Roşan Lezgîn: “Kurmancî kirin kurdî, kirdî kirin zazakî!”

Gelo îro di zazakî de xebatên akademîk û edebî çi hene? Ji bo yên ku bixwazin zazakî fêr bibin çi materyal hene?

Li van salên dawîn, li unîversîteyan çend tezên lîsansê bi zazakî amade bûn lê di warê akademîk de xebatên zazakî gelek kêm in. Xebatên edebî jî, bitaybetî piştî salên 2000an gelek pêş ve çûn. Kovar û rojname derketin, malperên înternetî hene, weşanxane hene. Ez wisa texmîn dikim ku ji sê sedî zêdetir kitêb hene; ferheng hene, kitêbên gramer û dersên zimanî hene, kitêbên berhevkirinên zargotinê gelek in, kitêbên ji bo zarokan hene, kitêbên helbestan gelek hene, nêzîkî çil heb kitêbên kurteçîrokan hene, deh-panzdeh heb roman hene… Mesela, tenê ji Weşanxaneya Roşna 55 kitêbên 40 nivîskarên cihê weşîyane. Ez hezdikim çapemenîya kurdan yek bi yek bi hemî nivîskarên kird re hevpeyvinan bike, berhemên wan bidin nasîn. Lê nakin! Diçin û tên dibêjin “Hinek zaza dibêjin em kurd nînin.” De dibêjin bila bibêjin, em çi bikin ji wan! Em dev ji karê xwe berdin temaşeyê wan bikin? Êy we hingî got got got êdî bi rastî jî we zaza ji kurdbûnê derxistin. Wisa mekin. Eleqeyeka rast nîşan bidin ku em hemî bi hev re pêş ve biçin.

Heta niha ji edebîyata kirdî du kitêbên edebî bo kurmancî hatine wergerandin. Yek jê kitêba min “Binê Dara Valêre de” (2002) bi navê “Li Bin Dara Biyê” (2003) weşîyabû, ji alîyê xwendevanên kurmanc ve eleqeyeka baş dîtibû. Yê din jî romana Nadîre Güntaş Aldatmazê “Pîltan” (2016) e ku niha bi navê “Xewn” (2019) ji Weşanxaneya Roşna derdikeve. Ev her du kitêb jî min wergerandin ser kurmancî. Ez hêvîdar im çapemenîya kurmancî eleqeyeka rast nîşan bide, bi vî awayî edebîyata me têkelî hev bibe. Yanî ez hezdikim rojnamegerên me yên kurmancî van berheman bixwînin, bi berhemên edebî yên kurmancî re bidin ber hev, li ser nîqaşê bikin. Ji bo ku kurmanc zazakî fêr bibin jî metin hene. Bo nimûne, min bi navê “Ji bo kurmancan bi awayekî muqayeseyî Gramera Kirdkî” di sala 2013 de amade kir û wek kitêb weşand. Em êdî çi bikin, ez nizanim.