Weşanxaneyê Roşna ra Hîrê Kitabî

Weşanxaneyê Roşna ra hîrê kitabî weşanîyayî. Hetanî nika 69 Zazakî, 6 Kurmancî û 2 zî Tirkî, pêro piya benê 77 kitabî ke Weşanxaneyê Roşna ra Weşanîyenê.

Kitabo yewin roman o, 294 rîpelî yo. Yew romano biyografîk o, eynî wext de merdim eşkeno vajo yew romano dokumanter o zî. Meselaya romanî serra 1925 ra dest pê kena. Badê ke dewa Dara Hênî Girnos yeno veşnayiş û qetilkerdişê şarê sivîlî destê pê keno Girnos ra Mehmedîyê Remezanê Hecî Heyderî û waya xwu Gule dewe ra vejîyenê, koyan ser ra qelibîyenê şinê Silîvan, uca ra zî şinê heta Beyrûd. Çend serrê badê, gama ke ageyrenê, şinê dewa Kanîreşî Hacîyan de xwu nimnenê. Muxtarê Hacîyan, Gule lacê xwu rê wazeno, keynaya xwu Omna zî sey bedêlî dano Mehmedî. Bi serran badê pey, verî Gule, dima zî Omna heme serebutanê xwu tornê xwu Marûfî rê qisey kenê. Maaruf Ataoğlu zî badê ke firsend vîneno, enê serebutanê xwu Hüseyin Turhallıyî rê qisey keno. Bi teferuat behsê kalikê xwu Mehmedî, pîrika xwu Omna, ema xwu Gule keno, behsê heyatê xwu zî keno. Hüseyin Turhalı enê qiseykerdişî defterê xwu de not keno, dima sey roman nusneno. La çi heyf ke bi Tirkî nusneno.

Maaruf Ataoğlu & Hüseyin Turhallı, Astorê Terqnayeyî (roman), Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir, 2023, 294 rîpelî

Înan dosyaya xwu mi rê şirawite, mi Tirkî ra tada Kirdî ser. Gama ke mi dosya Tirkî ra tercume kerde, mi tayê venganeyî dekerdî, tayê melumatî raşt kerdî û mi gelek çiyî bi cêrnotan îzeh kerdî ke wendoxî gama ke biwanê, wa derheqê kesan û cayan de bibê wayirê malûmatî.

Nuştişê enê romanî bi xwu miyanê ma şarê kirdî de yew nimûneyo model o. Ez vana gereka her aîle, heta ke her kes çarçewaya cûyayişê xwu de, bi samîmîyet tarîxê xwu û tarîxê derûdorê xwu binusno û qeyd bikero. Bi eno qeyde, hetê tarîxî ra, hetê nasnameyê mîlî ra, heme hetan ra do miletê ma rê yew hafizaya komelkî bêro meydan.

Kitabo diyin, yê min o: Ez û Vate, 144 rîpelî yo. Eno kitab di qisman ra yeno meydan. Qismo verîn de çar nuşteyî estê. Ez enê nuşteyan de xebata viraştişê ferhengê Tirkî-Zazakî yê Grûba Vateyî bi kilmîye tenkîd kena. Qismo diyin de zî hewt nuşteyî estê. Ez enê nuşteyan de bi delîlanê sabîtan mudafeaya xwu kena, çimkî yew kesî hesed û mixanetîya xwu ra bi îftîrayan neheqî bi mi kerde. Tayêne zî ey rê ardimkarîye kerde. Seba ke înan bi nuştiş neheqî kerde, coka mi zî bi nuştiş îftîrayê înan îsbatkerde nîşan dayê. Teqdîr yê wendoxanê wayirê wijdanî yo.

Roşan Lezgîn, Ez û Vate (nuşteyî), Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir, 2023, 144 rîpelî

Kitabo hîrêyin zî roman o, Serwet Akkaşî nuşto, 104 rîpelî yo. Meselaya ke biya babeta romanî yew dewe de vîyarena. Serwet Akkaşî yew heyato trajîk ke qedera babî û lajî û tornî de tekrar beno û peynîya xwu bi vindîbiyayiş qedîyeno nîşan dano. Eke merdim bi yew awiro felsefîk biewnîyo, wazenê kes, aîle yan zî komel bo, gama ke heyatê xwu bi îradeyê xwu nêcûyo, merdim bi zanayiş heyatê xwu îdare nêkero, peynî vindîbiyayiş o.

Serwet Akkaş, Vindîbiyayiş (roman), Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir, 2023, 104 rîpelî

Ez tiya de wazena di kurmancanê ma rê sipasî bikerî. Verî kek Îbrahîm Xelîl Baranî rê, çimkî ey qapaxê kitabê mi Ez û Vate sey dîyarî û bi hîsanê paştgirî wina hunerane viraşt. Ancî ez Diyar Turanî rê û hevalê ma yê mişterek Abdulah Soysalî rê zî zaf sipas kena ke qapaxê her di romanan sey paştgirî keremê zerrîya xwu ra viraştî. Ez gereka tim îfade bikerî ke destpêk ra nat temamê xebatanê min ê hunerî, edebî û kulturî de kurmancanê ma bi hîsîyatê neteweperwerîye tim mi rê paştgîrî kerda.

Peynî de ez enê zî bi samîmîyet vajî. Tercumekerdiş û raştkerdiş û redaktekerdişê enê her di kitaban de ezîyeto ke mi ant, nuştişê kitabê mi ra vêşêr bi. La ez zaf keyweş a ke miyanê hende karûbarî de ez eşkaya enê hîrê kitaban amade bikerî û biweşanî. Wa edebîyatê ma rê xeyrin bê…

rosanlezgin.blogspot.com