înaye.

Sala 1986ê, bûye endamê Yekîtiya Nivîskarên Îraqê.

Sala 1991ê, bûye endamê Yekîtiya Nivîskarên Kurd.

Sala 1991ê , piştî serhildana Başûr , rojnameyek bi navê Botan li bajarê Dihokê derxistiye û sernvîserê wê bûye.

Ji sala 1995ê heta niha li Almanya dijî.

Sala 2013ê, vegeriyaye Başûrê Kurdistanê û dest bi weşana kovareka dîrokî, bi navê Dîrok 24 jimar jê derxistine. Di sala 2019an de weşana wê bi dawî bûye.

Karên wî yên nivîsînê ev in:

Heta niha li ser twîjandina hin kitêb û dîwanên şa‘irên klasîk kar kiriye.

Her dîsa kitêb û vekolîn li ser dîroka Kurdan ya civakî û siyasî nivîsîne.

Evên xwarê jî navên hindek ji wan kitêban in:

1. Qeftek ji Hozanêt Nalbendî, 1981, Bexda.
2. Dîwana Feqiyê Teyran (para yekê), Bexda 1989.
3. Dîwana Weda‘î, 2002 Berlîn. Nûbihar Stembol 2012.
4. Şevzengil (helbest), Dihok 2002.
5. Dîwana Feqiyê Teyran (tevberkar), Dihok 2005.
6. Kelhên Ava, Komeka Vekolîn û Tekstên Klasîkî, Dihok 2005.
7. Şerefnameya Şerefxanê Bidlîsî, Tercema Mela Mehmûdê Bazîdî, Dihok 2007.
8. Bermayêt Dîwana Feqiyê Teyra. Weşanên Zanîngeha Dihokê 2011.
9. Berperek ji Dîrokê. Weşanên Zanîngeha Dihokê 2011.
10. Vêkêxistokêt Kurdî. Rêveberiya Çap û Belavkirinê, Dihok 2013.
11. Serbora Min ya Nivîsînê di Karwanê şi‘rê da (bîrhatin û şi‘r), Dihok 2020.
12. Demek bo Xewnêt Min (çîrok). Dihok 2020.
13. Zanistê Kelam, Vekolîn li ser Eqîda Îmanê ya Ehmedê Xanî. Dihok 2021.
14. Vekolîneka Şiroveyî li ser Nûbihara Ehmedê Xanî, Dihok 2022.
15. Çend Rawestgeh di dîroka Mîrgeha Behdînan da, (li jêr Çapê ye).
16. Rastiya Zimanê Kurdî. (Niha berdest e).

NAVEROK

BERAHÎ ………………………………………………………………………………………..19

ANALÎZEK LI SER WERGERA MELA MEHMÛD A ŞEREFNAMEYÊ .25

Pêşgotina Mela Mehmûdî bo Şerefnameyê …………………………..25

Meramêt Mela Mehmûd di vê pêşgotina kurt da ………………….26

Ji mijarêt serpişk yêt Mela Mehmûdî terceme nekirîn …………27

Nivîsînêt Mela Mehmûd li ser dîrokê ……………………………………29

Nêrîna Bazîdî li ser zimanê Kurdî …………………………………………30

EDEBIYATA KURDÎ DI SÊ QONAXAN DE Û KURTEYEK LI SER

NESRA KURDÎ ………………………………………………………………………………35

1. Edebiyata devkî ………………………………………………………………….35
2. Çerxa ronesansa Kurdan (edebiyata nivîskî) ……………………39
3. Vegêran û nesir ………………………………………………………………….43

Çi li ser nesra Kurdî hatiye nivîsîn? ………………………………………43

PÊŞGOTINA Q. K. KURDOYÊV Û

1. C. MUSAELYAN …………………………………………………………………………47

PÊŞGOTINA MELA MEHMÛDÎ YA KITÊBA WÎ YA WENDA

“TEWARÎXÊ CEDÎDÊ KURDISTAN” ………………………………………………52

PIRTÛKA WENDA YA DÎROKA KURDISTANÊ (TEWARÎXÊ CEDÎDÊ

KURDISTAN) ………………………………………………………………………………..53

TEWARÎXÊ QEDÎMÊ KURDISTAN ………………………….. 81

MUQEDDÎME ……………………………………………………………………….91

BABÊ [BEŞA] EWWIL

MUŞTEMIL E LI SER PÊNC FESLAN / 99

FESLA EWWIL DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD CIZÎR Û

DIYARBEKRÊ NE …………………………………………………………………….99 Nesr bîn Nesîruddewle Ehmed ………………………………………..100

Se‘îd bîn Nesîruddewle Ehmed ………………………………………..100

Mensûr bîn Nesîruddewle Ehmed …………………………………..100

FESLA DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD DÎNEWER Û

ŞEHREZOL KU MEŞHÛR ÎN BI ḤESNEWEYH …………………………101

Bedir bîn Ḥesneweyh ……………………………………………………….101

Hîlal bîn Bedr …………………………………………………………………..101

Tahir bîn Hîlal ………………………………………………………………….102

Bedir bîn Tahir bîn Hîlal ………………………………………………….102

Ebulfeth Muhemmed bîn ‘Eyyar ……………………………………..102

Ebuşşewk bîn Muhemmed bîn ‘Eyyar ……………………………..102

Muhelhil …………………………………………………………………………..103

Surxab bîn Muhemmed ……………………………………………………103

Se‘dî bîn Ebuşşewk …………………………………………………………..103

Surxab bîn Bedrê Muhelhil ……………………………………………..103

Ebulmensûr ………………………………………………………………………103

FESLA SÊYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD FEDLEWEYH

KU MEŞHÛR ÎN BI LORA MEZÎN ……………………………………………104

Nesreddîn Muhemmed bîn Hîlal bîn Bedir ……………………..104

Ebû Tahir bîn Muhemmed bîn ‘Elî bîn Ebulḥesen Fedleweyh 105

Qizil Etabeg Hezar Esf ……………………………………………………..106

Tukle bîn Hezar Esf ………………………………………………………….107

Etabeg Şemseddîn bîn Elb Erẋûn (Alp Arğun) ………………..107

Etabeg Yûsif Şah bîn Elb Erẋûn ……………………………………….108

Etabeg Efrasyab bîn Yûsif Şah …………………………………………108

Etabeg Nesretuddîn Ehmed bîn Yûsif Şah bîn Elb Erẋûn .109

Etabeg Rukneddîn Yûsif Şah bîn Ehmed …………………………110

Muzeffereddîn Efrasyab Ehmed bîn Yûsif Şah ……………….110

Etabeg Peşeng bîn Yûsif Şah …………………………………………….110 Etabeg Ehmed …………………………………………………………………..110

Etabeg Şah Huseyn bîn Ehmed bîn Peşeng bîn Yûsif Şah .110

FESLA ÇARÊ DERHEQÊ ZIKRA LORA BIÇÛK ……………………….111

Şuca‘eddîn bîn Xurşîd Ebû Bekir bîn Muhemmed bîn

Xurşîd ……………………………………………………………………………….112

Seyfeddîn Rustem bîn Nûreddîn Muhemmed bîn

Ebû Bekir bîn Muhemmed bîn Xurşîd …………………………….113

Şerefeddîn Ebû Bekir Nûreddîn Muhemmed ………………….114

‘Izzeddîn Gerşasb bîn Nûreddîn Muhemmed …………………115

Husameddîn Xelîl bîn Bedreddîn Şucaʻeddîn Xurşîd ……..115

Bedreddîn Mesʻûd bîn Bedir bîn Şucaʻedîn Xurşîd …………116

Taceddîn Şah bîn Husameddîn Xelîl bîn Bedreddîn bîn

Şucaʻeddîn Xurşîd …………………………………………………………….117

Cemaleddîn Xidir bîn Taceddîn Şah bîn Husameddîn

Xelîl bîn Bedr bîn Şucaʻedîn Xurşîd …………………………………118

Husameddîn ‘Umer Bêg ……………………………………………………118

Semsameddîn Mehmûd bîn Nûreddîn Muhemmed ………..119

‘Izzeddîn Muhemmed bîn Emîr ‘Izzeddîn Huseyn bîn

Bedreddîn Mesʻûd …………………………………………………………….119

Dewlet Xatûn jina ‘Izzeddîn Muhemmed ………………………..120

‘Izzeddîn Huseyn birayê Dewlet Xatûnê ………………………….120

Şucaʻeddîn Mehmûd ………………………………………………………..120

Melik ‘Izzeddîn bîn Şucaʻeddîn Mehmûd ………………………..120

Seyîd Ehmed …………………………………………………………………….120

Şah Huseyn bîn Melik ‘Izzeddîn ………………………………………121

Şah Rustem bîn Şah Huseyn …………………………………………….121

Aẋûr bîn Rustem Şah ……………………………………………………….121

Cîhangîr bîn Rustem Şah ………………………………………………….121

Şah Rustem bîn Cîhangîr ………………………………………………….121

Muhemmed bîn Cîhangîr …………………………………………………123

Şahwêrdî bîn Muhemmed ……………………………………………….125

BABÊ [FESLA] PÊNCÊ DERHEQÊ ZIKRA SELATÎNÊD MISR Û

ŞAMÊ KU MEŞHÛR ÎN BI ALÊ EYYÛB  …………………………………..127 SEHÎFA [BEŞA] DUYÊ 

DERHEQÊ ZIKRA UMERA Û HAKIMÊD KURDISTANÊ

KU EGER ÇI ÎSTÎQLALEN DE‘WA SELTENETÊ KIRÎNE,  LAKIN ‘URÛC Û TEREQQÎ NEKIRÎNE.

EMMA DI BE‘ZEK EWQATAN DANÎ SIKKE Û XUTBE  BI NAVÊ DI XWE ÎBRAZ Û ÎZHAR KIRÎNE.

EW JÎ MUŞTEMIL E BE PÊNC FESLAN / 139

FESLA DUYÊ [EWIL] DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD

ERDELANÊ YE ……………………………………………………………………. 139

Eve kelama derheqê zikra Me’mûn bîn Munzir bîn Bablo bîn Hesen bîn Xidir bîn Ilyas bîn Kelol bîn Baba Erdelanî 140

Beyke Bêg bîn Me’mûn Bêg ……………………………………………..140

Me’mûn Bêg bîn Beyke Bêg ……………………………………………..141

Surxab Bêg bîn Me’mûn Bêg ……………………………………………141

Muhemmed Bêg bîn Me’mûn Bêg ……………………………………142

Sultan ‘Elî bîn Surxab ………………………………………………………143

Pusat Bêg bîn Surxab ……………………………………………………….143

Tîmûr Xan bîn Sultan ‘Elî …………………………………………………143

Helû Xan bîn Sultan ‘Elî bîn Surxab ………………………………..144

FESLA DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD HEKARIYAN E

KU MEŞHUR ÎN BE ŞENÛYÎ [ŞENBÛ] ……………………………………..144

BABÊ [FESLA] SÊYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD

‘IMADIYEYÊ, KU MEŞHÛR ÎN BE BEHDÎNAN …………………….. 153

Emîr Zeyneddîn ……………………………………………………………….155

Emîr Seyfeddîn …………………………………………………………………155

Hesen ………………………………………………………………………………..155

Sultan Huseyn ………………………………………………………………….156

Qubad Bêg bîn Sultan Huseyn Bêg …………………………………..156

Beyram Bêg bîn Sultan Huseyn Bêg …………………………………158

Seydî Xan Bêg bîn Qubad Bêg ………………………………………….159

BABÊ [FESLA] ÇARÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD CIZÎRÊ …..160

Silêman bîn Xalid……………………………………………………………..162

ŞU‘BEÊ EWWIL DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD CIZÎRÊ

(KU MEŞHÛR ÎN BI ‘EZÎZAN) ……………………………………………163 Emîr Seyfeddîn bîn Ebdulʻezîz ………………………………………..163 Emîr ‘Ebdal……………………………………………………………………….164

Emîr ‘Ebdal bîn Emîr ‘Izzeddîn ……………………………………….166

Emîr Îbrahîm bîn Emîr ‘Ebdal …………………………………………166

Kelek Muhemmed bîn Îbrahîm Xalid Bêg ……………………….166

Emîr Şeref bîn Emîr Bedir ……………………………………………….167

Şah ‘Elî Bêg bîn Emîr Şeref ………………………………………………168

Bedir bîn Şah ‘Elî Bêg ……………………………………………………….169

Emîr Muhemmed bîn Bedir Bêg ………………………………………171

Sultan Muhemmed bîn Emîr Muhemmed ……………………….172

Nasir Bêg bîn Şah ‘Elî Bêg ………………………………………………..173

Emîr ‘Ezîz bîn Kelek Muhemmed …………………………………….176

Emîr Muhemmed bîn Xan ‘Ebdal …………………………………….178

Emîr Şeref bîn Xan ‘Ebdal ………………………………………………..180

ŞU‘BEYÊ DUYÊ DERHEQÊ HAKIMÊD GURGÎLÊ ……………181

Emîr Seyîd Ehmed bîn Emîr Şemseddîn ………………………….182

Emîr Şemseddîn bîn Emîr Bedir ………………………………………183

Emîr Îbrahîm bîn Emîr Bedir …………………………………………..183

Emîr Ehmed bîn Emîr Îbrahîm ………………………………………..184

Emîr Muhemmed bîn Emîr Ehmed ………………………………….184

Emîr Ehmed bîn Emîr Muhemmed ………………………………….184

ŞU‘BEYÊ SÊYÊ DERHEQÊ BEYANA HAKIMÊD FINIKÊ ….184

FESLA PÊNCÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD HESENKÊFAYÊ

KU MEŞHÛR ÎN BE MELIKAN ………………………………………………..185 Melik Silêman …………………………………………………………………..187

Melik Muhemmed …………………………………………………………….187

Melik ‘Adil bîn Melik Muhemmed ……………………………………188

Melik Eşref bîn Melik ‘Adil ………………………………………………188

Melik Xelîl bîn Melik Eşref el-muleqqeb be Melik Kamil .188

Melik Xelef el-meşhûr bi Çavsor ……………………………………..188

Melik Xelîl bîn Melik Silêman ………………………………………….189

Melik Huseyn bîn Melik Xelîl …………………………………………..192

Melik Silêman bîn Melik Xelîl ………………………………………….192

Melik Muhemmed bîn Melik Xelîl ……………………………………193

Melik Sultan Huseyn bîn Melik Muhemmed …………………..194

FESLA [BEŞA] SÊYÊ

DERHEQÊ ZIKRA SAYIRÊD UMERA Û HAKIMÊD KURDISTANÊ

YE, EW JÎ MEBNÎ YE LI SER ÇEND FIRQEYEKAN / 195

FIRQA EWWIL MUŞTEMIL E LI SER NEH FESLAN ………………195

FESLA EWWIL DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD ÇEMIZKEZEKÊ

EW JÎ MUŞTEML E LI SER SÊ ŞU‘BAN ……………………………………195

Pîr Huseyn Beg bîn Hacî Rustem Beg ………………………………198

ŞU‘BEYÊ EWWIL DERHEQÊ ZIKRA UMERAYÊD

MICENKURDÊ …………………………………………………………………..200

ŞU‘BEYÊ DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD PÎRTAKÊ …201

ŞU‘BEYÊ SÊYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD SEQMANAN E .202

Yûsif Beg bîn Pîr Huseyn Beg …………………………………………..204

Muhsin Beg bîn Pîr Huseyn Beg ………………………………………204

Yeʻqûb Beg bîn Pîr Huseyn Beg ………………………………………..204

Ê çarê Keyqubad Beg bîn Pîr Huseyn Beg ……………………….204

Keykawis Beg bîn Pîr Huseyn Beg ……………………………………205

Perwîz Beg bîn Pîr Huseyn Beg………………………………………..205

Behlûl Beg bîn Pîr Huseyn Beg ………………………………………..205

Gulabî Beg bîn Pîr Huseyn Beg ………………………………………..205

‘Elî Xan Begê Silêman Beg bîn Pîr Huseyn Beg ……………….205

FESLA DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD MIRDÊSIYAN

EW JÎ MUŞTEMIL E LI SER SÊ ŞU‘BEYAN ………………………………206

ŞU‘BE EWWIL DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD EGÎLÊ

KU MEŞHÛR ÎN BE BUDRÛQAN ……………………………………….207

[Emîr Îbrahîm] …………………………………………………………………209

[Emîr Muhemmed] …………………………………………………………..209

Emîr ‘Îsa bîn Mîr Muhemmed ………………………………………….209

Dewlet Şah Beg bîn Emîr ‘Îsa Beg …………………………………….209

Şah Muhemmed bîn Emîr ‘Îsa ………………………………………….210

Qasim Beg bîn Şah Muhemmed ……………………………………….210 Murad Beg bîn Emîr ‘Îsa…………………………………………………..211

Ce‘fer Beg bîn Qasim Beg …………………………………………………211

ŞU‘BA DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD PALOYÊ ……….211

Huseyn bîn Mîr Hemze …………………………………………………….212

Cemşîd Beg bîn Mîr Muhemmed ……………………………………..212

Huseyn Xan Bêg bîn Cemşîd Beg ……………………………………..214

Huseyn Xan Bêg bîn Cemşîd Bêg ……………………………………..215

Huseyn Bêg bîn Cemşîd Bêg …………………………………………….215

Silêman Beg bîn Huseyn Beg ……………………………………………215

ŞU‘BEÊ ÇARÊ [SÊYÊ] DERHEQÊ BEYANA HAKIMÊD

ÇERMOKÊ …………………………………………………………………………216

Mîr Seyfeddîn …………………………………………………………………..216

Şah Yûsif …………………………………………………………………………..217

Nasruddîn …………………………………………………………………………217

Şah ‘Elî Beg ……………………………………………………………………….217

Isfendyar Beg ……………………………………………………………………217

Bayindir Beg …………………………………………………………………….217

Muhemmed Beg ……………………………………………………………….217

ŞU‘BA PÊNCÊ [FESLA SÊYEM] DERHEQÊ BEYANA HAKIMÊD

SASONÊ YE KU MEŞHÛR ÎN BI HAKIMÊD HEZZOYÊ …………….218

Xizir Bêg bîn Mîr Ebû Bekir ……………………………………………..218

‘Elî Bêg bîn Mîr Ebû Bekir ………………………………………………..219

Xizir Beg bîn ‘Elî Bêg ………………………………………………………..219

Muhemmed Beg bîn ‘Elî Beg Sasonî …………………………………219

Silêman Beg bîn Muhemmed Beg bîn ‘Elî Beg …………………221

Behaeddîn Beg ………………………………………………………………….222

Saroxan Beg bîn Muhemmed Beg ……………………………………223

Muhemmed Beg bîn Saroxan Beg ……………………………………224

Ehmed Beg bîn Xizir Beg û Muhemmed Beg birayê wî …..225

BABÊ [FESLA] ÇARÊ

DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD XÎZANÊ

EW JÎ MUŞTEMIL E LI SER SÊ ŞU‘BEYAN ………………………………229

ŞU‘BA EWWIL DERHEQÊ ZIKRÊ HAKIMÊD XÎZANÊ

Û WECHÊ NAVDANA BI WÎ NAVÎ …………………………………….230

Emîr Dawûd bîn Emîr Melik ……………………………………………231

Sultan Ehmed bîn Dawûd ………………………………………………..231

Mîr Muhemmed bîn Sultan Ehmed …………………………………232

Melik Xelîl bîn Sultan Ehmed …………………………………………..233

Mîr Mehmûd bîn Sultan Ehmed ………………………………………233

Mîr Hesen bîn Melik Xelîl ………………………………………………..233

ŞU‘BA DUYÊ DERHEQÊ HAKIMÊD MIKSÊ YE………………..235

‘Ebdal Beg bîn Mîr Ehmed ……………………………………………….235

Rustem Beg bîn Huseyn Beg …………………………………………….236

ŞU‘BA SÊYÊ DERHEQÊ HAKIMÊD SPAYIRTÊ YE ……………236

Sultan Îbrahîm bîn Muhemmed Beg ……………………………….237

Muhemmed Beg bîn Sultan Îbrahîm ……………………………….237

Mîr Şeref Beg bîn Muhemmed Beg ………………………………….237

FESLA PÊNCÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD KILÎSÊ YE ………..238

Pûlad Beg bîn Qasim Beg …………………………………………………240

Ceʻfer Beg bîn Canpûlad Beg ……………………………………………242

Hebîb Beg bîn Canpûlad Beg ……………………………………………242

Huseyn Beg bîn Canpûlad Beg …………………………………………244

FESLA ŞEŞÊ DERHEQÊ HAKIMÊD ÎRONÊ NE [ŞÊRWANÊ NE] .245

Mîr Şah Muhemmed bîn Mîr Huseyn ………………………………246

Mîr ‘Ebdal …………………………………………………………………………246

Emîr Şah Muhemmed bîn Emîr ‘Ebdal ……………………………246

Muhemmed Beg bîn Mîr Şah Muhemmed……………………….247

‘Ebdal Beg bîn Emîr Şah Muhemmed ………………………………248

[Mehmûd Beg bîn ‘Ebdal Beg] ………………………………………….248

Zeynel Begê kur Mîr ‘Ebdal ……………………………………………..249

‘Ebdal Beg …………………………………………………………………………250

ŞU‘BA EWWIL DERHEQÊ ZIKRA MÎR MUHEMMEDÊ

KOR BIN MÎR HESEN Û EWLAD [Û] ETBAʻÊD WÎ NE ………250

ŞU‘BA DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD ÎRONÊ ………….250

BABÊ HEŞTÊ [FESLA HEFTÊ] DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD

ZIRQAN E, EW JÎ MUŞTEMIL E LI SER ÇAR ŞU‘BEYAN ………….251

ŞU‘BA EWWIL DERHEQÊ BEYANA HAKIMÊD DERZÎNIYAN 252

Emîr Hemze bîn Emîr Xelîl bîn Emîr Xazî ………………………252

‘Elî Beg bîn Muhemmed Beg …………………………………………….252

Şah Qulî Beg bîn Muhemmed Beg ……………………………………252

Yeʻqûb Beg bîn Muhemmed Beg ………………………………………253

Muhemmed Beg bîn Dûman Beg ……………………………………..253

ŞU‘BA DUYÊ DERHEQÊ HAKIMÊD GIRDIKAN ………………254

Muhemmed Beg bîn Nasir Beg…………………………………………255

Nasir Beg bîn Muhemmed Beg…………………………………………255 ŞU‘BA SÊYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD ‘ETAQÊ NE

KU MEŞHÛR ÎN BI XANUZADE …………………………………………256

Şahîn Beg bîn Ehmed Beg ………………………………………………..257

Yûsif Beg bîn Ehmed Beg …………………………………………………257

Hesen Beg bîn Yûsif Beg …………………………………………………..258

ŞU‘BA ÇARÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD TERCÎLIYÊ YE 259

FESLA ŞEŞÊ [HEŞTÊ] DERHEQÊ ZIKRA UMERAYÊD

SIWÊDAN DA YE …………………………………………………………………….261

Emîr Celal bîn Şehab Emîr ……………………………………………….263

Emîr Muhemmed bîn Emîr Celal……………………………………..263

Emîr Fexreddîn ………………………………………………………………..263

Emîr Hesen ……………………………………………………………………….263

‘Ebdal Beg Emîr Muhemmed ……………………………………………264

Sibhan Beg bîn ‘Ebdal Beg ……………………………………………….264

Sultan Ehmed Beg bîn ‘Ebdal Beg ……………………………………265

Meqsûd Beg bîn Sibhan Beg …………………………………………….265

Murad Beg bîn Sultan Ehmed Beg ……………………………………265

Silêman bîn Murad Beg ……………………………………………………266

FESLA NEHÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD SILÊMANIYÊ

EW JÎ MUŞTEMIL E LI SER DU ŞU‘BEYAN ……………………………..267

ŞU‘BA EWWIL DERHEQÊ HAKIMÊD QULB Û BATMANÊ YE 270

‘Elî Beg bîn Şah Weled Beg……………………………………………….271

Sultan Huseyn Bêg bîn ‘Elî Beg ………………………………………..272

Seyyid Ehmed Beg bîn Sultan Huseyn Beg ………………………272

ŞU‘BA DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD MIFARQÎNÊ YE .273

Mîr Xan Beg bîn Behlûl Beg ……………………………………………..274

‘Umer Beg bîn Behlûl Beg ………………………………………………..274

FIRQA DUYÊ MUŞTEMIL E LI SER DEH FESLAN …………………275

FESLA EWWIL DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD WELATÊ SUHRAN .275

Şah ‘Elî Beg ……………………………………………………………………….276

Mîr Budaq Beg bîn Şah ‘Elî Beg ……………………………………….276

Mîr Seyfeddîn bîn Mîr Budaq ………………………………………….277 Mîr Huseyn……………………………………………………………………….277

Mîr Seydî bîn Şah ‘Elî Beg ………………………………………………..277

Mîr Seyfeddîn bîn Mîr Huseyn bîn Mîr Budaq ………………..278

Qulî Beg bîn Silêman Beg bîn Mîr Seydî Beg …………………..279

Budaq Beg Qulî Beg bîn Silêman Beg ………………………………280

Silêman Beg bîn Qulî Beg bîn Silêman Beg ……………………..280

‘Elî Beg bîn Silêman Beg …………………………………………………..281

FESLA DEHÊ [DUYÊ] DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD WELATÊ

BABAN ……………………………………………………………………………………281

Mîr Şemseddîn bîn Mîr ‘Ebdal …………………………………………281

Îbrahîm …………………………………………………………………………….283

Hacî Şêx bîn Îbrahîm ……………………………………………………….283

Budaq Beg bîn Hacî Şêx ……………………………………………………284

Mîr Huseyn bîn Silêman Beg ……………………………………………285

FESLA SIYÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD TAYIFA MUKRIYAN .287

Sarim bîn Seyfeddîn Mukrî ……………………………………………..287

Mîre Beg bîn Hacî ‘Umer bîn Sarim bîn Seyfeddîn Beg …..288

Mîre Beg bîn Şêx Heyder ………………………………………………….288

FESLA ÇARÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD BIRADOSTAN

EW JÎ DU ŞU‘BE NE ………………………………………………………………..291

ŞU‘BA EWWIL DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD SOMAYÊ …..292

Şah Muhemmed bîn Ẋazî Qiran ……………………………………….292

Budaq Beg bîn Şah Muhemmed Beg ………………………………..293

Hesen Beg bîn Şah Muhemmed Beg ………………………………..293

‘Elî Begê bîn Ẋazî Qiran ……………………………………………………293

Olya Beg bîn Şah Muhemmed Beg …………………………………..293

ŞU‘BA DUYÊ DERHEQÊ MÎRÊD TÊRGEVERÊ Û

KELA WÊ DERÊ ………………………………………………………………..294

Ewladêd Nasir Beg bîn Şêr Beg bîn Şêx Hesen Beg …………294

BABÊ [FESLA] PÊNCÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD

MEHMEDAN IN ………………………………………………………………………295

Mîr Huseyn bîn Şêx Mehmûd ………………………………………….295

Mîr Hamid bîn Mîr Huseyn Beg ……………………………………….295

‘Îwez Beg bîn Mîr Hamid …………………………………………………296

Huseyn Qulî Beg ……………………………………………………………….296

Emîre Beg bîn Mîr Hamid ………………………………………………..298

Hesen Beg bîn ‘Îwez Beg bîn Mîr Hamid …………………………299

Şêr Beg bîn Hesen Beg ……………………………………………………..301

BABÊ [FESLA] ŞEŞÊ DERHEQÊ ZIKR[A] HAKIMÊD

DINBILIYAN ………………………………………………………………………. 301

[Hacî Beg] …………………………………………………………………………302

Ehmed Beg bîn Behlûl………………………………………………………303

Mensûr Beg bîn Muhemmed Beg …………………………………….303

Welî Beg bîn Mensûr Beg …………………………………………………303

Hacî Beg bîn Hacî Beg ………………………………………………………303

Sultan Qulî Beg bîn Cemşîd Beg bîn Behlûl Beg ………………304

[Nezer Beg] ……………………………………………………………………….305

[Qilîç Beg bîn Sultan ‘Elî beg] …………………………………………..305

FESLA DEHÊ DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD TAYIFA

KELHORAN E …………………………………………………………………….. 306

ŞU‘BA EWWIL DERHEQÊ ZIKRA UMERAYÊD PILINGAN .306

Ẋeybullah Beg …………………………………………………………………..306

[Muhemmed bîn] Ẋeybullah Beg ……………………………………..306

Emîr Eskender ………………………………………………………………….307

ŞU‘BA DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA UMERAYÊD DERTENG Û

ZENGENE ………………………………………………………………………….307

‘Umer Beg …………………………………………………………………………308

Qubad Beg ………………………………………………………………………..308

ŞU‘BA SÊYÊ DERHEQÊ ZIKRA UMERAYÊD MAHÎDEŞT …308

ŞU‘BA ÇARÊ DERHEQÊ ZIKRA UMERAYÊD ÇENGÎ ………..310

ŞU‘BA PÊNCÊ DERHEQÊ UMERAYÊD ZENGENEYÊ NE …312

ŞU‘BA ŞEŞÊ DERHEQÊ UMERAYÊD PAZOKÊ …………………312

Şehsiwar Beg bîn Huseyn ‘Elî Beg ……………………………………312

Uweys Beg bîn Xalid Beg ………………………………………………….313

Qilîç Beg bîn Uweys Beg …………………………………………………..314

Yadgar Beg bîn Mensûr Beg bîn Zeynel Beg bîn Şeker Beg

bîn Huseyn ‘Elî Beg ………………………………………………………….314 Badîn Beg bîn Yadgar Beg ………………………………………………..314

Uweys Beg el-meşhûr be Qilîç Beg …………………………………..315

SEHÎFEYÊ [BEŞA] ÇARÊ 

DERHEQÊ ZIKRA HAKIMÊD BIDLÎSÊ

KU ABA Û ECDADÊD MUSENNIFÊ KÎTAB E,

KELA BIDLÎSÊ Û BANIYÊ WÊ Û SEB BÎNA WÊ  ÇI YE Û KÎ YE? / 317

SEHÎFA DUYÊ [FESLA EWWIL] DERHEQÊ BEYANA

‘EŞÎRETÊ ROJKAN Û SEBEBÊ WECHÊ TESMIYE …………………….330

FESLA DUYÊ DI BEYANA NESEBA HAKIMÊD BIDLÎSÊ ………..333

FESLA SÊYÊ DI BEYANA ΑZAZ Û ÎKRAMA KU SELATÎNÊD

BORÎ DERHEQÊ HAKIMÊD BIDLÎSÊ KIRÎNE, EW JÎ MUŞTE-

MIL E LI SER ÇAR QISMAN ……………………………………………………336

QISMÊ EWWIL DERHEQÊ ZIKRA MELIK EŞREF E ……….336

FESLA [QISMÊ] DUYÊ DERHEQÊ ZIKRA HACÎ ŞEREF

BIN ZIYAEDDÎN ………………………………………………………………..339

FESLA [QISMÊ] SÊYÊ DER ZIKRA EMÎR ŞEMSEDDÎN

BIN HACÎ ŞEREF ……………………………………………………………….340

FESLA [QISMÊ] ÇARÊ DI ZIKRA EMÎR ÎBRAHÎM BIN

EMÎR HACÎ MUHEMMED ………………………………………………….346

FESLA SÊYÊ DI BEYANA HUKÛMETA BIDLÎSÊ KU JI DEST

HAKIMÊD WANE BIDERKETINE EW JÎ LI SER ÇAR WECHAN E 352

WECHÊ EWWEL BEHSA EMÎR ÎBRAHÎM Û MUNAZE‘A

WÎ DIGEL EMÎR ŞEREF …………………………………………………….352

WECHÊ DUYÊ DI BEYANA HUKÛMETA EMÎR ŞEREFÎ LI

CIHÊ EMÎR ÎBRAHÎM Û HUKÛMETA BIDLÎSÊ ………………….356

WECHÊ SÊYÊ DI BEHSA ISTANDINA MÎR ŞEREF

WELATÊ BIDLÎSÊ JI QIZILBAŞIYE ………………………………… 360

WECHÊ ÇARÊ BEYANA EHWALÊD EMÎR ŞEMSEDDÎN

BIN ŞEREFXAN …………………………………………………………………370

ZEYLÊ KITAB Û BEYANA EHWALÊ FEQÎR (Û) HEQÎRÊ ŞIKESTE

JI ZEMANÊ TEWELLIDÊ HETA VÊ TARÎXÊ HICRETÊ (1005) ….377

ÇEND NIMÛNE JI DESTXETA WERGERA ŞEREFNAMEYÊ ……..385

ÇANDNAME