Îlon, 2022

• 25 Îlon

  Sînor, Edebiyat û Mueyed Teyib

  

  Gava mirov ji kitêbekê, ji şiîrekê, ji fîlmekî, ji stranekê zewq girt, wê demê ew dibin sedem ku meriv ji wî zimanî jî zewqê bigre. Berhemên Teyib ji vê hêlê ve jî têr û tije ne, kûrahîya her metnekê bi mecaz, alegorî, îroniyan bi serê xwe heye. Zimanê şiîra Teyib, ne zimanekî çêkiriye. Zimanê wî zimanekî otantîk û resen ê …
• 21 Îlon

  Gelo li dinyayên super jiyaneke din pêkan e?

  

  Em çi qasî bibêjin erdê wê gerstêrê ji bo jîngehê baş e, ev yek ne diyar e mirovên dinyayê bikaribin li wir bijîn yan na. Ji bo jiyanê erdeke wisa li me pêwist e divê em bikaribin pêş da herin. Lêgerîna li dinyayeke din, li jiyaneke din bi salan e bi me re ye. Ajansên wekî SpaceX û NASAyê jî …
• 19 Îlon

  ŞÊX EVDIREHMANÊ AXTEPÎ

  

  ŞÊX EVDİREHMANÊ AXTEPÎ “ 1850 – 1910 „ Hozanyar, stêrnas û alimekî kurd yê sedsala 19an bû . Di sala 1850an de li gundê Axtepeyê hatiye dinyayê. Axtepe gundekî navçeya Çinara Amedê ye. Gund bi qasî 20 km dûrî Bismilê ye. Şêx Evdirehmanê Axtepî kurê Şêx Hesenî Nûranî ye. Bavê wî li cem Mele Xelîlê Sêrtî dersa xwe yê xwendegehê …
• 16 Îlon

  Puşkîn: Peyva ‘kurd’ çima hat sansurkirin?

  

  Çaxê navê Puşkîn seh dikim, bi taybetî tiştê ku ewil di hişê min da xwe diyar dike “duelo”ya wî ye. Gelek caran min vê dueloyê jî xiyal kiriye. Hewayek gewr-reş, berdestê êvarê, heta çok botên çerm, şewqeyek ji fransiyan û cotek çavên wêrek. Bi rastî jî naskirina destpêkê ji berhemên şa’r zêdetir wêrekbûna wî bala min kişandiye. Piştre helbestên şa’r …
• 13 Îlon

  Di zargotina kurdî de: Qaxizman

  

  Qaxizman ne tenê di stranên kurdî de, wek mînak di çîrokekê kurdî de dema yekî çerçî dixwaze cêrekî ku binê wî qûl e bifroşe, wiha gotiye: “Binhêr Qaqizman e/Tu ha dikî erd e/Tu ha dikî, ezman e.” Qaxizmana ku bi bajarê Qersê re girêdayî ye xweyê dîrokeke kevn e. Nûnerên gelek netew û komên etnîkî li vê navenda Serhedê mane. …
• 12 Îlon

  Toza Keleska Eliko

  

  Min di zaroktîya xwe de du bazirgan nas kir. Ev herd bazirgan ticaretên xwe bi temamî li ser pişta gundî û cotkaran de dikirin. Yek ji wan Hecî Mihê yek jî Elîko bû. Hecî Mihê xweyî dikan bû, Dikana wî li gund bû, ji Elîko dewlementir bû. Tarişên wî, bi qasî heyşt neh heb zarên kurîn, du jinên wî hebûn. …
• 6 Îlon

  Perdeyên derveyî embriyoyê

  

  Perdeyên derveyî embriyoyê (bi înglîzî: extraembryonic membranes), navê gelemperî ye ji bo çar perdeyên ko kar dikin bo dabînkirina xurek, parastin û destekkirina peresîna embriyoyên xişok, balînde û memikdaran.     Ji ber ko evan perdeyan di qonaxa embriyoyî de li aliyê derveyî embriyoyê de tên çêkirin, wekî perdeyên derveyî embriyoyê tên navkirin. Hin caran bi kurtî wekî “perdeyên embriyoyî”(bi înglîzî: …
• 5 Îlon

  Dilop ( Ji bo zarokan Çîrok )

  

  Çend sal ser re derbas bûbûn û çiqas dem borîbû ez nizanim. Gelo ev çend salbûn ku ez di xewê de? Bi tenê tişta tê bîra min, ez dizanim ku zehf sar bû û hêca jî ez germ nebûme. Ez bi xuş xuş û gum gumê hişyar bûm. Em bi milyonan dilop hemû bi heve zelqîbûn û weke kevireke hişk …
• 5 Îlon

  Li Erxenî dîtina gorên sindoqî yên berî zayînê

  

  Li devera dîrokî Qotê Berçem ya li navçeya Erxenî ya ser bi parêzgeha Amed a Bakurê Kurdistanê di encama kar û xebata tîmên arkeolojîk de 3ê gorên nû yên bi şiklê sindoqê ku yê dema BZ bi 3000 salîne hatin dîtin. Li gorî lêkolînan ev gor ê serdema Neolotîk in, yê dema ku mirovan nû dest bi jiyana xwecihî û çandiniyê …
• 4 Îlon

  Donê dendikên pembo

  

  Dema pembo tê jenandin, berhemê jenandinê (35-40%) pembo ye û (60-65%) dendik in, ev dendikan (±18%) jê donê li gorî celebê pembo, zeviyê lê hatiye çandin û geşa heremê, wergirtina don ji dendikan bi coreyekî rêk û pêk û hem aborî bi van pêngavan dibe: Bêjingkirin û pakkirin ji bo vejandina axê ji darikan û gemarê – kurkirina pûrta pembo …