Kürtçe Zamanlar: Gelecek Zaman (2)

2-GELECEK ZAMAN.. (DEMA BÊ/ DEMA DAHATÛ)
Gelecekte yapılması düşünülen iş veya gelecekte olması beklenen durumu ifade eder. Yani henüz bu olay gerçekleşmemiş veya bu durum içerisinde bulunulmamaktadır. Kürtçe’de gelecek zamanı gösteren ekler; “-ê, dê, wê” dir. Gelecek zamanda fiilin önüne ‘bi’ öneki getirilerek gelecek zaman oluşturulur. ‘Bi’ öneki şimdiki zamanın fiil köküne eklenir.

Şimdiki zamandaki ‘di’ önekini kaldırıp yerine ‘bi’ getirirsek gelecek zamana dönüşür. Ayrıca yine şimdiki zamanda olduğu gibi yardımcı fiillerle oluşturulan bileşik veya türemiş fiilerde de durum aynıdır. ‘di’yı kaldırır yerine ‘bi’yı eklersek (tabi -ê, wê, dê eklerini unutmadan) gelecek zamanı oluşturmuş oluruz.
Ezê bikim:… Ben yapacağım
Tuyê bikî:…. Sen yapacaksın
Ewê bike:…. O yapacak
Emê bikin:.. Biz yapacağız
Hûnê bikin:…Siz yapacaksınız
Ewê bikin:… Onlar yapacaklar
Ezê bixwim: ..Ben yiyeceğim
Tuyê bixwî:…. Sen yiyeceksin
Ewê bixwe: ..O yiyecek
Emê bixwin:…Biz yiyeceğiz
Hûnê bixwin: ..Siz yiyeceksiniz
Ewê bixwin: …Onlar yiyecekler
Ezê dabigrim:… Ben yükleyeceğim
Tuyê dabigrî: ….Sen yükleyeceksin
Ewê dabigre:…O yükleyecek
Emê dabigrin:… Biz yükleyeceğiz
Hûnê dabigrin:… Siz yükleyeceksiniz.
Ewê dabigrin:…….. Onlar yükleyecekler.

Olumsuz hali ise ‘bi’ yerine ‘ne’ konulmasıyla elde edilir.
Ezê negrim:… Ben kapatmayacağım
Tuyê negrî: ….Sen kapatmayacaksın
Ewê negre: ….O kapatmayacak
Emê negrin:…. Biz kapatmayacağız
Hûnê negrin:…. Siz kapatmayacaksınız
Ewê negrin: …..Onlar kapatmayacaklar
Ezê ranexînim:…. Ben sermeyeceğim
Tuyê ranexînî: …Sen sermeyeceksin
Ewê ranexîne: ..O sermeyecek
Emê ranexînin:… Biz sermeyeceğiz
Hûnê ranexînin: ..Siz sermeyeceksiniz
Ewê ranexînin: ….Onlar sermeyecekler

‘Dê’ bazı yörelerde kullanılır ve ‘-ê’ yerine kullanılır. Ayrıca ‘wê’ nin kullanıldığı yerlerde de ‘dê’ kullanılabilinir. Yazılma açısından ‘Dê’ ve ‘wê’ nin ‘-ê’den farkı başındaki kelimeden ayrı yazılmalarıdır. ‘dê’ ve ‘wê’ yî de birkaç örnekte kullanalım.

Ez dê bimrim:.. Ben öleceğim
Tu dê werî: ……Sen geleceksin
Ew dê baz bide:.. O koşacak
Em dê negihijin:.. Biz yetişemeyeceğiz
Hûn dê herin:… Siz gideceksiniz
Ew dê bizivirin:.. Onlar dönecekler
Kevok wê bifirin:… Güvercinler özgürce uçacak
Mar wê biteve de: ..Yılan seni sokacak
Roj wê derkeve: ……Güneş doğacak
Em jî wê rojek bimrin:.. Biz de bir gün öleceğiz.