Bewranan û wisibtûtanan a yê sî arêdenê erd ra. Ê yê neqûra xo danê erd ro û hema lezze hewadanê, sereyê xo a kişt na kişt tadanê ke kesên, çiyên çîn o, fina benê erd ro. Heta ke kuçedê Paşay ra millete nêvejî înan ra vengûhes nêvejîyayên. Senî ke millete asê, bî qubequba înan. Sifte bewranî dima wisibtûtanî ref-ref kewtî hewa. To vatên qayn înan zî fehm kerdo ke ewro roja bêxeyr a. Qando ke qayil nêbî na bixeyrî xo çiman a bivînê perrayî û şî.
***
Wertedê Dîyarbekirî de dara mergî roneyaya. Vato vatoyên dekewtbi millete miyan. Dare qandê filanî ya, nê qandê bêvanî ya, la şima yê nêzanê a dare qandê Paşa ya… Her kesî xo hete ra çiyên vatên hema kesî zî raşt nêzanayên ke na dare qandê kê roneyaya! Kesî dara mergî tomet nêkerdên, kesî qaxuyê dardabiyayişî nêgirotbî, esto çîn o eceb qandê kamî ya! Kesî nêvatên yan ez a, yan ti yê, yan o yo, yan no yo… Yanê ma yê, hetanî ewro çend way û biray, xal û xalzay, ap û dezayê ma dardabî. Na fin zî la do bierzîyo qirda ma ra yewerî, çi ferq keno kam o!
***
– Na herra berkeyine hetanî ewro kes veyşan nêverada, emser se bîyo ke milleta ma ya haho kena?
– Seyda emser Osmanijan gonîya millete ante, hetanî ewro eke hîrê girotên ê yê ewro hewt gênê. Kesî dest de çiyên nêmendo. Şarê ma yo veyşanî dest de pay ra hêl beno.
Qiseyê ke mabênê Elî û Şêxdê ey de tewr behdo ravêrdîbî corên ê. Murîdanê Şêxî yew bi yew wesênayên. “Seyda çareyên bivîne, no hal a ma ra kes do wesar nêreso.”. Seyday Elî ra pers kerdbi ey zî ci rê vatbi. Vatişdê Elî dima Seyda hol bibe xoser û kewtbi ray. Senî ke kêverdê Paşay ra dekewtbi zerre Paşay tersan ra xo nimitbi. Seyda xeylên gurra û agêrabi.
***
Darê mergî no dîna de tim Kurdan rê yê. Şaristanî, serrî, nameyî vurîyênê labelê ê yê ke la erzîyêno ci qirre timûtim Kurd ê. Ey gird Ella gird darda biyayişê ma Kurdan sinnetê to yo!… Qirra ma do key layandê nê kutikandê hakan ra bireyo? Çi rê ma rê tim sî varayê? Elî xo bi xo vajîyayê, herga ke Şêx ci ra ameyên nezdi vengê xo fînayên. Wexto ke yew dardabîyên qeçûqûl, girdûwerdi, teyrûtûr pêro ameyên temaşe. Nezdîyê çewres hezar murîdê Şêxî estîbî. Ewro bê Elî û çeharê bînê ke Şêxî anê înan kes çîn o. Bellî yo ke na fin millete zî tersaya.
***
Osmanijan ser o tengbi. Hîrê çehar serran ra finê Farsan a lej kerdên cokan înan rê hem xelle hem cew hem zî werdo bîn vêşî vêşî lazimbi. Padîşay dest nabi Paşayan, Paşayan zî dest nabi dewijan ser. Bar cor ra hetê cêrî ya bîyên giran. Şêx qandê kulê murîdan derman kerdişî şîbi kêverdê Paşay. Paşay gerreyê Şêxî Padîşay de kerdbi. Padîşay rê vatbi Şêxo keno sere hewado. Sifte qando ke lej estbi Padîşay hesê xo nêkerdbi. Labelê lejdê Farsan ra agêrayiş de Padişa amebi Dîyarbekir û dara mergî ronêbî.
***
Elî çend rojî verî hewnên dîbi. Birûnên ra kerdên cêr ro gino, destê xo estbi darên tayn mendbi ke dare bişikîyo, Şêx ci ra asa bi, destê xo derg kerdbi nêkerdbi destê ci Şêxî nêresabi. No hewn ci rê bibi qaxu, qayilbi ke rojên Şêxdê xo ra pers kero, wextêndo hera raşt nêamebi. Elî nê hewnî dima vatên qayn mabênê ey û Şêxî do bixerpîyo. Do kotî ra bizanayên ke Şêxê ci do şiro dare. Gefê Paşay wendên, wa verî ewro Şêxê xo raşt kero dima do sereyê Paşay biperno…
***
Serra 1639’î ya, Padîşayê Osmanijan ra Miradê çeharinî fermanê Şêx Ezîz Mehmûdî veto. Şêx o mabênê çehar rihistînan de yeno hetê dara. Elî kerd ke hetê ci ya şiro destê xo hewada, veng nêkewt ci hema Elî fehm kerd ke o yo vano meye. Şêxî baskê xo hêl kerdî û xo rihistînan ra reyna, giran giran şi dare bin. Vejîya sîyeri ser û la eşt xo qirre. Xeylên wext winîya çimandê Elî miyan ra. Şêxî kerd ke linga xo sîyere rodo û xo dardakero, bî hîrehîra bergîran. Elî agêra xo pey ke nezdîyê hîrê çehar sey muridîyê tifingandê xo ya bergîran ser o!…
Fehman Mirxan
candname.com
