A |
Abûr daye ebûrê. |
Adar e berf giha guliyê dar e, nema dane êvare. |
Adar e meşka li dar e, ne li hera, li beriya Sîngor e. |
Adar e, dew li dar e, şivanî xwe mal e, kebanî bi kar û bar e. |
Adar e, dew li dar e. |
Adetên bav û bapîran, kerik xweştir in ji hejîran |
Adetên bav û bapîran, kerik xweştirin ji hêjîran |
Afirê gameşa bû warê gelşe mêşa. |
Afirê gamêşan bû warê qelse mêşan |
Agir ber piyên wî dibe av. |
Agir berda kayê û xwe da aliyê bayê. |
Agir berda kayê, xwe da ber bayê. |
Agir berda kome, x we da feza zomê. |
Agir berda konê xwe da zomê |
Agir berda malê, revî xwe da palê. |
Agir bi agir venamire. |
Agir bi rihê yekî ketibû, yekê jî digo ez firîgê xwe li ber biqelînim |
Agir davêje devê xwe. |
Agir di kevnebizûtan de dimîne. |
Agir girte mala yekî, ye din got: “Tu bi Xwede venemirîne, da ku (ez) kewen xwe bibirêjim. |
Agir girtibû mala yekî, yekî jî ser û pe li ber dikizirandin. |
Agir ji dawê dibare. |
Agir ji dev dibare. |
Agir kirkin germîe pirr kin. |
Agir li dawê ketiye. |
Agir li mala derewîna ket, kesî je bawer nekir. |
Agir li mala yekî ketibu, yekî jî liber firike xwe diqelandin. |
Agir li sere min ketiye, tu jî liber rune xwe diqijirînî. |
Agir pêkeve bi xwe nahese |
Agir pekeve bîhna bîso je naye. |
Agir pêkeve bîhna pîso jê nayê |
Agir şunê ku ketiyê dişewtîne. |
Agir xweş e lê xwelî jî jê çêdibe |
Agir xweş e, lê xwelî jî jê çêdibe |
Agirê bi duyî aşkere ye. |
Agire bin kaye ye. |
Agirê kuçikê timî germ e dereng sar dibe |
Agire xwes, agire dare hisk. |
Agirî sor bextê ronî ye. |
Agiri sor kesî naşewtîne. |
Aha Gule bihar, aha Gule zivistan. |
Akil pirr sermîyan e, ne karê her merîya ne. |
Alikî sîn e, alîkî sahî ye. |
Alîkî şîn e, alîkî dawete |
Aliye xwede je stendiye. |
Alko malê bi teva ye. |
Amanet heta qiyamet. |
An barek derew, an barek dirav. |
An bike nelerize, an neke nelerize |
An hero, an mero. |
An mam, an xal. |
An naçe as, an jî diçe asvan dikuje. |
An naçe diziye, an jî diçe sivan dikuje. |
An nane te genim, an zare te genim. |
Anê, ewna çuyînê tuye teri, tu çima kun bi xwe ra dibi. |
Anî ji deriyan, da xera miriya. |
Ap biraziya, xal xwarziya ra dike |
Ap li birêz, xal li xwarzê xwey dike. |
Ap pismam e, xal xwarzê ye. |
Ape sorvirçî, ji deste wî gurî derket kete deste wî hirçî. |
Apke (Ape) Faris, niha tu nemirî tuye beyî nav garis! |
Apo ne gej e, tistan dizane (dibîne) nabeje. |
Aqil bi dînan çi bike, çav bi koran çi bike. |
Aqil bi kovike ne kirin seri. |
Aqil bi peran nêkirîn. |
Aqil je birîn. ( Aqil je nahbire.) |
Aqil kemî rê li ber meriyan wenda dike. |
Aqil le buye av. |
Aqil sivik e, ling çapal e. |
Aqil sivikî bar giranî ye. |
Aqil, dijmin e, ne zanîne ye. |
Aqilbend tim mezini ye. |
Aqilê giran mû kere |
Aqile kew re, risqe bihare |
Aqile kurî caniya del.. |
Aqile kurî, bi teyran re firî. |
Aqile kurî, se te da birî. |
Aqile min dibire, aqile gilika min nabire. |
Aqilê sivik barê giran |
Aqile wî/we di nav çoken wî/we da ye. |
Aqile xwe bi nan u dew ve xwariye. |
Aqile xwe bide sere xwe. (Topî sere xwe ke.) |
Ar ekî sor e. |
Ar î dorê xwe roni dike. |
Ar u pelur e, xuy (xwedî) qebul e. |
Ardê xwe bêjinkir, bejinga xwe bi darda kir. |
Ardê xwe bit kepaka xwe rit. |
Ardî malê mede ber bê. |
Are (Arde) xwe pehtî ye, kapeka xwe retiye. |
Arê ardêyê, ava him dayik e, him bav e. |
Are hur di hewana xwe de dîtiye. |
Are kewan e, risqe betan e. |
Are keware risqe bihare. |
Areki ku sor e, pak û şîr e. |
Arvanê salê bi salêra diçe |
As berdaye, pey çeqçeqe ketiye. |
As bi xeyalekî, asvan bi xeyalekî. |
As digere, çeqçeq dirane xwe diskene. |
As ji dest çuye, pirsa çeqçeqe dike. |
Asek nehistiye ku, arvane xwe le ke. |
Aş çûye li pey çeq çeqê ketiye |
Aş digere bi avê, law dike karê bavê |
Aşda di heri, dingenim di kuti. |
Aşê dîna bê av digere |
Aşê dînan bê av digere. |
Aşê xerabe arvan nahêre. |
Aşê xwari êrd diheri. |
Av bisekine, ew nasekine. |
Av di golande genî dibehi |
Av di golê de genî dibe. |
Av di serkaniyê de şêlû dibe. |
Av diçe lê aş li cîhê xwe dimîne. |
Av dilop dilop dibe gol. |
Av gewriye, gewrî xeniqî. |
Av ji kaniyê û nan ji baniyê |
Av li dev dikeve. |
Av li êr ne kirin. |
Av li Nerwane, feyde li Taqwane. |
Av nade guzike. |
Av nafetile ba di cîkî da nasekine |
Av pe germ dibe. |
Av rabu, sirik (bend) bela bu. |
Av ronahiye, ji avê metirse |
Av şûna nan nagire. |
Av û agir razin, dijmin ranaze. |
Av xwînê dişo, xwîn xwînê naşo. |
Av zane di bin wê da çi heye |
Ava bin kayê deng jê nayê. |
Ava bin kayê ye |
Ava bîra bi tedbîra. |
Ava bîrê bi bîrê tehl e |
Ava çeman xuş e xuş e koçer nabên dewê min tirş e |
Ava golan bê tevger e |
Ava golê dimîne heta salê. |
Ava hêdî hêdî me ecêb jê dî |
Ava hêdî hêdî, me ecêb jê dî |
Ava hêdî me ecêb jê dî. |
Ava heft girara li dev çu. (diçe) |
Ava miriyan nerêje nava deriyan |
Ava rijiyayî nayê berhev kirin |
Ava ruyan revîye. |
Ava sare, ser çi da diçî xware. |
Ava ser beruya, wek zavaye bi dile xesuya. |
Ava xurtan serhevraz e |
Ava xwestî naçé ser hestî. |
Ava xwestî nakeve hestî |
Ava zêlal jina delal. |
Ava zimzim, li pey dibezim. |
Avabûna malan di destê jinên çê dane |
Avahî nabe bê asas mirov bi rojî û limêj nabe xilas |
Avahiya ku dû jê here, venamire. |
Avbûna gundan ji berahiya riyan ve kivş e |
Avê bi xwe ji kanî esîla, ne ji mesîla |
Ave da nave. |
Avê ku da ser serî çi buhustek çi du buhust |
Ave ku da serî, çi bohistek çi çar tilî. |
Avê qûna |
Ave selî dike. |
Avek (kel) kelandî ser da kir. |
Avek sar di ser da vexwar. |
Avek sar ser da kir. |
Avete pas guhe xwe. |
Avriyen tirs daveje. |
Awa awa latkî, awa awa tebabkî |
Ax û avahî, nav û navdayî. |
Ax u avayî nav u nandayî. |
Axa bi deh gundên xwe ve bawer dike Keyxosrew e |
Axa bi xulam e, xulam bi olam e |
Axa bi xulam e, xulam, xulam jî bi olam e. |
Axa got mirtib: ezê rabim li te bixim. Mirtib got: axayê min ezê rûnim. |
Axa gote Mirtib: “Eze te xim” . Mirtib got “Axaye min eze runim.” |
Axa ji xulam ra got , xulam ji se ra got, se jî ji dêliya xwe re got |
Axa ji xulame xwe re got, xulam ji kuçike xwe re got, kuçik jî ji dela |
Axa li kêfê ye xulam li ber zikrêye |
Axa li kefe ye, mal maye li bin berfe ye. |
Axa li kefe ye, xulam di nav zicre ye. |
Axa rêyan tev dizane lê rêya qenciyên gel nizane |
Axa tep davêjin, defterên kevn vedikin |
Axa, bi deh gundên xwe ve, bawer dike Keyxosrow e |
Axaftina bi zîvî bikire û bizîvî bifroşe. |
Axaye be xulam e. |
Axaye me Bil e xwere me ser kul e. |
Axaye me bu Pilo, sîva kere me bu çilo. |
Axaye me Om e, xwelî li sere me kom e. |
Axayê me Pilo şîva kerê me bû çilo. |
Axaye min wax çave min kor bin ji bo hespe boz. |
Axayî bi xulam e, xulamî bi olam e. |
Axê amîna namîne li ser zaliman |
Axîna kûr ji dilê kûr tê. |
Azadî firehiya cîhanê ye |
Azadî hat dinê, zimanê lal hat vekirinê. |
Azadiyê bêhtir tiştek giran buha nîn e |
Azaya bi tirs bila qet tunebe |
B |
B |
Ba çawa tê, bêderê weha bide bayê. |
Ba çawa tê, bêderê weha bide bayê. |
Ba dere wî/we digire, ba vedike. |
Ba ji zinar (teht) çi dibe? |
Ba li Darê nexe Dar naleqe |
Ba li dîwarê der ve dixe. |
Ba li dîwarê der ve dixe. |
Ba merî bê text be, lê ma bêbext nebe! |
Ba pê ket, kûçik li pey ket. |
Ba pê ket, kûçik li pey ket. |
Ba şîrî xirab nekeve para kesî! |
Ba şunê te li her derê hebe. |
Ba vî alî dixe, wî alî re debas dike. |
Baçelmok (bi) sev digerin. |
Badika hesinî, xwe bi xwe pesinî |
Bajarî li erdê nêrî. |
Bajarî li erdê nêrî. |
Bajarî, li erde narî. |
Ban qul e, binban sil e. |
Bane me yek ban e, yalik dest e, yek zozan e. |
Banê xanî tenê bi keviran bilind nabe. |
Banê xanî tenê bi keviran bilind nabe. |
Banek e u bagurdanek e. |
Banek û bagurdanek. |
Banek û bagurdanek. |
Bang kirina xwe bi ga kî şora xwe bi perakî. |
Bang kirina xwe bi gakî, şora xwe bi perakî |
Bar ji ser xwe daveje. |
Bar min naesîne, serbar min desîne. |
Bar min naêşîne, bin bar min dêşîne |
Bar mirov nayêşîne, serbar mirov dêşîne. |
Bar mirov nayêşîne, serbar mirov dêşîne. |
Bar naçe ber kerî, ker diçe ber barî. |
Baran dibare ji xwediyê zeviyê re kar e |
Baran dibare ji xwediyê zeviyê re kar e. |
Baran dibare ji xwediyê zeviyê re kar e. |
Baran disekine pey da (du re) ga cil dike. |
Baran li cîhê avî dibare. |
Baran li cîhê avî dibare. |
Barana havîna, sil kir bine kulîna. |
Barana havînê şilkir binê kulînê |
Barane erd sil kir, zîpike erd qul kir. |
Barê giran tim li ker dikin. |
Barê giran tim li ker dikin. |
Barê hêştir,li ker nayê kirin. |
Barê hêştir,li ker nayê kirin. |
Bare kere li ser pista deve ye. |
Barê ketiyan kes ranake |
Barê serê bê aqil, ling dişkînin |
Barê serê bê eqil, ling dikşînin. |
Barê serê bê eqil, ling dikşînin. |
Bare xwe girtiye. |
Barek dirav, yan barek derew? |
Barek quran sond bixwe, kes je bawer nake. |
Barekê dirav an barekî derew. |
Barekê dirav an barekî derew. |
Barî giran para kera ne. |
barî Kera gran nebe, ker perê nare |
Baş be lê ne belaş be. |
Baş be lê ne belaş be. |
Bav ber bi zarok diçe, zarok ber bi çiya diçe. |
Bav ber bi zarok diçe, zarok ber bi çiya diçe. |
Bav çi seg be, wê law jî ew seg be |
Bav harsim dixwe, diranen kur disekihin. |
Bav hersim dixwo, diranê law diseqînin |
Bav ji bajêr tê, law jê re qise dike |
Bav ji es te, kur je pirsa bajer dike. |
Bav ji es te, kur saloxan dide. |
Bav ku pak bûya, ev zûriyet bi dû nediket |
Bav kustiye (ku) gore sond dixwe. (bixwe) |
Bav rezek da law, law guslek tirî neda bav. |
Bavê mirov pişta mirov e. |
Bavê mirov pişta mirov e. |
Bavo hun çima ker ker xebernadin? |
Bavo, min bivirek dît. Got: “kane?” Got: “Min winda kir.” |
Baweriya kurdan her bi çiyê tê. |
Baweriya kurdan her bi çiyê tê. |
Bayê gurgurî weke jina virvirî |
Baye hewana wî li ber çu. |
Bayî jêr lê têxe |
Bayî jêrî lê xistiye. |
Baz bi bazan, qaz bi qazan, mirîska kor bi dîke kulek ra. |
Bazar xweş e li bênderê, ne li zeviyê |
Bê aqilî kurîya gîrê mezin e. |
Be are ji çi ar bike, we kume xwe tim xwar bike. |
Bê derpê bigere, stûyê xwe li ber zaliman xwar neke |
Bê dev xeber nayên tev |
Bê emrê xwedan pel ji darê naweşe |
Bê heval, bi rê nekevin. |
Bê himi tunebûn e. |
Be male, malxe male, neye male qeda sale. |
Be malo, be xatî be xalo; bi malo, bi xatî bi xalo. |
Be serî u be binî (ye). |
Bê serwerî girara pira nakele |
Bê şêx û pîr neçe dîwana mîr, ku nekevî halê feqîr |
Bê zanîn dijî ulmêye |
Be zar u be ziman (e). |
Bedewe çav kil kir, dile xortan tev kul kir. |
Bedewê çav kilkir dilê xortan kul kir |
Bedewe here, xer ji bazara te naye! |
Beg timî xwînxwar in |
Behr bi devê se pîs nabe |
Behra sîn e, av te de nîn e. |
Behsa gur dikin gur hazir in |
Beje beje zimane te direj e. |
Beje min hevale xwe ez bejim tu kî yî? |
Bêje min hevalê xwe, ez bêjim tu kî yî. |
Bêje min hevalê xwe, ez bêjim tu kîyî — dişibe gotina tirkan |
Bejin biriqî, dil xeriqî. |
Bêjin lal e nebêjin teral e |
Bejn lal e, (bila) nebejin tiral e. |
Bejn tît e, mal mecît e. |
Bejn zer e, dil jehr e. |
Bejna heyrane her kiras le te. |
Bejna min sehr e, dile min jehr e. |
Bela li sere (xwe) wî/ we vekir. |
Bela xelke ji çol u çiyan te, ya min belengaze Xwede ji ber lingen min te. |
Bela xwe je venake. |
Bela xwe le digerîne. |
Belaye newe newe, dema tu hatî li ser sera u li ser herdu çavan. |
Belaye! Çaven res u belek min ji te re kildan e. |
Beledê malê ne biyan e, kesê gund e |
Belengaze aqile xwe ye. |
Belengaze Xwede ye. |
Belga darê dar dixemilîne |
Benamuse ulme (ilme) xwe ye! |
Bêndera bê xweyî ji mirov re nabe bênder |
Bêndera dereng nabe xwirê xweyî |
Bêndera ku çêlek li ser bigere ew çi bênder e |
Bendera ku çelek ser bigere, ew çi bender e? |
Bendike Ruto dudu ne, çave wî li min çave min jî li yekî (yeka) din e. |
Benîste xwe cu ye, li netika xwe ve daniye. |
Beq bi avê serxweş dibe. |
Beq bi avê serxweş dibe. |
Beq çiqwas kok dibe, qûn ewqas lê qalind dibe |
Beqe çav da çeleke, zike we teqiya. |
Ber barane revî, li zîpike qelibî. |
Ber barene revîm, ber çortane ketim. |
Ber bi mino ha ji xwe tino |
Ber defa be deng direqise. |
Ber defa cuna direqise. |
Ber ecela xwe ve diçe. |
Ber ecele xwe direve. |
Ber goste çuyî nakeve, ber serpiyan dikeve. |
Ber kere re derbaz dibe, cehsike je didize. |
Ber li serî, yan serî li ber (î), her serî we biske. |
Ber(kevir) li cîhê xwe bi rûmet e. |
Ber(kevir) li cîhê xwe bi rûmet e. |
Beran bi duw yê xwe naêşe |
Beran bi duw yê xwe naeşe. |
Beranê bisko bûya wê li nav pezê bavo bûya |
Beranî stewr li xwe nîne. |
Berda sond dixwe. |
Berdana jinê edeta dinê |
Berdana jine, edeta dine. |
Berê biedilîne paşê bi xemlîne |
Berê bişêwire, piştre bikire. |
Berê bişêwire, piştre bikire. |
Bere dest destan diso, pase dest serçavan diso. |
Berê di pêsîrê xwe ra bigire. |
Bere merezî bu îja terese jî lexist. |
Bere pir bi gul bu, barane lexist sil bu. |
Berê text ya jinan bûye. |
Berê text ya jinan bûye. |
Berê xwangê berva bira berê bira berve gura |
berê xwunga berve Brayê, berî Brayî berve Çîya ye |
Berf diçe erd dimîne |
Berf hatiye ku ling (de) bicemide. |
Berf heliya, ling wesiya. |
berf jî ê gewr e, kûçkê pêde gûdikin |
Berf jî spî ye, le kuçik di ser da pîsiye xwe dikin (dirîn). |
Berf jî spî ye, le tam le tune ye. |
Berf li çîyê bari. |
Berfa hûr e, dawî dûr e |
Berî barane ba ye, berî mirine ta ye. |
Berî baranê ba ye, berî mirinê ta ye. |
Berî malê cîran hilgire. |
Berî xwangê berve bira, berî birê berve kevira. |
Berike kune zikî bîrçî ye. |
Berjêrî tuke rune, berjur tuke simêl in. |
Berkêş bi mêvana geş ? |
Bermal xwedana malê ye! |
Bertîl kevir nerm dike. |
Bertîl kevir nerm dike. |
Beru da bizine, dest avete qarçike. |
Beru ji qalike xwe banzda u got: “Magî devî çawa ye!” |
Berve gur ne zirin. |
Berx heta hetayî bin selikêde nabe |
Berx î ku bi beran be, li ber kozê belî dibe. |
Berx û gurên tirkan bi hev re diçêrin |
Berxa ku xwedê xweyî kir, guran nekuşt |
Berxê çê li ber kozê belî ye |
Berxê çê li ber kozê kivse |
Berxê nêr ji bona kêr |
Berxê nêr li ber du makaye |
Berxê sêwî beran jê dernayê |
Berxê têr şîr nexwar, bi kavirtî têr naçêre |
Berxê xelkê ji meriv re nabin beran |
Berxên pir, ji mihên pir in |
Berxî çê li ber kozê aşkere dibe. |
Berxî nêr bo kêrê ye. |
Berxik spartine gur. |
Berya sicûrê xwe davê tenûrê |
Bes hat sere maldaran, avetin sere feqiran. (jaran) |
Betalî xirab malî |
Bêwan binê gund û keça rind çavê herkesî lêye |
Bexdaye jî xurme zef in, ji me re çi ye? |
Bextê çil ro çile, tajiyê tûle û hespê qule tuneye |
Bextê feqîra hebûya, gîsnê wan di axa nermda nedişkiya |
Bexte pesîn, ware hesîn. (Bext bexte pesîn war ware hesîn.) |
Bextê reş mirovan dike nexweş |
Bextê reş tim yê xwedî ye. |
Bextê reş tim yê xwedî ye. |
Bextî meriyanî di destî xwe da ye. |
Bextî reş meriyan ber nade. |
Beyî derî ji te ra vekiriye, heri re ji te ra vekirî ye. |
Beyî mala me te bibînî hale me. |
Bez spartiye pisîke. |
Beza hespê namûsa siwar e |
Beza mirîskê heta kadînêye |
Beza pisîkê heta ber kulfikê |
Bi ava zemzeme (ve) sustine. |
Bi beçîyek pirtan nê bûyîn mêr. |
Bi benî dijmin ne daketin bîrê. |
Bi benî xelkê xwe bermede bîrê |
Bi çar destan ve girtiye. |
Bi çavekî le nenere. |
Bi çavên birçî zik têr nabe. |
Bi çirtkê li derî xelkê mêxe! |
Bi çukê mala kuçîkê malane |
Bi darê zorê tu tişt nayê pêş |
Bi derziyê bîr nayê kolan |
Bi derziyê neçe ser şûjinê |
Bi dest bike, bi dev bixwe |
Bi destan da, bi lingan pey ket. (im) |
Bi destê namerda neçe, bila av te bibe |
Bi destê xwe mala xwe xirav kir |
Bi destekî nesustî li nav derket. |
Bi desten xwe mala xwe xera kir. |
bi deve xwe dixwim.” |
Bi deve xwe kete belaye. |
Bi deve xwe ve napeyive (xebernade) |
Bi dilê mezina bizewice, bi dilê biçûka hez bike |
Bi ewtîna seyan, ji rê namîne karwan |
Bi fisan çarşef boya nabe |
Bi fita Hesene Hewerî. |
Bi gur re dixwe, bi xwedî re sîne dike. |
Bi gurmiste, dibeze sujine. |
Bi guviştinê şîr nê der. |
Bi guye xwe ve buye yek. |
Bi heçeta (hinceta) kurke dixwe virike. |
Bi îlmê mele bike, bi emelê mele neke |
Bi kapekekî Uris nake. |
Bi kere nikare dibeze kurtan. |
Bi kevçiyan ve da berhev bi hesikan ve bela kir. |
Bi kevîrî sivik herkes xwe dimalêşe |
Bi kinco, were qunco, bi qerpalo here malo. |
Bi kîrekî kulavî le dige. |
Bi kulmê neçe ser dirêşê |
Bi kulme, diçe direje. |
Bi lav lavê mirov ji ber jina xwe nare der |
Bi mêr be ji xwe rindtir bi cîran be ji xwe çêtîr |
Bi min xurto, li min xurto. |
Bi mine minê, mirov xelas nabe ji jinê |
Bi nanekî mirov nabe nandar |
Bi navranê xwe pît be! |
Bi nermî mar ji qulê tê der |
Bi penciruka li guye xwe ketiye. |
Bi pirse ji kalê zemana, û xortê geriyayî |
Bi piye xwe kete tele. |
Bi qîzanî mîr bû, bi jinanî pîr bû |
Bi qîzanî mîr bu, bi jinanî pîr bu. |
Bi quna ziya filitî. |
Bi qune ketiye çala genim. |
Bi qune, ketiye kodika jajerune. |
Bi roj bilbil e, bi sev piskul e. |
Bi roj kefene miriyan je dike, bi sev bulqe bulqa kuza ditirse. |
Bi roj miriyan diselîne bi sev qurquroneka derî ditirse. |
Bi roj ronahî li ber min neke. |
Bi ruyekî spî je xilas bum. |
Bi sere poz xeberdide. |
Bi sev sememok e, bi roj pîrebok e. |
Bi tekbîr, dikolin bîr. |
Bi tepa li sere xwe ket. |
Bi testekî du kar ne kirin. |
Bi ve qune, tu naçî sune. |
Bi ve qune, tu naxwî hekerune. |
Bi ve quse, tu naçî Muse. |
Bi vestîyayî kir, bi vesîyayî xar. |
Bi vî devî bi vê qunê, herê diziya bizinê |
Bi vî devî bi vê qunê. |
Bi vî hisî, tu nagihejî tu par u pisî. |
Bi viran sond bixwe serî naese. |
Bi xera kîre min (çike min) buye mîre min. |
Bi xêra seriya dixwe keriya |
Bi xwe bume dize sola xwe. |
Bi xwe pir gul bu, barane lekir sil bu. |
Bi xwîna xwe xeber dide. |
Bi zikî birçî nê lîstin. |
Bibe mal avakirî, nebe mal xerakirî Bi benê xelkê nekeve bîrê — dişibe gotina tirkan |
Bibe nebe mirov goste kewana jî dixwe. |
Biçe Bitlîs, we bilîz. |
Biçe ser kahniye, kahnî we ziya bibe. |
Biçûk biçûktî, mezin mezintî |
Biçûk ku ligora mezina nekevin, wê lingê wan timî li keviran bikevin |
Biçûk li cihê xwe, mezin li cihê xwe |
Biçûkê malê, kûçikê malê |
Biçûkê salê, gula malê |
Bide netirse, bixwaze, bistîne şerm neke |
Bide xwe bîr, bêje wek jîr ? |
Bigre û here, li paş xwe nenêre |
Bihar hat rakirin, payiz hat dakirin |
Bihar û havînê rez, zivistanê jî pez |
Biharê xwe têr neke, payizê xwe derengî nexe |
Bihata mîvanekî bi xêr vê ra bixwinî têre têr. |
Bihata mîvanekî bi xêr, vê ra bixwinî têre têr |
Bîhn le çikandin. |
Bîhna biso je te. |
Bîhna ceheneme ji dev te. |
Bîhna kiz te ji mala diz. |
Bîhna kiz, tê ji mala diz |
Bîhna sîr ji dev te. |
Bihur bi dînan sax nabe |
Bihusta ku ez ne te de bim (ne le bim) bila ker te de vegevizin. |
Bikê bi kîzê, li ber cennetê bilîzê. |
Bikute bikute xwe danena |
Bila avis be, kenge dize bila bize. |
Bila bejin xençera Xaço heye. |
Bila bextê mirov hebe bila çavek mirov tunebe |
Bila bixwenda paşê bigota |
Bila bizê nêr û mê ferq nîn e |
Bila diz hebin, şevereş gelek in |
Bila ev jî daxek be li deste min be. |
Bila hindik, bila rindik. |
Bila jê bihata bila pêşî serê min bişkandana |
Bila jina mere çe bim, bila roje heft caran sere min be sikandin. |
Bila ker ji mirov bibe, mirov ji kerê nebe |
Bila kuçike gunda bim, ne piçuke bira bim. |
Bila kuçike sa bim, ne piçuke bira bim. |
Bila kuleka te du negire. |
Bila lawik şane be, bila maaş qet tune be |
Bila li xwede xwes here, bila li evdan xwes neçe. |
Bila me be, sîr qismet e. |
Bila mêr bi destê mêran bêne kuştin, ne bi destê qelse mêran |
Bila mere min mer be, bila sere min li ser tera er be. |
Bila ne di min da be, bila di diya min da be. |
Bila ne li ber agire min be, bila ber agire mala bave min be. |
Bila razana te hebe, rabuna te tune be. |
Bila reze min li nav rezan be, bila tirî li min heram be. |
Bila rûyê mirov bêşê, zikê mirov nêşê |
Bila sure xweyî tuj baveje quzika min. |
Bila tu gurbiyayî bila te bere kera min bixwara. |
Bila tu xwes bî, gula siwara bî. |
Bila xwes bî, gula govenda bî. |
Bila ya dehan ji li ser ya nehan be. |
Bila zike mela bel be, bila gîha u pel be. |
Bilbil bi dengê xwe, mêrxas bi cenga xwe |
Bilbil xistine qefesa zerin, gotiye: “Ax welate min.” |
Bilbil xistine qefesa zerin. Got: “Ka gula mina bi bîhn?” |
Bilind firiya, nizim ket. |
Bin ga da golikan digere. |
Bindest û ser dest, nabin yek dest ? |
Binê malê heram mûye, serê wî çiyaye |
Bipêje hê birêje |
Bîr bi çotê tijî nabin. |
Bîr bi dewla tiji navin |
Bîr bi dewla tiji navin. |
Bira ancax hewara bira da tê |
Bira xêra bira bixwesta, jina bira mar nedikir |
Biratî bi baran, hîsab bi mîsqalan |
Biratî, bi rastî. |
Biraye ji de ye, silava dide li pe ye; ew jî ji bo lome xelke ye. |
Birayê min î biçûk li pî min xist. |
Birayek din, yek hisyar, dan muyeke neqetandin. |
Birayî min î mezin li pêyê min xist |
Birçî bu ter nabe, ter bu birçî nabe. |
Birîna bi xwe nexwure rehet nabe |
Birîna hevalan, tîra kendalan. |
Birîna min, min keder te. |
Birîna sura kurtir, birîna sura heye. |
Birîna xeberan ji birîna şûr xiravtir e |
Birîne diherisine. |
Birinê kêrê çê dibe ê zimên çê nabe! |
Birnê giran derdê seran. |
Bistîne kalan bixwe malan, tu çi dikî bi xortê kundir valan |
Bitirse ji germa germ û mirovê nerm |
Bivirî te hênî di goncda ye. |
Bivirvan dar birî, ye li ser dare guman ji xwekde nebirî. |
Bixebite heta xwîn di ber neynûgê te re bavêje |
Bixwe mîna mêran, rabe mîna şêran |
Bixwî çavekî min, nexwî derdu çaven min. |
Biyanî bidî goste canî, we li ser te de bet posmanî. |
Biye kevçî xwîn, ketiye pesa min. |
Bizanibe giliya, welat xwestir e ji hemiya. |
Bizin bizin e, bere cîhe xwe pekol dike du re mexel te. |
Bizin firot bi hefta, beze we kirî bi heysta. |
Bizin ketiye derde sere xwe, sivan ketiye derde beze bizine. |
Bizin mir, gir damirî. |
Bizina belek, şivanê kulek, êvarê bihev re tên guhara teng |
Bizina gurî, ber dêwir tiqurrî |
Bizina kol elimiye danukan. |
Bizina kol hînê danûya bibe, fetha wî nabe |
Bizina kol, hîn bu (ye) daniyen sor. |
Bizina kulek u sivane bezek (sivik) tev digehen ber derî. |
Bizina nehletî, dev leketî. |
Bizina res e, her roj nexwes e. |
Bizinê ji mîyê ra got; min ewa te dît. |
Bizinê kulek tim ê çilek e. |
Boçik ketiye nav lingan. |
Boçika wî dixure. |
Boçika wî ketiye qune. |
Boçika xwe ba dike. |
Boçika xwe bilind digire. |
Boxê ku quloçê xwe li diwara bixe, wê rojek quloçê wî bişkê |
Bu (ye) destare kizina. |
Bu çala bi derziye. (vedayî) |
Bu gur, hef golik jî xwarin. |
Bu mesal xal u xwarzî. |
Bu xerman e, ne bu derman e. |
Bû xwê ket agir |
Bûk bi dilê zavê ye çi pilepila melê ye |
Bûk bi dilê zavê ye, çi kul bi dilê xelkêye |
Buk bi dile zave ye. |
Buk di sorike de, dergus di lorike de. |
Buk li hespe ye, hefsar li miste ye, kes nizane qismete ke ye. |
Buk ma heviya baltuze (dise) dile we bu kela dîze. |
Buka ape kete kape, buka xale delaliya male. |
Bûka li ser haspê, kes nizane qismeta kê |
Buka male, qesmera male. |
Buka paş perdê, kes nizane nasîbê kê. |
Bûka xalê delaliya malê |
Buka xale ezîza male. |
Buke (buka ku) xeniqandiye heft xesî, ji bulqiniya cer ditirsî. |
Bûkê bi bext xwedan text e. |
Bukê li ser hespê kes nizanê nasîbê kê. |
Buke pe pepar, sivan (o) dar gopal. |
Buke tune zar-ziman, xesuye tune dîn-îman. |
Bukê zar û ziman tune xwasi yê dîn û îman tune. |
Bûkê zarî û ziman tune, xwesiyê dîn û îman tune. |
Bûke Ziman tune, Xwasîye îman tune |
Bume gaye dîz-kiloza. |
Bune dîk u mirîsk li ber hev sekinîne. |
Buxtan teniya bin tevê ye. |
Buxza wî buxza deva ye. |
Buye ava bin kaye. |
Buye bereta li ser berata. |
Bûyê bijêrka ser sêlê. |
Buye buka barane. |
Buye cirm ketiye hustiye min. |
Buye çeleka sor, sîre xwe dide dawiye de linge xwe ledixe direje. |
Buye çira ber kora. |
Buye çiyaye Sîpane, sere xwe danaxwe. (natewîne) |
Bûye çoyê dest dînan. |
Buye dasiye masiye. |
Buye defa ber kera. |
Buye diware ser buze. |
Buye dîzika Behlul. |
Buye Eliye xem xwar. |
Buye findiqa ser nergize. |
Buye gaye cot, ne kisî mese ser xwe dike ne ji ye ciranan. |
Buye gola reqe (u) beqan. |
Buye hîva bin ewr. |
Buye keleme ber çavan. |
Buye kere Bute, yek salî bu du kel hilgirt, du salî bu kelek hilgirt. |
Buye kevir, xwîn je naye |
Buye kewa dafike. |
Buye male mirî. |
Bûye marê nîv kuştî. |
Buye mesela jinik u meqese. |
Buye mesela masiyen sove. |
Buye mîza seytîn. (dipeke her dere) |
Buye nivista mele. |
Buye qîza qurqur bege. |
Buye riya kadize. |
Buye roviye ji mirîskan xwe re mezin buyî. |
Buye serikî kera. |
Buye tajiya kuça. |
Buye xesuya seyan. |
Buye xweya hemi giraran. |
C |
C |
Ca (ce) nalekî (hesinekî) bavejin ber linge wî/ we. |
Ca bihelin ez jî anaxazeke biherim. |
Cam dibe kitan dew dibe derman |
Camêr e, şêrê şêra ne |
Camerî karê her kesî nîne |
Can nê şunê, mal tê şunê |
Canik û camêr, jin û mer |
Cano min tu danî, kesî tu hilneanî. |
Car caran tîne, gaye res baran tîne. |
Caran werin ber caran bi kerê werin ber bara |
Careke te bixapîne ar di mala wî keve; bu di cara, du caran ar di mala wî |
Carina dibe kura kirece, carina dimbe dîware buze. |
Carina dimis-run e, carina qetil-xwîn e. |
Carina mirov ji mecburî goste kewan jî dixwe. |
Carina mirov ji yare diya xwe re debeje “bavo”. |
Caw bu kitan, dew bu derman. |
Cawa (bersiva) wî kire dest. |
Cawe sil firotine. |
Ceger le sewitî ye. (sotiye) |
Cegere be mefere bira kustin (mire) neçu sere. |
Cehşik mezin be jî dîsa ker e |
Cejna salê bi salê ra dibûhure |
Cem mîhe çave berxe derdixe. |
Cêr di riya avê de dişkê |
Cer nu ye, av cemidî ye. |
Cêrê nû avî sar e |
Ceribandin ji neceribandinê çêtire |
Cewrên seyê dir timî dir in |
Cîger nê teslîm kirin pisikê |
Cîh heye rev ji mêraniyê çêtire |
Cîhe be def direqise, ma dora cîhe bi def. |
Cihê bilind, ji mirovê nivz çêtire |
Cihê pakî hebe, xerabî çiye |
Cihê şêra rovî lê dikin gêra |
Cila sil e, ketiye mil e. |
Cila xwe ji ave derdixe. |
Cilê ku li ser rûnîştî kêr meke |
Cile u kulev ji hev dipiskeve. |
Cilen xwe sil kir beriya barane. |
Cimatê dînan nabe |
Cîran berî birê ye |
Cîran cîranê xwe nas dike |
Cîran derîyê malê ye |
Cîranê pak ji birayê nepak çêtire |
Cîranê xerab bihêle, diranê êşyayî bikşîne |
Cîranê xweş şênîya wara ne |
Cîranî çê ji birê pêşvatir e |
Cîranî mixtacî xwê yê cîrêne |
Cîranî xîrab merîan xwedan tişt dike |
Ciwan mîse ne , bele xwîn serîn u kit-kite ne. |
Ciwanekî bavejin resiya pîreke bavejin xwesiya. |
Ciye jina xera kiriye, hînava ye. |
Ciye ku pakî le heye, xirabî çi ye? |
Ciye seran rovî dikin geran. |
Comardî bi dayînê dibe |
Cota bira neçin guran |
Cote xwe daye kevir. |
Cottar li bervî mal e, kebanî nu bervî kar e. |
Cotyaro ew çiye tu diçînî? Got: “Dema hesîn bu te bibînî.” |
Cucan: Gundekî Gîhadîna giredayî Agiriye ye. |
Cuhî da (ka) te bibim buhiste. Got: “Ne îro semî ye, ker naye.” |
Cumê xeyî cuyê li henîya xwe xistiyê. |
Cun le taste kirine. (kirin) |
Ç |
Çalî kun pîne nagirê |
Çar çav (buye.) |
Çar gurçikî (ye.) |
Çav birçî (ye.) |
Çav çavan nabîne. |
Çav çune ser serî. |
Çav giredan. |
Çav girtî ye. |
Çav girtîbun. |
Çav ji Çavan şerm dike |
Çav ji çavan şerm dike bertîl keviran nerm dike |
Çav le derxistin. |
Çav le tirsandin. |
Çav leketin. |
Çav nînin şurin |
Çav sor. |
Çav têr nebû, zik têr nabe |
Çav ter. |
Çav vekirî. (Çav bel.) |
Çav wek sekir spî buye. |
Çava ji xwe diborîne. (dibuhurîne) |
Çavan giredide. |
Çavan je girtiye. |
Çave de u bava li ewladan, çave ewlada li çiyaye Qaf. |
Çave hev derdixin. |
Çavê kor tune lê bextê kor heye |
Çavê li derî ya xweli bi seri ya. |
Çavê li derîya, Xwelî bi serîya |
Çave li deriya, xwelî li seriya. |
Çave min î kor nenere, bexte min binere. |
Çavê tirsonek singê sipî nabîne |
Çave we/ wî le bar nabe. |
Çave xwe kutaye destan. |
Çavek kor be, mirov deste xwe dide ber ye din. |
Çavên birçî tucar têr nabin |
Çavên li deriya, xulî bi seriya. |
Çaven we/ wî je dibire. |
Çaven we/ wî je girtiye. |
Çaven we/ wî ter nabin. |
Çaven wî/ we res bune. (kor bune) |
Çaven wî/ we tistekî nabînin. |
Çaven xwe belle vedike. |
Çaven xwe je re diçirîne. (diqelisîne) |
Çaven xwe zoq kirine. |
Çavresiyan dike. |
Çawa direse, wulo badide. |
Çawa suk e, gaz piçuk e? |
Çawa suk e, wisa jî buk e. |
Çaxe neçîra min te, guye tejiya min te. |
Çaxe piçuk bum ji mezinan ditirsiyam mezin bum ji piçukan ditirsim |
Çel u dotin, kezwan u kelotin ne vek ketiye. |
Çeleka me avis be we rojeke bize. |
Çeleke didose Xate, to dixwe Fate. |
Çeleke rex kiriye di ser destiye bivir de. |
çeleke u golike. |
Çêlekek bi şîr, ji deh mihên bê şîr çêtire |
Çêlekek rêxotî garanê dilewitîne |
Çem bê bihur nabin |
Çem ji kaniyan çêdibe |
Çem tim naye qirs u qal li ber naye. |
Çeme Mirade çiqasî rabe, nikare tistekî ji quling bike. |
Çend çiya hene yê Kurdane |
Çend nîsk ji serî kem in. |
Çend sala çû seferê, hat tim Kerê berê |
Çend texte ji serî kem in. |
Çêre çiqwas nerm bibe di bin kevirda nasekine |
Çerme golike li ber me we xwedî be li ser me. |
Çerme sane çerme seane |
Çi bêjî jî li bejna siwarê min tê |
Çi buyî kundir, çi jî hustiye te direj-bu. |
Çi di hur de, çi di tur de. |
Çi giriya ku çi jî beecî? |
Çi kirîye li deran, ew tê ber nigan |
Çî neçê para keçê. |
Çi tê serê quling, ji qarîna quling e |
Çi tune, kum tune |
Çi xwar ku çi jî pe veresî? |
Çi zu buyî kundir, te çi zu sax veda? |
Çilê reş debarê diqedîne li gayê beş |
Çilek tu zeman têr nabe |
Çilkek, milkek. |
Çima buye kerta kevir? |
Çima guye xwe xwariye? |
Çima ji min mîh u meîn mane? |
Çima razem newala kur, çima bibînim xewna dur. |
Çima rihe xwe kur nakî? Got: “Dile min bi qune ne xwes e.” |
Çima seyek nikare, cendedekî bi deve xwe bigire? |
Çiqas bibî mîr xwe neke ji bîr |
Çiqas dinya li hev dikeve, tistek ji me re ser dikeve. |
Çiqas sax bimînî, ewqas ecêban dibînî |
Çiqasî li ser erde ye, ew qasî jî li bin erde ye. |
Çira ber kora, defa ber kera. |
Çira nîne ko heta sibehê pêkeve |
Çira xizanî ji nezanî. |
Çîva ber gana |
Çivîk çivîk e ave vedixwe, li ser xwe re xwede dinere. |
Çivîka wîlwîlanî ez kor bum min nizanî, te mala xwe xera kir kone min jî pe re danî. |
Çivîkek girtî ji qazek çolê çêtire |
Çiya bi ser hevre hene |
Çiya çiqas bilind be wê rê pêkeve |
Çiya hewceyê çiyane |
Çiya naçe, dewres diçe. |
Çiyayê bê gul weke mirovê bê dil |
Çiyayê bilind bê berf û bê rê nabin |
Çiyî feqîran, derge mîran? |
Çoken xwe nerm kirin. |
Çu bajer u got: “Baba kenger nerede biter?” |
Çû ber tira golikan |
Çu dermane mîze, gu le esirî. |
Çu gergere, hat dîsa ew kere bere. |
Çu gunde nenas pesne xwe da be qiyas |
Çu heyfa bave, quna de jî da ser. |
Çu kare kar jî nebu, taye jî ket. |
Çu Rewane birinc ji saware male jî bu. |
Çu ser dare, dara bin xwe birî. |
Çû şamê hat dîsa kerê berê |
Çûçik li ser garisên feqîran datîne |
Çuk e diçe li ser heke betan rudine. |
Çukan xem e, Xabur çem e? |
Çuke bira, çelike gura. |
Çum li sere çiya, zuriyam weke gura, birazî nabin bira. |
Çume derva Fatekor, hatim hundir xatekor. |
Çume mala ape xwe ketme kape xwe. |
Çume mala dewresa, danî ber min maste gamesa. |
Çun dewsa miriya, hemi kes li miriye xwe giriya. |
Çun welate kera, anîn bare pera. |
Çune Konyê ketina qata, serî xwe ratidine mîna Tota |
Çuye tolana (tole bigire) seyda (neçîra) hestiyan digere. |
Çuyîn ji me, hatin ji xwede. |
D |
D |
Da kes weke wî bi sev kere xwe nagere. |
Da tu bizanî (bî) dew biraye mast e. |
Dane ber bere res. |
Dar bi tûye, lê xwedî tûleye ? |
Dar bir verotine, mirov bi gotine. |
Dar dikeve, berî bi ku ve? |
Dar ez dikutim, intîn ji te te. |
Dar li kewe neket, kew li dare ket. |
Dara biye be ker e, ne bistan e, ne ber e. |
Dara dixe qula mesa (moza) |
Daran di ser xwe re mebire |
Darbiro daran bibir, gumana xwe ji xwede nebir. |
Dareke digire hezar darî (devî) dihejîne. |
Dareke texed quna wî, kulîlkeke dide ber behna wî. |
Darî xware, hosteyî rast e. |
Daro skesto, xwaro besto. |
Dasek nikare bi dehlek |
Dasek u dehlek? |
Davî sist hawê nagre. |
Dawet daweta mîran, agir ketiye feqîran. |
Dawet fetikî (fetilî) berbu hetikî. |
Dawet tune li kefçiyan digere |
Daweta duduyan cenge cola hemûyan |
Daweta duduyan e, gire (agire) hemuyane. |
Daweta mîran agirê feqîran |
Daweta mirtiban be u mirtib lenedin? (le bidin) |
Dawiye de ji bo paniya linge xwe erdek hisk dît. |
Daye buhike, jine ruhike. |
Daye, ewa ku tu dibejî min derda ye. |
Dayîk tim lawe nînê/Alik tim lawkan nînê. |
Dayika du dotan, li xwe dide du lotan, ne li vir, ne li Cizîra Botan. |
Dayîkê got: Kane-kaçike go-hane- |
Dayiken dergusan re herin zu vegerin. |
De îja (îcar) te girte xwe. |
De ka kuma daynin pirsa je bikin. |
De li qîze sîret kir, qîze got daye hela tu çîke kere binere çend e. |
De u dote ser kirin, kemaqilan je bawer kirin. |
Def di desTe min da ye, çomax tu ledixî. |
Def u zirne berdaye, bi kendale abes girtiye. |
Def ya xelke ye tu çomax ledixî. |
Defa heware lexistin. |
Deh bi duduyan e, Hirmiz xwedane Gololan e. |
Deh mal in danzdeh rispiyen wan hene. |
Deh siyar çun pesiya rutekî, rut silamet li nav derket. |
Del ba ye, kuçik li pey Bexda ye. |
Dela xwe daye ser mile xwe. |
Delale min ji sîr jî, sekir jî sirîntir e. |
Delîlê baranê baye, delîlê mirinê taye |
Dem bi deme re herdem xwede re. |
Dema bextewerî nebe dost, feyde nake gera bost bi bosr |
Dema hirç pîr bû kudik pê gunikan dilîzin |
Dema ker bikeve heriyê, ji xwedî zeximtir kes tune |
Dema seg bezî gur, gur mir |
Dema siud hat serî, bila bizire wek kerî, dîsa jî xelke beje aferî. |
Demek a gule ye, yek ya sîlane. |
Demika gûla, yeka sosina. |
Deng nekirim, zere zer im. |
Denge defe nas dike, mala dawete nas nake. |
Denge ezmana, nîsana barana. |
Dengê kûra nare kerra |
Denge te xwes te le heke xwendina te quran be. |
Dengî dolê ji dûrva xweş te. |
Dera jina xera ne kiriye hîna ava ye |
Dera sor e, çavî kor e. |
Derb ku hat serî, xwede we çawa xilas bike? |
Derba evda asasê kilsêye xera nabe |
Derbeke li nal dixe, yeke mix (bizmar) dixe. |
Derd hatin derda, kul hatin li ser da. |
Derdan derevedike. (dereveneke) |
Derde hewiya, jana tiliya. |
Derde wî (ji) girara sibe ye. |
Derdî dil ne kişandin/Dîl sarî ro tarî. |
Derê jina xera nekirye hîna avaye |
Dere sore xwe ba kir, dile xortan tev kul kir. |
Derê xwe rind kilît ke, cîranê xwe diz dernexe |
Derek ava kir, mizgeftek xira kir. |
Derew dujminê Xwedê ye |
Derew sêwî ye |
Derew sêwiye |
Dereweke wan ji deh raste me çetir e. |
dergusan re herin, zu vegerin. |
Derî daye ser piste. |
Derî ne berdideyî, kuleke re dikeve hundir. |
Deriyê gomê vebeberx ber bi mêşinê, kar ber bi bizinê dere |
Dermane her tistî xwe ye, le xwe xirabibe derman çi ye? (derman nîne) |
Dermanê xwestinê dahane |
Derpiye jine sor e, merî kor e. |
Derpiye min xwe ke, le te de tir u fisa neke. |
Derse degire ji jine, de re dibe dijmine. |
Derzî di ber guh re kirin (e). |
Derziya xwe di serê xwe ra kir |
Dest bi tenî ruy merîyan reş dike. |
Dest deste dişo, dest jî ruyen dişo. |
Dest hilanîn fereca xêrêye |
Dest je sustine. |
Dest ji cote res berdaye bi zirna zer girtiye. |
Dest ji emele wî sar bu. |
Dest ji erd u esmana qetiya ye. |
Dest li ser destan, heya esmane heftan. |
Dest nakeve. |
Desta dawo, bi piyan li pey geriyawo. |
Deste ber derî ye, bikesî we bimerite, nekesî we biherise. |
Destê bi tenê, deng jê nayê |
Deste de peske qîze. |
Deste de reng u ruye qîze. |
Destê desta bişon, destê çexbin rûya bişon. |
Deste me naye ber deve me. |
Deste min di hingir da be cî dihelim tem. |
Deste raste dide, bi deste çepe distîne. |
Deste sex maç kin, ew sere Qutbe Razî ye; tac u teylesena wî gist xebata deste jar (sar) u tazî ye. |
Destê te ne destê mêrkujaye |
Deste vala, ruye res. |
Destê wî rast naçe paxila wî |
Deste wî tije garis be, livek je narije. |
Deste wî, ma li ber ruye wî. |
Deste wî/ we giran e. |
Deste xwe de hekerune çekî u bidî (ye) ewe beje deve min sewitî, deste (wî/ we) te nesewitî. |
Deste xwe dixe qula moza. |
Deste xwe je biso (sustine). |
Deste zore pîre davejin bîre. |
Destî vesîyê, li ser zikê birçî. |
Destkuja wî ne helal e. |
Desto bi xwe gesto, ha diwesto, ha diwesto. |
dev Hakîm e, mal kuling e |
Dev je berdan (bernedan). |
Dev jev mayîn. |
Dev ji sîr sewitiye, pifî dew dike. |
Dev ji zirna zer berdaye, bi qula ebcete girtiye. |
Dev nerm e pist hisk. |
Dev Qaric e (orak), Zik Sarînc e |
Dev tuneyî |
Deva del bi xwar e, piskuleka we jer e, yek li jor e. |
Deve bi çerm va dixwe, dile xwe bi mese desîne…. |
Deve dikeve, nav pembu, çaven xwe digire u dibeje: “Kes min nabîne.” |
Deve hat bi puleke, pul nabî. |
Deve hirçe negihîst seve got: “Çawa tirs e!” |
Deve hîz berdaye, quna hîz girtiye. |
Deve nal kirin, rovî (jojî) got: “Piye min jî.” |
Deve nal kirin, rovî çû go:pe pe |
Deve nedît li reze, piskul dît li pireze. (feze) |
Devê pisîngê negîşt goşt, go min xêra dêw bavê hîşt |
Deve rovî negihîste tiriyan got: “Tirs e.” |
Deve te ne deve zirna zer e. |
Deve te tijî xwîn be, bidî wî/ we nereje. |
Deve u gere? |
Deve û gur e |
Devê wan li gebola wan |
Deve wî ne li cem wî ye. (ne li wî ra ye.) |
Deve wî/ we sist e. (nerm e) |
Deve xwe daye ber baye geliyan. |
Deve xwe dide ber deve wî/ we. |
Deve xwe guhirand(iye). |
Devî hebe wê bibe dar, xwelî li serê bê war |
Devî ku xwarî yê fedî bike. |
Devî me yî ceribandî |
Devî paç e, zikî xaç e. |
Devî sist derdan kêm nake, devî sistî guhan rehat nihêle. |
Devî siwêr mêske hespê nalke |
Devî sîwer mêske hespê nalke. |
Devî tirş zerarê li xwe dike. |
Devî xwe ji hev meke cavên xwe javke. |
Devî zu dibe dar, xwelî li sere ye be war. |
Deviye tu dar bî, li ser sere min star bî. |
Devo |
Dew birê mast e. |
Dew dixwaze, kodike jî vedisere. |
Dew li aşiqa nayê |
Dew tirs nîn e, vexwarina hemî benda nîn e. |
Dew tune, run difirose. |
Dew xwestin u kodik vesartin? |
Dewar bi bennan, mirov bi sozan tên girêdan |
Dewê buhara bide neyara |
Dewe silave, li ber ave. |
Dewet ferihî, berbûrî hedikîn |
Dewlet e, bel e, gewr e, bi sev sayî ye, bi roj ewr e. |
Dewlet sere axe, tevka hîve. |
Dewleta lez, rez u pez. |
Dewres tîr u direj. |
Dewsa sera, kund dikin sera. |
Dewsa seran, maye kunde dera. |
Dewsa şûra rehet dibe, dewsa gotina rehet nabe |
Deyn li te (min) caw li xwe kir. |
Di aliye xweyî çepe ve rabuye. |
Di ava wî/ we de diçe (naçe). |
Di bin bar de namîne. |
Di bin kaye de ave dimesîne. |
Di dile xwe de disewirîne. |
Di firnikan ra anî |
Di guhe ge de radize. (razaye) |
Di gunda de mer neman, ji dîkara dibên Abdurahman. |
Di kesî megere, ma kes ti te negere. |
Di nav de xeriqiye. |
Di nava diranan de buye benîst. |
Di nava rune xwe de dihele. |
Di navbera min u Xwede de bohistek ma. |
Di navbera wan de av derbas nabe. |
Di navbera wan de çiya hene. |
Di orte de dirî li keleke rudine. |
Di pasila xwe de dikene. |
Di pasila xwe de mar xwedî kiriye. |
Di pêş terî gez dike di du tare pîn dike. |
Di serê xwe bibire di berê xwe nabire |
Di sîtila dew de muye spî dîtiye. (digere) |
Di sola wî de av te vexwarin. |
Di wara da mayî ye. |
Di xetir nê birîn /darê gir sîyê xwe fere dibe. |
Di zike xwe de suxule xwe dimesîne. |
Di zike xwe de xeber dide. |
Dibê deve çima stûyê te xwar e, dibê çiyê min li kar e |
Dibê dewlemendo pîroz be, feqîro te ji ku anî |
Dibê koro bide malê min, dibê nehê mala min |
Dibê kundo mirî pir in an zindî, dibê zindîkî zêdeye ew jî di bin emrê jinê deye |
Dibê kûsî tu çima pîsî dibê li eniya min nîvîsî |
Dibê te dinya çawa dî, dibêli gorî dilê xwe |
Dibe tu pe re, qeda u bela jî pe re. |
Dibe xenequtk dikeve gewriya mirov. |
Dibe, mer be jî, jin be jî bila bize. |
Dibe: “Dare das hate te.” Dibe: “Wekî destî ji min be, min nikare.” |
Dibeje le napeje. |
Diçe cîhe nenas, pesne xwe dide xas u xas |
Diçim as as xiradibe, tem kahniye kanî zuha dibe; ga dikirim dibe golik genim davejim dibe solik. |
Digerî li dewleta lez, xweyî ke rez û pez |
Dijmimî darê ji darêyê. |
Dijminê bavê nabe dostê lawê |
Dijminê dijminê mirov dostê mirov e |
Dikale le sîr nade. |
Dikana Bekiro du qalib sabun u çar kîs xwe. |
Dîke min e, li ser kulîlke xelke bang dide. |
Dîke yekî winda bu, got li dîken xwe bigerin. |
Dîko tu sibehan, evaran dizanî, ma riya bajer nizanî? |
Dil bune aye sevî, xof, rem ji dine revî. |
Dil dixwaze, (le) ji dest naye. |
Dil germ |
Dil hay ji derlingê neye. |
Dil hay ji Derning ne ye |
Dil heye taqet tuneye |
Dil hildan |
Dil kevir |
Dil kirin |
Dil kirîn |
Dil ku fireh be rê jê re gelek in |
Dil li ser dil e, jê re nîn e tu derd û kul e |
Dil li ser dil e, je re tune tu derd u kul e. |
Dil mayîn |
Dil miqabilê dil e |
Dil ne sivre ye ku mirov li ber hemî kesî veke. |
Dil neke jina bi mêr, diçe mal dike ji bîr |
Dil qewim |
Dil res |
Dil sar |
Dil se |
Dil sikestin |
Dil stendin |
Dil tenik |
Dil wek şûşêye zû dişkê, lê dereng diceribe |
Dil xwes kirin (Dile wî/ we xwes kiriye) |
Dila pirsî, quna hesilî. |
Dile de li ser dote, ye dote li ser çiyaye Qaf. |
Dilê fireh pîr nabe |
Dile merik ji jine ne xwes bu, digot: “Tu ard eleg dikî quna xwe ba dikî.” |
Dile min ji we (ne) xwes e, erd di bin berfe de res e. |
Dile sivan kete piskule (kermekî), hur kir sîr u xwar. |
Dilê tirsok sînga gewr nabîne |
Dilê xezeb mirov nagihijîne mexsed û miradan |
Dile yekî diçu goste kere, digot: “Guhen we wek yen kewroskan e.” |
Dile yekî kete kevirekî heft salan bi xwe re gerand. |
Dilekî na bi heft dilan. |
Dilî fere şewq û çira |
Dilî hişt wîjdan teda nabe. |
Dilî xwangê bi xwangê bişewtiya çelkê sê(sav) ne davite ber. |
Dilo bixwaze te boq te pîvaz. |
Dimirim dibeecim, ceh dibe ez birinc im. |
Dimise yekî rijiya, got: “Bila xera bav u diya min be.” |
Dîn u îman nan e, nan ku tunebe, bende îro ezdiye, sibe misliman e. |
Dîna bi heft top ber binexmîne perekî xwe yê tim pas be. |
Dîna ne gunê xwedane gunê. |
Dîna ne gunê xwedane xwe gunê |
Dîna, nasbike li şîna |
Dine ava, em tev nava. |
Dine bi dine re, Mendo bi quna dine ve. |
Dine ke xwar? Jin u mere ku ji hevdu ra bun yar. |
Dinê li dinê çavê gur li bizinê |
Dinê li dinê, çavê gur li bizinê |
Dine li dine, çave gur li bizine. |
Dînek kevirekî tevê bîrê çil paqil nikare biderxîne. |
Dînok di şîn û şahiyan de kifş dibin |
Dinya bi dor e, ne bi zor e |
Dinya bûye kes, tu kes negotiye bes |
Dinya buye kes, tu kesî negotiye bes. |
Dinya dem e, gav petêxe gav lem e |
Dinya gulek e, bihn bike û wê bide hevalê xwe |
Dinya kiriye dara doje. |
Dinya li ser guhekî wî/ we ye (ser pelikeka guhe wî/ we ye.) |
Dinya tev de bisewite, gurzek gîhaye wî nasewite. |
Dinya tijî kir be, bostek ji mirov dur be, ma çi kera mirov je heye? |
Dinya tijî, mirov te de dijî. |
Dinya wa hatiye, we wa jî here. |
Diran bi êş, derman kêş |
Diran es, derman kes. |
Dirane xwe disîqîne. |
Dirane xwe vesere, se hestiyan digere. |
Diranî wî/ we te da çikya ye. (diçike) |
Direjaya male deh gav, çi bikim mala be nan u be av. |
Direse le nikare bide hemberî hev. (hem ber yek bike) |
Direw li biyaniyê, pesn li pîrîyê |
Dirika xwe bi destê min dernexe |
Dirika xwe bi deste min dernexe. |
Dîsa ew tas e, ew hemam e. |
Dîsa girara me ji “qet” a wan çetir e. |
Dît ez im, nedît diz im. |
Dîtina çavan, qinyata dilan. |
Dîtiya dît, nedîtiya xwe de rît. |
Dive ez bejim, kew e, nikil jî sor e? |
Dîwar tep bu, xubar (toz) rabu. |
Dîwaro ji te re dibejim, buke li te eyan be. |
Dîwaro ji te re dibêm, bûkê tu fêm bike |
Dîwaro min ji te re got, pist diwaro tu guhe xew bide. |
Dîwaro, eyb u qusur staro. |
Dixwim nan u ave, min mineta kesî nave. |
Dixwo gebola zerî, diçe devê derî |
Diya qîza pruda dîza, dîz çekirin, xelke birin. |
Diya te ji bo xwede nanekî germ dabu. |
Diya te li ser nimeje bu. |
Diya zavê lotik davê, diya bûkê kûke kûke |
Diyarî qesp in, şûn diyarî hesp in |
Diyarî qesp in, şûndiyarî hesp in |
Diz (î) xwe mal e, derî girtin betal e. |
Diz ji beroso ra dibeje: “We da here ru teniye!” |
Dîz ji beroşê re dibê wêde here rû teniyê |
Diz u malxe bune yek, ga di bin xeliye de derxistin. |
Diz xwediye male girt, du tir ji je berdan. |
Diza ji diza dizî, erd ezman lêrizî. |
Diza ji dizan dizî, erd u esman le pirsî. |
Diza ji dizan dizî, erd u esman tev lerizî. |
Dizan ji dizan dizî erd û ezman larizî. |
Dize da qawe da , çilmezine (çileke, nefseke) ji çila xwe kem nekir. (neda) |
Dizê dizî xwe nas bike. |
Dîze got: “Bine min zer e.” Hesike got: “Le ez ji ku tem?” |
Dizê malê ji malê be, ga di kulekê re derdikeve |
Dizî biharê peyîzî li xenê. |
Dîzik ji kebaniye ra dibeje: “Ru teniye!” |
Dîzikê go ez rind im, heskê go di te de digerim |
Dîzike got: “Ez tijî zer im.” Hesike got: “Min tu hemi seh kirî.” |
Dizo, dizo, dizekî be însafo. |
Dohn e, li eyare sa de ye. |
Dohn li çire ke u le ser ke. |
Don nekî çirê çire rohnî nade |
Done min li sere min dide. |
Dono don dixwe, Sondo ber da (ve) sond dixwe. |
Dor bi dor e, ne bi zor e. |
Dorê malê pak bigire/dilî germ yar xweş dike. |
Dost nade, djmin jî naye. |
Dostê bi xêr ji birayê bêxêr çêtire |
Doste qune dijmine serî. |
Dostî çê li royê reş aşkare dibe. |
Dostî çê serî dide sirê nade. |
Dostî çê,merîyan li rê nehîle. |
Dotmame ji pismaman fedî kir, dunda li pey xwe nedît. |
Doxîn qewîm (sist). |
Du beru bare kerî. |
Du misk ji quleke derketin, yekî ji ye din ra got: “Tu ji kudere teyî?” |
Du parên xizaniyê nezanî ye |
Du parên xizaniyê nezaniye |
Du parsek li derîyêkî nabin. |
Duh ji heke derketiye, îro li mirîske qayîl nabe. |
Dûma her tiştî heye, dûma zilmê tuneye |
Dupisk tu zivistane ne diyarî. Got: “Pane havîne min gelek ru li ba hewe heye.” |
Dur e, kur e u naye gotin. |
Dûr here dirist here |
Dur ve, sirîn ve. |
Durî çavan, durî dilan. |
Duro bi nuro. |
Duve xwe di pir tepikan de qurçandiye. |
E |
E |
Ê |
Ê ku go kir mêr e, ê ku go û nekir nemêr e ê ku nego û kir şêr e |
Ê ku serî xwe girê nadî,serî hember rind girê dide. |
Ê ku zu radiba malê xwe bi bereket diba. |
Ebed û ebedî, her tişt dere li xwedî |
Eceba li ser eceban. (Ew jî eceba li ser eceban e.) |
Ecel ku bê nade mecal |
Ecela bizine ku te, nane sivîn dixwe. |
Ecer hatin, kevin xelat in. |
Êdî çuye ber golikan. |
Êdî deste wî sive digire. |
Êdî li serî ketiye. |
Êdî merzel gazî dikine (ba dikine). |
Êdî seye wî/ we naxebite. |
Eger (ku) ez bum keç, ez dizanim ka eze çend gileya bavejim doxîna xwe. |
Eger bi te xwes e, ji min ra bîst u ses e. |
Eger hewes e, ew jî bes e. |
Eger hinek mirov ker nebin , wê qîmeta kera zêde bûna |
Ekla wî je derbas dibe. |
Êl yeman, beg yeman, el rabu beg winda bu. |
Êle xwe bi pîre girt, pîre xwe bi ele girt. |
Elhodan elhodan, van sex u mela mala me dan. |
Em (ez) keruska bes in. |
Em çun Avamesya, delika belek li me hesiya, kula me yek bu, bu sisiya. |
Em çûn mala fatê fatê çû civatê |
Em ne ji malekene, le li halekîne. |
Em negihîstin we, ma ku hun bigehejin me. |
Eme bikin, heya…. |
Eme bikin, wekî (heya) ro bisekine. |
Emele pîre nayen bîre. |
Emenî birî, ta firî. |
Emerê çelengdar, xulamî kir ji hakim re sî û sê sal, tu car ji mêrê hakim nekir bawer û îhtîbar |
Emire xwe puç kir. |
Emrê ku çû nede dû |
Enî res e, parî xwes e. |
Enîska xwe pe nîsan dide. |
Eraban ku karê xwe nebûn ê hêştira qetran kin |
Erd birinc be jî, av rûn be jî, ku xwedî tunebe zû diqede |
Erd hisk e, ezman dur e, xwîn je naye. |
Erd hisk e, ezman dur e. |
Erd u ezman hejandin. |
Erd u ezman li hev hatin (hatin hev). |
Erdê neyara bi buhurtaye |
Erdek hişk ezmanek bilind |
Erdo veqelise ez tekevime! |
Ere ere ne, gist (jî) kure kere ne. |
Erê erêye, na naye, erêna belaye |
Ereb u pez, fleh u rez. |
Ereba xwe daxist gere. |
Erebe çuye dara, hatiye kar e, nehatiye erebe bi xwe dar e. |
Erebe ku hatiye ber parte, bila barke. |
Erev bi erev ra gotîye magî qûn reşo. |
Erewa kû işe xwe newûn e tapane Hiştira qetrankin |
Ers u kurs dizanî, çima goste bin birinc nizanî? |
Erul, bu (bi) kefîle Zerzul. |
Erzan kirî heban dirî. |
Êseg, doseg? (qet dibe) |
Esil xirab nabe,hîngiv gênî nabe. |
Eslî hu, neslî hu. |
Eslî pak naslî pak. |
Êşe dilan ê xirabe. |
Eşq merîyen kor dike. |
Eşqa dizan şevereş in |
Ev as e, ev jî çirika as. |
Ev bar e, ev jî serbar e. |
Ev dil e, ne bilwxur e. |
Ev lele ye, he lolo jî maye. |
Ev naçe mizgîniya we. |
Ev ne suna (cîhe) dewara yeksim e. |
Ev pîvaza mezin, ev nane genimî ev jî ava cemidî; dîsa jî dibejin Eliye Sino male xwe naxwe. |
Ev pîvaza wî ya hesin, ev jî sekire wî ye sipî di nav desmale de; dîsa jî dibejin: “Bave te ji |
Ev riya kin, ev bertila giran, gelo pistî min ke ye bixwe? |
Ev ruye min, ev ruye te. |
Ev ruye te yî sipî, ev ruye min î res. |
Ev zimane te nubuya, we qijikan çave te derxistana. |
Eva elifbe ye, he pir li pey e. |
Evdilxebur e ji rehma Xwede dur e, koda wî piçuk e, çirnika wî kur e. |
Ew çi sîre te da, ew çi pehna te le da (lexist). |
Ew devera ku miske heram bi namus be zanîn Xwede evden xwe ji wir dur bixe. |
Ew ezmane ku min dîtiye, baran je naye. |
Ew hews e le (bele) ne ew rews e. |
Ew jî belengaze aqile xwe ye. |
Ew jî çilka ji behre zedebuyî ye. |
Ew ji ew hinde xurt e. |
Ew jî eyba li tev eyba vesartiye. |
Ew ji qilera dare ye. (Bu qilera dare) |
Ew jî sewasa li ser sere wî/ we ye. |
Ew jî sewasa severesa ye. (Bu sewasa severesa.) |
Ew jî tutika ru erebe ye. |
Ew jinek nine,canikeke. |
Ew kare mirov tî bibe ser avê, tî bîne |
Ew mirî nakeve ber wî girî. (Ew girî nakeve ber wî mirî) |
Ew reya te berê xwe dayê, ez hatime |
Ew riya ku te bere xwe daye ez le hatime. |
Ew riya te berê xwe dayê ez jê hatime |
Ew ruhe di wî qalikî re bikise. |
Ew sal e, le ne ew bihar e. |
Ew serî ye, ew oxir e. |
Ew tehte ku te ser da rî barane hat sust. |
Ew xem bila ji bo we deme be. |
Ewan girtin heqe xwe, ez mam li reqe xwe. |
Ewê dîzikê çêke, wê çemil jî pêxe |
Ewî ku got res e, tu bibeje spî ye. |
Ewî ku got sibeh e, tu beje evar e. |
Ewladî bi xêr milk naxwaze. |
Ewled dara guzêyê,torîn hundirê guzêyê. |
Ewrî reş di gurmije. |
Eyba xelke tepisî ye, ya min reqisî ye. |
Eyba xwe bilcil dike. |
Eyd e, be qeyd e. |
Eynî jin, weynî jin, dîsa jin. |
Eysike ji xwe sike. |
Ez axa tu axa, ke golika bibe nav baxa. |
Ez ber te, Xwede li ser te. |
Ez bi dua çenebum ku, bi nifiran jî bimirim. |
Ez bi te, tu bi min, em tev de bi Xwede. |
Ez bum gur, min male, dine xwar, min çiyî te xwar? |
Ez cehşika pê çi dikim |
Ez çi bikim, kurke min ne sor e. |
Ez çiqasî ji belaye direvim, bela te linge min diale. (li min digere) |
Ez dengek pir tehl dibîzim, gelo tu dizanî çi deng e |
Ez dibejim “bira”, ew ji min re dibeje “kirîv.” |
Ez dibejim as ye min e, tu (ew) dibeje dora min e. |
Ez dibejim bibim qeymeqame Gîhadîne, ku ew nebe, gavaniye Cucane deste min maç dike. |
Ez dibejim ewr tune, tu dibejî we baran be. |
Ez dibejim ezman sayî ye, tu dibeji (we) siliye bibare. |
Ez dibejim hirç va ye, ew dibeje reç wa ye. |
Ez dibejim stewr e, tu dibejî bidose. |
Ez dibejim xudim im ew dibeje çend zaroyen te hene. |
Ez dibem bila ez dewlemend bim, ku ew nebe feqîrî (xizanî) deste min maç dike. |
Ez didime gula ges, ew dibe: “Bide min keleme res.” |
Ez dikim li te dibare. |
Ez dixwim li te digivire. |
Ez diz berdidim, diz min bernade. |
Ez dizanim av li ser çi re diçi le bele nabejim. |
Ez dizanim çend revî (ruvî) di hure te de hene. |
Ez ez im, tu tu yi. |
Ez ezmana le digeriyam, li erde ket deste min. |
Ez hatim daweta te tu hatî diziya min. |
Ez hêdî diçim bela digihîje min, zû diçim ez digîjim belayê |
Ez hêdî diçim, bela digehe min; ko zû diçim, ez digehim belayê |
Ez hevrîska bi don im, zu ji min ter dibin. |
Ez ji te re, tu ji ke re? |
Ez ji te xilas bum, tu ji emelen xwe xilasnebî. |
Ez kelê rojekê bim û ne mangê hezar salî bim |
Ez ker, te pener. |
Ez kevir, tu tevir. |
Ez kor, tu kor, ke mehîr bibe jor. |
Ez ku bizanibim eze kinge bimirim eze ava xwe germ bikim u kefene xwe bibirim. |
Ez li daweta diz im, diz li diziya peze min e. |
Ez li zik dixim, ew dibeje: “Wey pista min!” |
Ez mer, tu mer, kî ye ji me ser? |
Ez mîr tu mîr, ke soqil hemîr. |
Ez nakim mera, kunda nakim dewsa sera. |
Ez namirim bi ve derbe, eze bimirim bi ve kerbe. |
Ez ne biçukê bira bim, ma kuçîkê heft kerîya bim |
Ez ne kewe dafika (dafen) te me. |
Ez neyî pirî text im. |
Ez pener tu ker. |
Ez pîvaz naxwim, ew dibeje ware sekir bixwe. |
Ez rim im, naçim tere. |
Ez singekî dikutim, tu hebinekî devejiye. |
Ez sirkeke dikutim, tu hespekî le giredidî. |
Ez tirmînî ji te re dibejim, tu yarhezokî li min vedigerînî. |
Ez xwe bi tehta digirim, ew jî hatiye xwe bi min digire. |
Ez yekî dibejim, tembura min yekî dibeje. |
Eze bixwim wî xwerdî, tu ye bimirî bi wî derdî. |
Ezî be bistan (bostan) im, le bi seqlor (seqelor)_ im. |
Êzing nabe text. |
Ezîz miriye, gewrî nemiriye. |
Ezmane sîn ser da girt (girtiye). |
Ezo ne ezo, dezmala gul gevezo. |
F |
F |
Fêda çavekî bi çavekî tune |
Feqîr bi feqîran re bizewicin we parsek je çebin. |
Feqîr çun diziye heyv di evar da derket. |
Feqîr çun xwe darda bikin, le nerin ku dewlemend li hewa badibin. |
Feqîr u jar, wek par u perar. |
Ferhekî şêra , şêr e |
Fermana devan hat, rovî reviyan |
Fermana dewe derket rovî xwe vesart. |
Ferxekî şêra, şêr e |
Fêtokî li mêran, kenokî li jinan nayê |
Filankes cila helisiye |
Filankes cila şil e |
Filankes çav pîs e |
Filankes dij bijok e |
Filankes gelaj e |
Filankes gur e ewîdiye |
Filankes hirçê dehlêye |
Filankes kerê bar e |
Filankes kevirê binê bîrêye |
Filankes kevirê reş e |
Filankes manga bi gaye |
Filankes mirîşka gêj e |
Filankes miya fisineye |
Filankes neynûg tune xwe pê bixwirîne |
Filankes zaca Helebêye, teniya bi don e |
Filankesê qey kezeba gur xwariye |
Filankeso bûye gurê dev bi xwîn |
Filankeso çav li der e |
Filankeso çav li roja reş e |
Filankeso dibêjî qey qîza bi keziye |
Filankeso kore mar e |
Filankeso mêş jê naêşe |
Filankeso reşikê şevêye |
Fileh gotiye: “Aqile Kurda ye pesîn li sere tajiya min ye pasîn li sere minba.” |
G |
G |
Ga bike ga bixwe, le tane u tolik We çi bixwin? |
Ga dibe cem kere. |
Ga dikirim dibe golik, genim diçînim dibe solik. |
Ga guhirande bizine, bizin jî guhurande mirîske. |
Ga ket, boçik li xwedî. |
Ga mir kêrê lê pir bivin |
Ga radikin, golikan li pey dixin. |
Ga u golik tev derdane (derdaye). |
Garise hur ji kefa deste wî narije. |
Garise xwe nede li ser warise wî. |
Gava dê bibe damarî, bav dibe filê kavarî |
Gava dewlet birêse, ga golikê dialêse |
Gava kuçik beziya gur, gur mir. |
Gava mêvan tên behra xwejî bi xwe re tînin |
Gava xêr dibare guyê sêwiyan tê |
Gava xwedê bide ha rakeve, ha rakeve, gava nede ha li bakeve, ha li bakeve |
Gava Xwede ji yekî re lev tîne nabeje tu kure keyî? |
Gavan ber bi mal e, jina gavan şixulkar e |
Gavan ber bi mal e, jina gavan şixulkar e |
Gavan hat zeviye, jina gavan nu bezî tesiye. |
Gavan xeyidî nane xwe berhev nekir, hew dizanibu gundiye hevudu qir bikin. |
Gavan xeyidî neçu ber garane, hew dazinibu deware beste bimîne. |
Gayê bor ra fîtik mane ye |
Gaye cot e, le bele cot nake. |
Gayê çê bi boran, mêrê çê bi xeberan |
Gaye min e, ez xuysete wî dizanim. |
Gaye qermo bi heft çermo. |
Gaye reso te çi xwariye? Tirso! (Gaye reso kîdera te dese?) |
Gayê sor sortiya xwe bernade |
Gayê zexele timî li mexele |
Gayek u nanek li ba wî/ we yek e. |
Gayek u sevek li ba wî/ we yek e. |
Gayîn li Muso (Gewro), cirm li Îso. |
Gaz jî di dest te de ye, top jî, çawa dipîvî bipîve. |
Gaziya dû siwaran, nagihîje xweyê xwe |
Geh tîr dike, geh rehn dike. |
Gelekan nede bi hendekan |
Genim kkete çala nare mala |
Ger bi min e, ji bo min e. |
Ger mirov xiraba nebîne, başa bi bîr nayine |
Ger ne fend e, ev çi dar u bend e. |
Gere Çar lîtir qûna mere hebe, mera karibe bi Çar qurişa têde cî bidê |
Gerî, dirî. |
Geriyam li dine, xilas nebum ji mirine. |
Germ e, cilik serm e, sar e, cilik star e. |
Germ e, kel u cil serm e, sar e, kel u cil yar e. |
Germ germa tuyan e, kef kefa rutan e. |
Gesine çave xwe de nabînit, derziya çave hevale xwe de dibînit. |
Gewenda têr xwar, yê li dolê xin. |
Gewriye ru sare, te da çi çu xware, çi neçu xware. |
Gîha li ber gur e, gost li ber berxe ye. (mîhe ye) |
Gîhaye rabe liser tûpî xwe birize |
Gîhistime ke “merheba”, ji xwe re tîne heft heba. |
Gileya bi gu ye, ne bi destan ne bi devam te vekirin. |
Gilî heye, gilîçî (gilîkir) tuneye. |
Giliya je derdixe. |
Giliyen (gotinen) wisa dibeje ku pe pore mirov sipî dibe. |
Giliyen wî li ruya xistin. |
Giraniya xwe danî ser. |
Girar bi xwê, xwê bi tem |
Girara ser bi dew e, dixwî nexwî ew e. |
Girarar ku para min tev tunebe, bila serîkî sa di navda be. |
Gire xwe pe desten min derman neke. |
Gireka wî pist heçike ket. |
Gist bire bire ne, kure Mistefe ne. |
Giyayê qeracan, malê muhtacan |
Go kerengo warê te go ba zane |
Go ziyaretê min gelek caran bi derewa bi te sond xwar, go min jî gelek caran mal li te xerakiriye, lê tu bixwe nizanî |
Go ziyaretê: Go “gelek caran mala te xerab kiriye, lê tu bixwe nizanî”. |
Golik e, diçe li cem gaye mezin rex dike. |
Golik tune bimije, xesu tune bikuje. |
Golikê beş ma li devê deriyê reş |
Golikî pîs ê li xwedana vegere |
Gorî make, golik pake. |
Gost hîstiye, li pey serpiyan ketiye. |
Gost li ser post te hur kirin. |
Goste berxan e, li ber çavan e. |
Goste berxan naxwe le pariye xwe di nav avsore datîne. |
Goste ciwanan dixwî tu zanî, goste pîra dixwî tu zanî dile te (ku) disewite tirsikan jî dixwî tu zanî. |
Goste diziye naxwe le pariye xwe di avsore dike. |
goste min bidin ber kera. |
Goste min sor e, li xelke xwes nayem. |
Got ha got; got: “Çi got?” Got: “Kere kundir kot.” |
Got: “Apo jina te kevn e.” Got: “Ji minetan çetir e.” |
Got: “Apo sa tu girtî!” Go: “Lawo apo çi se ye?” |
Got: “Bavo dema zereke bu te çima nestand?” Go: “We çaxe yeka me tune bu le niha pence me hene.” |
Got: “Bavo eze buhakî wisa bejim ku tu kes nikaribe te bistîne.” |
Got: “Bavo eze te bifrosim.” Got: “Lawo mirov qet bave xwe difrose?” |
Got: “Bavo hirçe hek kir.” Got: “Lawo hirç heywanek no ye, hek kir hek kir.” |
Got: “Bavo min dizek girtiye!” Got: “Lawo berde.” Got: “Bavo ez wî berdidim, ew min bernade.” |
Got: “Bira welleh min nave tu bimirî, bele min dive her daîm kodik li dest te be.” |
Got: “Çave te kedirxist?” Got: “Merive min derxist.” Got: “Lewma wisa kur derxist.” |
Got: “Daye tu çima min dihejînî?” Got: “Lawo yeke jî daye dihejand.” |
Got: “Erebo quna te res e.” Got: “Male min ew e.” (ev e) |
Got: “Ev çi ye tu diçînî?” Got: “Kenge hesîn bu te bibînî.” |
Got: “Ez ji kuçike xwe himî meraniye bum.” |
Got: “Ez ku bibim dengbej, gere bi çave axa li xwe binerim.” |
Got: “Ez zike te dixim, tu dibejî: Wey pista min!” |
Got: “Eze sirke çebikim.” Bu ereq (araq). |
Got: “Ke dinya dot?” Got: “Ye kirî u firot.” |
Got: “Ke mirî vegerandin?” Got: “Yen ku çun serxwesiye.” |
Got: “Ke mirî zivirandin?” Got: “Yen ku dil azirandin.” |
Got: “Ke rakirin mirî?” Got: “dila pirsî.” |
Got: “Keçelo te sere xwe sust?” Got: “Min huna jî.” |
Got: “Kîjan millet bas e?” Got: “Mirove bas bas e.” |
Got: “Kuçik çetir e, an beraz?” Got: “Nelet li herduyan jî be.” |
Got: “Lawo min ji te ra negot heviya Xwede bihele.” Got: “Bavo heke heviya Xwede bima, mela we he gelekî diya min biga.” |
Got: “Mal bi guyo!” Got: “Çi bikim kebanî ji mala te ye.” |
Got: “Malo xwede bi te ra.” Got: “Xwediye min jî.” |
Got: “Mirtivo bistire!” Got: “Tiliya min kul e.” |
Got: “Pîre tu ji careke re çawayî?” Got: “Çi zanim pes malan e.” |
Got: “Te dinya çawa dît?” Got: “Wek dile xwe.” |
Got: “Tu ji çi ewqas camerî?” Got: “Ji necameran.” |
Got: “Wekî kes li pista min hebuya, te nikarîbu li min xista.” |
Got: “Wekî min li dîke xwe bipirsiya, gaye min nediçu.” |
Got: “Wekî pista min kes hebuya te nikaribu pista min bixista.” |
Got: “Xwes xeber e, le min je ne bawere.” |
Got: “Ziyarete min gelek caran bi te derew sond xwar, te tistek li min nekir.” Got: “Min jî gelek caran mala te xera kir haya te pe tune?” |
Gotin bas e bas, çu di curne gund de rî. (rît) |
Gotin beje negot, du re bi xwe got u denge xwe nebirî. |
Gotin beje negot, pey da çu li ser kulîk_ got. |
Gotin mirîske: “Tu keliyî an kovî?” Got: “Ez hevale xwe di sere biste de dibînim.” |
Gotin pisîke guye te derman e, rî u vesart. |
Gotin, delalî delalî, çu di sere kaniye de rî. |
Gotin, here as, çu asvan kust. |
Gotin: “Ave çima deng ji te te?” Got: “Hevale min kevir e.” |
Gotin: “Bave te ji birçîna mir.” Got: “We je re sorba birinc çebikira.” |
Gotin: “Bave te ji nezda mir.” Got: “Ka hebu (ku) min nedaye?” |
Gotin: “Bave te syaran kust an peya?” Got: “Ew ku kistin, ha siwaran ha peyan.” |
Gotin: “Biraye te bu axa.” Got: “Ji min re çi jina wî bu xatun.” |
Gotin: “Biraye te mirovekî çawa ye?” Got: “Min pe re hevaltî nekiriye.” |
Gotin: “Dijmin hat.” Kor got: “Min qeratiyek dît.” Topal got: “Em birevin.” Ker got: “Min dengek bihîst.” |
Gotin: “Gaye te dizîn!” Got: “Wey dîke min.” Gotin: “Çima wisa dibejî?” |
Gotin: “Gogelisk (kelkele) cîhe te kîdere?” Got: “Ba dizane.” |
Gotin: “Gurî çima pore te tune?” Got: “Pore xaltîka min gur e (pir e).” |
Gotin: “Guro eme te bikin sivane berxan.” Got: “Ez ji siuda xwe ne, bawer im.” |
Gotin: “Kero cehsek (dehsek) çe bu.” Got: “Bare min li min e.” |
Gotin: “Kero ji te re dehsek bu.” Got: “Eme min kem bu, bare min zede bu.” |
Gotin: “Kero kero ware em te bibin bihiste.” Got: “Ma givzonek li wir heye?” |
Gotin: “Koro te çi dive?” Got: “Çavek jîr, parîkî don.” |
Gotin: “Kul hatiye gund we ji her male du kesan bibe.” Hemî kesî çave xulam niherî. Xulam got: “Bele yek ez le ka ye din?” |
Gotin: “Kusî tu çima wisa pîsî?” Got: “Xwede qedera min wisa nivîsî.” |
Gotin: “Pisîka xalo hat te, ha pisîka xalo hat te!” Got: “Ca berdin bila pisîka xalo be min lo!” |
Gotin: “Pisîke guye te derman e.” Pisîke rî xist xerman e. |
Gotin: “Piso guye te derman e.” Firiya çu ezman e. |
Gotin: “Qehpe tu çima ber nagirî?” Got: “Yek çedike yekî din xera dike.” |
Gotin: “Ruto mala bar kir.” Got: “Teysta min li piçenga min e.” |
Gotin: “Terziyo (cilfe) malan bar kir.” Got: “Derziya min li sere min ra ye.” |
Gotin: “Tu ji ku yî?” Got: “(Hela) he nezewicîme.” |
Gotin; “Betalî merkuj e ha merkuj e, ha ku merek kust.” |
Gotina bikeve nava du lêvan dikeve nava du gundan |
Gotina xweş buhara dilan e |
Gotine rovî: Rovî girî û got: “ne bawer im” |
Gotinen wî bi heft bar hingiv ve naye xwarin. |
Gu ji rexe re dibeje: “Delale ber dile min.” |
Gu kirin nav kaxa. |
Gu li ruye mirov didin, neynike jî didin ber. |
Guh ker buye, ziman lal buye. |
Guh pe nake. |
Guhdirej ji bo ziyandayîn xwediye xwe gewerbuna xwe dixwaze. |
Guhe gura nîsanî hev didin. |
Guhe gura pe (me) nîsan dide. |
Guhe wî dilivin. |
Guhe wî hej li ser çingîniya sujine ye. |
Guhe wî/ we kisandin. |
Gul li gulê dinêre sor dibe |
Gula ges bî, neçilmisî. |
Gulan e, dew li cem hemiyan e. |
Gulan e, singîniya dasan e. |
Gulî direj e, aqil(î) qirej e. |
Gundê bê rez, konê bê pez, mirovê bêje ez û ez hemî ne tu tişt e |
Gundê bê rez, konê bê pez, mirovê dibêje ez û ez, hemî ne tutişt e |
Gundek e, qilorekek e. |
Gundek e, rindek e. |
Gunehe xwe jî bi deyn nade. |
Gur bun seye qiyamete. |
Gur çi dizane deve buha dike. |
Gur got: “Hevalo, germ ne ev germ e, dema ku xwediye golikan da ser me, hevraz u berjer da ber me a we çaxe germ e. |
Gur hata diyara, hewar kete hezara. |
Gur hate diyara, delil hale jara. |
Gur hate nav malan, wey li hale feqîr u jaran. |
Gur hay ji zexma xwe hebuya we dine xera bikira. |
Gur ji baranê bitirsiya, wê ji xwe re kurk çêkirana |
Gur ji birçîbuna nikaribu reva here, digotin: “Mîratî wisa xwariye ku, nikare bin zike xwe de reva here.” |
Gur u hirç bun destbira, dinya bu mehdî zeman. |
Gur yarî xwe navê |
Gur yarî xwe navê. |
Gura kere Hesen xwariye, ne gazî ye (gazine) ne hewar e. |
Gura xwaran purt ji bimîne bas e. |
Guran xwariye hirç mane |
Guro bila tu gur biyayî, bila te golika min bixwara. |
Guro hijaro! |
Guro nemre buhar hat,kero nemre qîvar hat |
Guro vexe, qijike bixwe. |
Guye hisk dicun dicun, li eniya mirov didin. (li pesa mirov didin) |
Guyê mişkan di qulikên dîwaran de pir in |
Guze xwe hesab dike, seve xelke hesab nake. |
Guzen puç li ser sere wî (min) diskenin. |
H |
H |
Ha (wa) dikim de dimire, ha dikim bav dimire. |
Ha dev got, ha qûnê got |
Ha Keçel Hesen, ha Hesen Keçel. |
Ha kevir li cer ket, ha cer li kevir ket. |
Ha kulî xwar, ha Qulî xwar. |
Hale me ne (tu) hal e, kirina tejî serbar e. |
Halî wî buye hale qolo. |
Hasil gîha ye Mûsil. |
Hat ji derda tompiz di berda |
Hat ji karê, nehat ji malê. |
Hat ji newalê bû xwedî malê |
Hat ji palê, bû xwediyê malê. |
Hat kurê malê, nehat ziyana salê. |
Hat nav mala tirî, Zeyno da bêjingê li dor bênderê zivirî (fetilî) |
Havîna to xwar, zivistana gû xwar. |
Hay lê hat bazirgan e, hay lê nehat xwediyê gayê wêran e. |
Haya wî/ wê ji dinê tune. |
Hayê li min hayê, hevirmis hatiye bi livaye, xwediye livaye (kor e) dil bernaye. |
He di kaniya xortan da av venexwariye. |
Hebe Erebî ye, tune be mirtiviye. |
Hebe erebiye, tunebe mirtibiye |
Hebe, kure kere be. |
Hebek kuncî ji dest narije. |
Heca (îca) tu ne nimejkerî, pexwas bîne. |
Hechecke li silav hecek. |
Heciye bere, gula zere, heçiye pasiye hela dehse. |
Heciyen me çun Letere, me got mereke je dere hat dîsa ew kere bere. |
Heçî li hespê hevalan siwar e, herî peyar e |
Heçiye dizane, ji xwe dizane, heçiye nizane dibe qey baqe nîsikan e. |
Hedad_ e, nikare ji xwe re mefteke çeke pe dere xwe dade. |
Hedî diçim bela digeheje min, zu diçim ez digehejim belaye. |
Hedî diçim dibejin gej e, zu diçim dibejin bij e. |
Heft bave çe, illeh sîre de. |
heft Bave çe, tim şîrî De |
Heft caran gîsine xwe le dide. |
Heft çîroken hirçe hene, her heft jî li ser hirmiyene. |
Heft çîvrokên hirçê hene, her heft jî ser hermîyê ne. |
Heft hevling ro da çun, yekî dest nevete yekî. |
Heft hevling xistine bin nekebe gotin: “He cîh heye.” |
Heft jinen esîre civiyane (rajane) barekî hiriye, gotin: “Wey li me bekesan!” |
Heft mêrên beriyê çûn barê heriyê |
Heft soberiyê kerê hene, dikeve avê ji bîr dike |
Heftê çê bazdan hewşê |
Heftyaro, li ber çavan diyaro. |
Heka wî li dirane xwe xistiye. |
Heke berane bisko ba, we li nav peze bavo ba. |
Heke çemil dike. |
Heke ga bike ga bixwe meriye jî goste xwe bixwe. |
Heke ji ber sa hestiye kewan bimîne. |
Heke ji te re direj be, ji min re erde re dikise. |
Heke mirov ji rezek tirê xwaribe, nabe mirov pişta xwe bidê |
Heke ne fend e, ev çi dar u bend e? |
Heke qun bi qune be, bila qun li cîhe xwe be. |
Heke Xwede got qule min yerî, ez dizanim pez ji ke re didim berî. |
Heke ya min/ wî bikira niha hustuna wî zer bu. |
Hela he kape goliktiye di stude ye. |
Hela he kîr li diriye neketiye. |
Hela he maste ser bi sîr nexwariye. |
Hela he rastî helikresan nehatiye. |
Hela he sere wî di kevire Selîme neketiye. |
Helaw ji jîrêzê çênabe |
Helaw ji şîrêzê çênabe |
Helhela gavanan siwariya kerane |
helûnê Mişkî kur, ê berê kola ye |
Hema bila di eyare xwe de bixisxise. |
Hemi çukan hejir bixwarana, lib ji sax u hebleriyan ra nedima. |
Hemî fileh, ne Îso ne. |
Hemi riyan dizanî riya bajer nizanî. |
Hemû mêr nabin şêr |
Henek dibin genek |
Henekê wî henekê hirçan e |
Heq hebuya , Emer Bende mehr nedikir. |
Heqe Elî dixwaze ji Welî. |
Heqe xwe jî dide, sere xwe jî diskene. |
Heqiye di deste neheqiye de bare-bar e. |
Her êrek bi lepê xwe ye |
Her pexemberî bere dua li xwe kiriye. |
Her qazî bixwe razî |
Her teyr b refa xwe re ye |
Her tim naser nayê, û qirş û qotikan bi xwe re nayêne |
Her tişt bi ziravî dişkê, mirov bi stûrî |
Herana ritlek genim re çi sîs, çi tevere? |
Herçi jar e, li havînê jî sar e |
Herçî jar e, li havînê jî sar e |
Herçî li hespê hevala siware herî peyare |
Herdu jî ruye hevdu dison. |
Herdu jî tuyî deve hev nakin. |
Herê diziya bizinê. |
Here ser kaniye, kaniye (le) zuha bibe. |
Hereket kor e, ziman zor e. (sor e) |
Herin şênahiya, pirskin ji zarokan |
Herke yekî got: “Mala min ya te ye.” Ma te agir berdeyî? |
Herkes xwe li ronahiyê digre |
Herne kure, li min mikure. |
Hersim bi qeriyê dibe helaw |
Hertişt ji ziravî dişkê, mirov ji stûrî |
Hesike ji negre re got: “Nava te teniye, negre got: “Tu di nava min de diçî u teyî?” |
Hesin bi sarî dicu. |
Hesinê bi asas ns dibe çakû ne jî das |
Hesinê germ bi hilmê germ nabe |
Hesinekî bavejin ber linge wî/ we. |
Hesp bi hevsaran, mer bi qiraran. |
Hesp ji dest çuye, li pey hefsar ketiye. |
Hesp li ser çar lingan re diçe, le dîsa jî lingen we disimite dikeve. |
Hesp tune afir çedike. |
Hesp tune hefsar digere. |
Hesp tune zîn dikire. |
Hesp u kesp li nik (ba) wî yek in. |
Hesp ya min e, ez xuysete we dizanim. |
Hespa min sîwar be le, piste neesîne. |
Hespa min siwar be quna xwe te de danegire. |
Hespê çê zenguyan nagihîjîne hev |
Hespe çi pelikda te xane. |
Hespî çê qamci yê di xwe nagîne. |
Hespî çê qamçîyê di xwe nagîne |
Hespî çê, li ber xwedana ye. |
Hestî kere hilnagire. |
Hestiyê bê minet, çêtire ji goştê bi minet |
Hestiye ziman tune, digere. |
Heşe tuneyî ê bi meriya ga û golika biçêrînin. |
Hêştir ra dibin hev, hêstir û ker di bin lingê wan de diçin |
Hêştir radibin hev, hêstir û ker bin lingên wan diçin |
Heştira le pê girêde. |
Heta (ku) ew be hestire (jî) bize. |
Heta (ku) male me hebu alem doste me bu, male me xelaz bu, |
Heta ani serî, heft kiras qetand. |
Heta aqilê paşî hat ê pêşî çû |
Heta boçikeke peve girenede nasekine. |
Heta buk fetilî, dewet betilî. |
Heta buk xemilî (dawet) govend betilî. |
Heta cû rast nebe, av nayê berdan |
Heta çavek derman kir, yek jî kor kir. |
Heta em bûn çav nas, dinya li me bû xelas |
Heta genim firîk e, mele sirîk e. |
Heta hebu dimis, ez mam u tu pis; dema ku nema dimis, ez Motî u tu Bohtî. |
Heta hebu sillik-millik, dema nema keder kulik. |
Heta Heleb bû Heleb wexta pîra te çû |
Heta kirase wî/ we bisewite, cane min we bisewite. |
Heta ku dew newe şîr |
Heta ku dîk mîr u tajî kizîr be, tu mevanan li dere male nabînî. |
Heta li mirinê, çav li kirinê |
Heta malek ava kir, sahrek weran kir. |
Heta min xwe nas kir, mal jî li xwe xilas kir. |
Heta mirine çav li kirine. |
Heta mirine li ser kirine. |
Heta nebeje tireq nabeje heq (sedeq). |
Heta neçe diyare gore, mirin nakeve bîre. |
Heta qeliya me hebu, Mamik buka me bu; roja qeliya me xilas bu, Mamik çirtek da xwe ji me derbas bu. |
Heta serî sax dimîne qûn ecêban dibîne |
Heta şîreta li xelkê dikî |
Heta tu cehenemê nabînî cenet bi te xweş nabî |
Heta xanim xemilî, govend fetilî. |
Heta xidir xemilî, dawet betilî |
Hetanî min xwe nas kir, emire xwe jî xilas kir. |
Hêter çiqas jî ji hev dûr herin guhê xwe tim li ser hevbin |
Hevalbend î nameşe bi bêbext î |
Hevalî qirikê yî nûkil bi gûyê. |
Hevaltî, bi rastî. |
Hevraz tu dikim simbel e, berjer tu dikim rih e. |
Hey dest e, hey zozan e, esil xwedan e. |
Hey desta Muse u hey dare derguse. |
Heya serî sax dimîne, çav ecêban dibîne |
Heyar dost kêm in, dijminek pir e |
Heye terk, nîne berk. |
Heyf li cane çuyî. |
Heyfa ciwaniye pîrî li pey e. |
Heyfa ciwaniyê, pîrî li pey e; heyfa heyveronê, şevereş li pey e. |
Heyfa serê ku çû |
Heyî yî kanî ye, tûne yî genî ye. |
Heyrana kuçike gurex, li beriye diewte, li zozane gur miye berdide. |
Hezar bavê çê, esil şîrê dê |
Hezar dost kêm in, dijminek pir e |
Hî çiqas bedew be jî dîsa qusûrek wê heye |
Hijdehe bihare nagire ji bihare heya bîst u çare. |
Hijdeye adare nagire ji bihare dur nîne du bohisted befire bene xware. |
Hijdeye adare, melkejat hate xware peva kir gîhaye bihare. |
Hilkisiya pere esmana. |
Him çilike, him silike. |
Him digirî, him dikene. |
Him dinale, him vedimale. |
Him ji dere, him ji mizgefte bu. |
Him ji kare bu, him ji yare bu. |
Him ji kere bu, him ji Pere bu. |
Him ji kirike bu, him ji belike bu. |
Him ker e, him se ye. |
Him riya Xwede, him ya însanetiye je stendiye. |
Him sere xwe diskene, him jî besa xwe dide. |
Him sil e, him kul e. |
Him tîr dike him rehn dike. |
Hîn bûyî ji harbûya zortir e |
Hîn deve te germ e, deng bike. |
Hin dikin hin jî dixwin. |
Hin gotinên pêşîyan ji Kurdên anatolya navîn |
Hin gotinên pêşîyan ji Kurdên anatolya navîn Herêm: Xelikan (Dondurma) |
Hin hingiv dixwin u mes bi hinekan vedidin. |
Hin mirine, hin jî tevakirine. |
Hinceta kulîlka, çune sulika. |
Hindik re jî, gelekî re jî nabeje sukur. |
Hindik rindik (bila hindik, bila rindik). |
Hinek dikin, hinek dixwin |
Hingî min kir u got, çerme sa ma firot, Usman u Qemrî min nekir cot. |
Hingive debeyî, di eyare kuçik da ye. |
Hirç diye li dû şopê diçe |
Hirç hat va rez, diz hat va pez. |
Hirç u govend, rovî u suk kevrojk u dewlok. |
Hirçe heta xwe de nedît bawer nekir. |
Hirçek ji rezekî xeyîdiye, ritlek dimis zede buye. |
Hîv bibe du şevî, herkesê wê bibîne |
Hîv hîv e, eyb li we jî heye. |
Hok e, rok e. |
Holî got Golî: “Heke em milen xwe nedin ber Solî, kulke me nabe ulî. |
Hoste neçar rabe rune weke hercar. Xwede yeke dergeh hezar. |
Huke dike muke. |
Hukumdar bibe pir, di ser ra derbaz nebe |
Hukumdarê romê hevalê segan in |
Hur bajo, zu bajo, dur (kur) bajo le ga neesîne. |
Hure tendur (tenur) dada, qehpe pe veda. |
Hurik hurik dagirt turik. |
Hûrik zik dike tûrik |
Hustiye xwe li ber direj kir. |
Î |
Î ku dew kayî ê qunê ji bake |
Îro doro te ye sibe dora min e. |
Îro jî mast sibe jî mast |
Îro roja te ye, sibe roja min e. |
Îsal dîsa bal kesiv e. |
Îşkira xwe, şîrîna xelkê. |
J |
J |
Je direvim pe digerim. (Je revim, pe gerim) |
Je erzan xilas bu. |
Je ket, pe ket. |
Je re kap naye avetin. |
Je re sîr qelandiye. |
Je xwîn vedirese. |
Jev direvin, roja reve tev direvin. |
Jî ave re gotin: “Çima guse gus dikî?” Got: “Hevale min kevir e.” |
Ji axe pirttir tune ye, mar bi qinyat dixwe. |
Ji barane revîm, kete ber zîpike. |
Ji barane revîm, li teyroke qelibîm. |
Ji behre xilas bu, di çem de xeniqî. |
Ji ber barane çu ber zîpike (teyroke). |
Ji ber dilope çu ber merzibe._ |
Ji ber serî neçu heya sibe. |
Ji beriya emre xwe xeber dide. |
Ji beriye te ji min sîr dixwaze. |
Ji betalî bi sere kîre xwe re dilîze. |
Ji betalî kera bave xwe da ber dasan (ber keran). |
Ji bine sola xwe re beje. |
Ji bitrî hatiye beran. |
Ji bo çile dixwe kule. |
Ji bo çile xwe dike (kiriye) gile. |
Ji bo gurzek gîha, lodeke disewitîne. |
Ji bo keçeke lihefeke disewitîne. |
Ji bo miriyen xelke me pore xwe veru, miriyen me mirin me dest avete (ku) pore me nemaye. |
Ji bo nanekî avranekî (arvanekî) xera dike. |
Ji bo nefsê ket hefsê |
Ji bo nefse, xwe daveje hepse. |
Ji bo xatire xatiran çu ser dine gawiran. |
Ji bo xatire xatiran, da bare qantiran. |
Ji bo xatire xweyî, mirov kevir naveje seyî. |
Ji çav ketiye. |
Ji çav reviye. |
Ji çaven xwe bawer nekir. |
Ji çîze derxist (derbas kir). |
Ji delava ketin çirava. |
Ji derda rî berda |
Ji derdan rih berdan. |
Ji derve meleye, ji dil ve fileye |
Ji dest derketiye (reviye). |
Ji dest derketiye naye. |
Ji dest ketiye. |
Ji dest pesîra xwe dadisîne. |
Ji dest tistek naye. |
Ji dev gerandin ket. |
Ji deve ketiye hop hop je te. |
Ji deve re gotin: “xet”; got: “Ez nikarim qet.” |
Ji deve re gotin: “Ye (we) te bisînin dawete.” Deve got: “Ev sutiye minî xwar ne layiqî daweta ye; yan we min bibin mese daran an ji bisînin Rewane birinc.” |
Ji deve re sol dikirin, jojî got pepe min jî. |
Ji deve wî/ we girt. |
Ji deve xwe revand. |
Ji dijminan re zare serîn, pista hisk. |
Ji dil re derbas dibe… |
Ji dil xwîn dilop dike. |
Ji dur ve, di keça mîr ve. |
Ji erde heta esmîn neheq e. |
Ji ers u kurs xeberdide. |
Ji es be serî ar be je bawer neke. |
Ji esîran esîra me, ji gundan gunde me, ji malan mala me, ji mala me jî ez u birayen xwe, le zede zede jî ez. |
Ji evda re dost u yar e, ji min ra gure har e. |
Ji feleke re dikeve dewe. |
Ji feleke re xeberdide. |
Ji golike re gotin: “Eme boçika te je bikin ji kesîre nebeje.” Golike got: “Ma ez nebejim we nebejin ka boçika te.” |
Ji gur birçîtir, ji mar tazîtir e. |
Ji gur re gotin: “Çima stuye te stur e?” Got: “Ez bi deste xwe dikim, |
Ji gur u delegure re tu re nema. |
Ji hal ket. |
Ji hebek tirî meserekî çedike. |
Ji heft sala salek sala seyane |
Ji hekeke çedike qeyxaneke. (qeyxaneke çedike) |
Ji hekîman re dive (dibe) du fincan yek kase xiraban, yek kase qencan. |
Ji helîne çu kulîne. |
Ji hersan ezmana ket. |
Ji hespê dêhat li kerê nihişt |
Ji hespê dêhat li kerê nihişt. |
Ji hespe peya bu, li kere swar bu. |
Ji hestire re dibejin çoke te xwarin, dibeje qedera min rast e. |
Ji hevdu re hevrîske ave çedikin. |
Ji hevdu re mer in, ji xelke re ber in. |
ji hinekan re besbirlik e, ji hinekan re seferberlig e. |
Ji hirçekî du eyar dernayê |
Ji hirçekî du eyar dernayê |
Ji îne heya îne, çekir cila meîne, ew jî kin e, nagiheje ser qune. |
Ji jinan ji dotmam, ji suran sure Sam. |
Ji kaliye jî pîriye, mirin çetir e ji feqîriye. |
Ji kare jî, ji yare jî bu. |
Ji ke re dibejim “brawo”, ji min re dibeje “bira xwaro.” |
Ji kefa mehuja (mewuja) dil çu guhuja._ |
Ji kerbana xwîn le miçiqî. |
Ji kere waye ku manker horî ye. |
Ji kerî por kir herî |
Ji kevire as girantir tune, bi mixekî radibe. |
Ji kewjale re gotin: “Tu çima xwar re ve diçî?” Got: “Keysa min hew je te.” |
Ji kirase cane xwe re ser e. |
Ji kirinen sex u melan, dîsa rehmet li cahilan. |
Ji kîse kirim, xwes dibirim. |
Ji kul u derda, ru u simbel berda. |
Ji mastî xelkê xwaştir e |
Ji mehan ji salan mirov carek dibe mêvanê xalan |
Ji mejburî mirov goste kewan jî dixwe. |
Ji mela bangdan. |
Ji mêra nav dimîne, ji ga çerm |
Ji mêra nav dimîne, ji gaya çerm dimîne |
Ji meran mere pesîn, ji hacetan simtiras. |
Ji mewujekî kergekî dikelîne. |
Ji milka as, ji sineta simtiras. |
Ji milka aş, ji haceta sim tiraş, ji mêra mêrê dike hîsabê pêş û paş |
Ji milkan as, ji jinan jinen sas, ji meran meren ne bide pes, ne bide pas. |
Ji min ketiye, pesiya min dihere (diçe). |
Ji min re bike, ji xwe re bibe. |
Ji mîrate re gotin: “Tu diçî kîdere?” Got: “Cîhe ku bikaribim bixim mîrate.” |
Ji nan u ave qut bu. |
Ji paniye xwîn nehatiye ku dil bisewite. |
Ji perxanen wî/ we girtiye. |
Ji peze pir, ma kavira kur. |
Ji piran pir, ji hindikan hindik. |
Ji qara kete bin bara |
Ji qara kete bin bara. |
Ji qatutya (xeleya, tune buna) meran, nave dîkan danîn Evdirehman. |
Ji qehra xwe daveje behra. |
Ji qireja wî/ we mar vedirese. |
Ji qurane kirasek xwe kir dîsa ji kesî je bawer nekir. |
Ji re derketiye. |
Ji rovî fenaktir tune, ji eyare wî pîstir tune. |
Ji ruyan heynan, li simbêlan kirin |
Ji ruye wî jehr dibare. |
Ji sed axan axakî jî qenc dernakeve |
Ji sed cîhî birîndar im, edî nikarim bejim sax im. |
Ji sere hefte heft bave te mezintir e. |
Ji serê qijikê qelî çê nabe |
Ji sere xwe zedetir xeberdide. |
Ji serma (na) heken hesinî dike. |
Ji sîr tirsiya, pifî dew kir. |
Ji şorê nabêre rev gerek. |
Ji te hereket, ji xwede bereket. |
Ji tirsa kuçikan newere here gund dibe: “Sev res e.” |
Ji tirsa zirav le qetiya. |
Ji tivinge re nîsan, ji hespe re meydan. |
Ji tunebuna seran, rovî xwe nîsan dikin wek meran. |
Ji weliya perî, ji periya xwelî. |
Ji weyne jinan çiyaye Cudî xwar buye. |
Ji xelke re cîh u war e, ji min re erde sar e. |
Ji xelke re edet e, ji min re qebhet e. |
Ji xelke re jîr e, ji xwe re kor e. |
Ji xelkêra hût e, ji xwe re kût e, hevalê ticarê rût e |
Ji xelkêra xerad e, ji xwe re mal mîrat e |
Ji xelkêre pispor e, ji xwe re kor e |
Ji xezalê bezatir nîne, ji rizqê xwe zêde naxwe |
Ji xezale bezatir tune, ew jî rizqe xwe dixwe. |
Ji xwediye, ne ji doxêye |
Jin biriye, he qelen nebiriye. |
Jin çav li der e, mer xwelî li ser e. |
Jin çun hewara, mer ketin kewara. |
Jin derkete ser serî, de avete ber derî. |
Jin hene wek mirîska kor in. |
Jin heye zeviya li ber gund e. |
Jin jî hene, jan jî hene, melhema dilan jî hene. |
Jin jî henin, jinkok jî henin. |
Jin jin gotî mer mer gotî. |
Jin kelehe mêr girtiye |
Jin qeleh e, mêr girtî ye |
Jin u mer ser kirin, kemaqilan je bawer kirin. |
Jin û mêr weke tevr û bêr |
Jin u mer, tevir u ber. |
Jina an mal u mer, an tevir u ber. |
Jina bira weke gura. |
Jina diya du dotan, dide xwe du lotan ne li vir ne li Cizîra Botan. |
Jina kofî u kitan. |
Jina mere çe ye, dine je re de ye. |
Jina mere xerabe, him diz e, him qaw e. |
Jina xelke ramusanek, hespa xelke meydanek. |
Jina xelkê ramûsankî, hespê xelkê meydankî, cilê xelkê roj û dankî |
Jinbave jina bave, birçîme ber dolabe. |
Jine dil kir dîwar qul kir. |
Jine dil kir mere xwe sil kir. |
Jine ruhike, daye huhuke (buxuke). |
Jinike got mela: “Mehra min mehkem nebire, ez (yeka) destpe nesekinîme.” |
Jinikê mêra nênikê mêran e |
Jiyanek nemir nejî dijî. |
Jojî deste xwe çeliken xwe dide u dibeje: “pore wan çi nerm e.” |
Jujî tejiken xwe tîmar dikir u digot: “Ez qurbana purta we ya hevrisim bim.” |
K |
K |
Ka (kaya) kevn u teze dide ba. (Be) |
Ka bare wî ceh e an genim e? |
Ka çu, ma dan. |
Ka ne atebû kadîn jî ne atebû |
Ka ne ya te ye, ma kadîn jî ne ya te ye? |
Kal e, le gale-gal e. |
Kala dide piçenge. |
Kalbune li min kar kir, xortaniye mala xwe li cem min bar kir, qîza ruye xwe ji min guherî, buka dile xwe ji min sar kir. |
Kale benefsî, pîre bekesî herduyan li hev pirsî. |
Kalkî bavên xweşiya, xortkî bavên reşiya |
Kalo ji min dur here, fiskîniya poze te te. |
Kalo nemir buhar tê, pîrê nemir pincar tê |
Kana aqil e. |
Kaniya dilan, ciwata cahilan. |
Kape wî mîr hatiye. |
Kar ket bertila, gu ket (agir ket) rewsa feqîra. |
Kar şêr e, wextê dest lê dikî, dibe rovî |
Kara li şunê bizinê li mexelê. |
Kara li şunê bizinê mexelê |
Kara necar, qoşilê dara |
Kara te ji min ra, kerema Xwede ji te ra. |
Karê gavkî, xemên salkî |
Karê karkeran namûsa xatûna |
Kare min bi xelkano, cane min bi heseno,_ male min bi talano. |
Kare ne ji min ra, baye wî di sere min ra. |
Kare xwe bi xelke kir, bi nave xwe kir. |
Karkeran kar kir xeraba benîşt cût |
Karkirê xwe me, şîrinê xelkê me |
Karoz-karoz, dîsa kere boz. |
Kasa xwe kasa dikisînim, ji mamanan (hevalan) namînim. |
Kasan malêse, bi alastinê zik têr nabe |
Kavir lîstin Mipîra, seri hekandin |
Kaxeza gur e, ne kes dixwîne, ne kes guhe xwe dide. |
Kaya kevin li ba nabe |
Kaye u dan tev li hev dike. |
Ke buk e ew pe ra berbu ye. |
Ke çav sere min dikeve (sere min dibîne) sere xwe bi heft rengan giredide. |
Ke dinya xwar? Ye di ber ehmaqan de xwar. |
Ke dîtiye kale bi guhar, pîra ling xirzal, zivistana du bihar? |
Ke gotiye dewe min tirs e? |
Ke gotiye dizo malî ava? |
Ke kare pir kir, keziya xwe kur kir. |
Ke kir xatun? Mer kir xatun, ke kir darqun? Mer kir darqun. |
Ke nane min xwar, (ewî) tirba min kola. |
Ke nîre hevaltiye xwar kir, stuye hevale xwe kul kur. |
Ke seh kiriye, ke xwendiye? |
Ke tir kir? Xerîbe gund kir. |
Ke tir kir? Yen be de u be bav. |
Ke vegerandin mirî? Yen ku dil kirî. |
Kebanî bun sise, kodik li ber se. |
Kebaniya jehatî bila nîve qeliye jî bixwe. |
Keç u kuren male, gula de u bave. |
Keça baş rûsipîtiya bavê xwe ye |
Keça bê bav û dê êvarê diçe sibê tê |
Keça bê dê wek çiyay bê rê |
Keça bi Dîna, biçerîne |
Keça gan nîsan-daye didan. |
Keça malê bi rûmet e, karê wê bê minet e |
Keça mîran bi qelenê gavana nayê |
Keçe ha keçe çi di keçe de ma. |
Keçe ha keçe çike min di keçe de ma. |
Keçel bi pereyê xwe helawê dixwe |
Keçelo mu bi sere te nîne, got: “Keziyen xaltiya min li qune dikevin.” |
Keçelo nave min nave te, kume min sere te. |
Keçik çune halhala_ zik tijî, turik vala. |
Keçika be bav, çiyaye be av. |
Keçika be de wek çiyaye be re. |
Keçika li ser kere berî xwe tuyî min kir. |
Ked kiro, keda xwe nexwaro. |
Kefa me bi xunave xwes bu, xunave jî kurek mirî anî. |
Kefene xwe çirand (dirand). |
Keftaro, li ber çavan diyaro. |
Kel kelekî biqelmusk e |
Kelhî ne, bes tistek li mala wan nîne. |
Kelk li ser kurke xistiye. |
Kelka xwe, selka tu je xilas nakî, ne sax im, çar liv tu jî texe te de. |
Kelkelo cîhe te li ku ye? Got: “Ba dizane.” |
Ken dike, fen dike. |
Kene be ariye pe girtiye. |
Kene miriyan pe te. |
Ker bi gem û hefsar, mêr bi soz û biryar |
Ker bi hestî nakeve. |
Ker çi dizane zeferan çi ye. |
Ker deve wî venake. |
Ker dikeve, dibeje: “Hella Xwede!” |
Ker heft avjenî dizane, tere ber ave hemiyan ji bîhr dike. |
Ker ji lêxistinê re, hesp ji bezê re |
Ker ker e di cîhkî de dikeve heriye heft salan li wir ra naçe. |
Ker ker e, di pira qul re derbas nabe. |
Ker ket heriyê,xwedî girt teriyê |
Ker kuda here jî kere |
Ker u gej guhe wî tijî qirej. |
Ker û hesp li cem hev girêdan ê ji hev û du tir û fisa bêvisin. |
Ker u kurî li hev zirî. |
Ker u mekteb? |
Ker ve best, xem verest. |
Kera ku bare min ne lebe ez nabejim “ços.” |
Kera min dimire boçika wî dixwure. |
Kera xwe bi ker da cilika xwe bi ser da |
Kera xwe di berika wî de dîtiye. |
Kerambere ber baye mikur te. |
Kerê Alîka dagerîne qalika |
Kere di kurtan de rî. |
Kere got: “Bar min nakuje, serbar min dikuje.” |
Kere guhe berxe girt, (dîsa) kere kir zirîn (qarîn). |
Kere lawe kere, av li bere, bikeve sere, heb ji hebe bike dere. |
Kere nabe ber ge, ge tîne ber kere. |
Kere pir bez, bu xware guran. |
Kere res, li ber danîn qasle zebes, got: “Min dive welate xwes.” |
Kerê reş dixwe tiştê xweş |
Kerê şiv li gu. |
Kereng tên li kaşa, xwarina ker û cehşa, çi dike li mala paşa |
Kergu dibeze u tajî dibeze, her du jî dibejin: “Ya Xwede!” |
Kergu ji çiye xeyidiye, çiya haj pe tune. |
Kerguska xaman e, dev diçere, çav li banzdan e. |
Kerguske got: “Min da hevraza, tira min bidin cambaza; min da berjera, |
Kerî berdaye li pey qerus ketiye. |
Kerî bi kerîtî daye, pey da qerus qeruse. |
Kero ji te ra dibejim, mevano tu guhdar be. |
Kero nemire bihar hat, pîre nemire pincar hat. |
Kero, mevane hero. |
Kero, weke hero. |
Keroşk ji çiya xeyidiye, haya çiya jê tuneye |
Kerra bi gu meke |
Kes delalya kesî xweyî nake |
Kes je re (nikare) kirasa biqetîne. |
Kes ji arê xwaş narive. |
Kes ji gurê xayin natirse |
Kes li bave min napirse, herkes li diya min dipirse. |
Kes nakeve gora kesî |
Kês nasibî kesî naxe. |
Kes nekirî, kes nebirî, bi hev sitirî |
Kes nikare je re solan biqetîne. |
Kesê jinek bîne, divê an tûrek perê wî an jî barek derewê wî hebe |
Kese mino, deste mino. |
Kesên ji cengê dûr e |
Kesî hevîrê xwe bi kalî nexwariye |
Kesî negotiye ev mala dizan u xumarbazan e. |
Kesib dibeje: “Heya sibe bi Xwede ra me.” |
Kesibe (xizane) be nesîbe. |
Kesibe asan e rojen siliya dest u piye wan zuhan e. |
Kesîs hero kata naxwe. |
Kesîs hîmî kata buye. |
Kesk e, ruye kebaniye res ke. (Xwes ke) |
Keso keso carek beso. |
Kespa helal, ji karkeran ere ava zelal |
Ket nav dev u diranan. |
Ket xeberdan, ker da guran. |
Ketî bi xebatê radibe |
Ketiye ber destan. |
Ketiye binî. |
Ketiye daweta cuna. |
Ketiye rex. (Dikeve rex) |
Ketiye zike diya xwe. |
Kevçiyan nexe (naxe) gurz. |
Kevçiye çila, nu got: “Bismillah!” |
keve; ku bu se caran ar di mala te keve. |
Kevir ber piye te bibe pener. |
Kevir cer ket wey hale cer, cer li kevir ket wey hale cer; wisa an wisa wey li hale cer. |
Kevir daye ber dile xwe. |
Kevir giran e di cihê xwe de |
Kevir li kewe neket, kew li kevir ket. |
Kevir li sêr kevir name. |
Kevir u kuçik li min barî, xer u xwesî li te barî. |
Keviran giredidin u kuçikan ji berdidin. |
Kevirê aşê çiqas giran be jî aşvan bi fena xwe wî radike |
Kevire pesa xwe hursand. |
Kevire seriyan e. |
Kevire takese ye, kîjan ceme bar xwar bibe xwe dide wî alî. |
Kevire xorza ye. |
Kevirekî hilke, (we) pirsa xwe binke. |
Kevirên mezin, bi yên biçûk disekinin |
Kevirî di şuna xwe da giran e |
Kevirî xwê yî giran e. |
Kevn e pîr e, ji gotina re bîr e ? |
Kew firî, qismet birî. |
Kew li kundir ket, ne kundir li kewe ket. |
Kewaniye çelek dot. Çeleke sîre xwe ret. Got: “Dile patise ji me xera buye.” |
Kewen lisandinî, wek kelandinî. |
Kewkiye pasîn li tesikan e (gehan e). |
Keysa te ku hat, fersend u xebat. |
Kezeb çiqa şêrîn be, şîret jê şêrîntir e |
Kî dike kî dixwe? |
Kî dixwe kî li xwe dixe? |
Kî diya min mehr bike, ew bave min e. |
Kîder tav be kurke xwe li wir radixe. |
Kîder xwar e, ew der ji min re war e. |
Kîdere komek, we dere kedek. |
Kilek run li ser dile xwe da. |
Kinca hevalan ro danek, hespa hevalan meydanek. |
Kinç şîva hatin, perispanga vegerandin. |
Kir nekir tu re te re nedît (dernexist). |
Kirase be pasuk (pastî) dixe hurtiye mirov (di hustiye miroav de datîne). |
Kirase kires e, qusase quses e. |
Kirasên orispîya si û sê ne a yêkî li xwekke 32 ya li hevalake. |
Kîso avruya masî naxwo |
Kitik ne li mal e, nave misk Evdirehman e. |
Ko agir li çiya ket, ter û hişk tev de dişewitin |
Ko kela şorbê çû, behayê hesko perêk e |
Ko ker ket heriyê, xwedî wê rahêje teriyê |
Kone resî dev jev e, ne nan e, ne av e. |
Kor bi nefs be, yeka tenê bes e. |
Kor çilo li Xwedê dinêre, Xwedê jî werge lê dinêre |
Kor çilo li xwedê dinêre, xwedê jî wilo lê dinêre |
Kor gote kor: “Min çave teyî kor çikiro.” |
Korbe jî, kulbe jî cixarekesekî tejmeul e. |
Koro tu li min binere çavekî, ez li te binerim herdu (du) çavan. |
Ku be çenge min te bibînî renge min. |
Ku bexte etîman hebuya, bave wan zu nedimir. |
Ku çingiya tas, ha vir, ha rast. |
Ku hat malxwirê malê, ku nehat qeda li salê |
Ku xwedê li hev anî, nûrê dikim kevanî |
Kucik diewtin karwan diborin |
Kuçik çi dizane çarix çiye. |
Kuçik hestiyan dixwe haj quna xwe dike. |
Kûçik ji ku bitirse, wê de direyî |
Kuçîk, kuçik e. |
Kuçike me ye, li ber dere xelke direye. |
Kuçikî bi zorê bişînî pêz xêre nabe |
Kul u kor li hev civiyan (vehewiyan) li dikana Evdilor. |
Kula dilan e, xeftane milan e. |
Kula Mendo, kulor in. |
Kulav guyo malî ava. |
Kulek xwar e dû rast e |
Kulinge wî serî care li cîhkî dikeve. |
Kum avetin, ser xwestin. |
Kuma daynîn pirsa je bikin. |
Kume Belo li sere Celo (ye) ye Celo li sere Belo. |
Kume min ji rastiye qetiya ye. |
Kume Xiço li sere Piço, ne hat ne diço. |
Kume xwe bi xweliye ve daye sere xwe. |
Kume xwe daye tel. |
Kume xwe xwar kiriye. |
Kund çêlika xwe dixwe, û paşê bi ser de digrî |
Kund dibeje ez ew qas im le aqile min jî ew qas e. |
Kundirî pîs, dendikên xwe pir in. |
Kura zer bu, kura der bu? |
Kure mino ne ji mino, roja koçe bare mino. |
Kurek heye gula bave, kurek heye kula bave. |
Kurî li felan, xwarzî li xalan |
Kurk ketiye mejiye wî. |
Kurm di sere wî de dilive (dilivin). |
Kurm ketiye dile wî. |
Kurmance nezan got: “Bila bibe erzan,heta ku dev u deling le bune pizdan.” |
Kurmancî ter e, xew je re xer e (xew je re çi ye?). |
Kurme sîrî heya pîrî. |
Kurmî darê yî ji darê |
Kurmi darê yî ji darê. |
Kurtikî çuxe dew tune bixwe. |
Kusî heken xwe dixe bin axe u dibeje: “Heke ji Xwede re dive we çelika derxe.” |
Kûsi misk naxwe |
Kusiyan ji delava xezale av venexwarin. |
Kustiye di ber xelke de ye. |
Kuştiyê di ber xelkê re |
Kutilka min jî ji Berfo ye. |
Kutte bi ta ketiye. |
L |
L |
Lawe Mence çu qezence. |
Lawike Engorî, nabe memure Stembolî. |
Lawikê malê çû eskerê hat ku kerê berê |
Lawike Qureysî, kes nîne pis neesî, bele xîret namuse dikesî. |
Lawo li her dere ji xwe re maleke çeke. |
Le dev xwar kirin (dike) |
Lehat bas hat, lenehat je nehat. |
Lehat bazirgan e, le nehat xwediye gaye weran e. |
Lelîxan e, xwediye kired giran e. |
Leskere Rome ye, nan li ser çoke ye. |
Lev li erde re dikise. |
Leva xwe le xwar dike. |
Levek erde ye, yek li esmîn e. |
Lexistina koremarî, ne dîtana deyndarî. |
Li alîkî sahî ye, alîkî sîn e. |
Li bejne neherî bi zeran kirî, laçik vekir sere gurî. |
Li bejnê nêrî, bi zêra kirî, laçik rakir kertkê gurî |
Li ber çava buye mare res. |
Li ber defa bedeng dilîze. |
Li ber defa cuna direqise. |
Li ber ruya buye perde. |
Li ber tira wî dilîzin. |
Li Bexdaye xurme zef in ji min ra çi ye? |
Li ceheneme sîran dikutin, tu kilaman dibejî. |
Li ceheneme sîran dikutin, tu kulora dipejî. |
Li deriyê kesî nexe bi tilîka, bila kes li deriyê te nexe bi mîrkutan |
Li deve wî/we dinere. |
Li dîna temasekin an sahiya an sîna. |
Li dû bîhna kebabê çû, rastê daxkirine lingê kerê hat |
Li dur geriya, li nezik dît. |
Li ezmanan geriya, li erde dît. |
Li gora makê golik pak e |
Li gorî make, golik pake. |
Li kere mirî digere (ku) nela je bike. |
Li kerê mirî digere ku nalan jêke |
Li kere siwar buye, li kere digere. |
Li koriye li kaliye, mirin çetir e ji feqîriye. |
Li ku mefaye li wir bav û biraye |
Li malê tune dînar, navê keçikê hezar |
Li mexel piskul tune, li pireze deve tune. |
Li mine li mine çi bikim dernakeve li ber hukme jine. |
Li mine li mine, rovî naçe kune. |
Li pişt baranê qaçil dike |
Li ser boçike hesin dibe. |
Li ser çavan re birî hene. |
Li ser çi de mîz bike we zuha bibe. |
Li ser dîware alebile sekiniye. |
Li ser me bû roja reş |
Li ser riya Helebe nale kera dipirse. |
Li ser tiliya mirov de mîz nake. |
Li ser tiliya xwe ve dide lîstin. |
Li şunê hespa ker nêna girêdayin. |
Li vir teq, li wir teq, heta çune dinya heq. |
Ling kiriye soleka teng. |
Ling le hilda ye. |
Ling li qeydê çav li seydê |
Linge dîk di nav tase de tîtiye. |
Linge gur girtin avetin nav koza berxan. |
Linge qijike sikenand. |
Linge rovî girt avet nav holîtka mirîskan. |
Linge wî di nav zike wî de ye. |
Linge wî erd girt. |
Lingek li ve dine ye, lingek li we dine ye. |
Lîstina pisîke ye, mirina miske ye. |
Lolo lolo ji min re ji lolo. |
Lomekaro, gunehkaro. |
M |
M |
Ma (çima) hespe tu revandiyî? |
Ma (tu) herfa qurane ye? |
Ma alîkî cendek helal yek heram e? |
Ma dar tehl e, bere dare sirîn e? |
Ma dermala sor me sandibu pey. |
Ma dîna şorek bi ber nekeve kûra kêçek bi dest nekeve. |
Ma ev guye henakan e? |
Ma eze herim ser gulen sor? |
Ma ga dike, ga dixwe? |
Ma gotina te kerta kevire? |
Ma min ev ruye xwe di as de sipî kiriye? |
Ma ne xwîn e? Ha ji dest, ha ji zend |
Ma paniya diya min pe xwîn buye? |
Ma peze meyî tev hev em nikarin veqetînin? |
Ma qasa kembera te sikest? |
ma şorek ber Dîna nekeve |
Ma te deste xwe bîhn kiriye? |
Ma te deve nedît reze, te piskul jî nedît li feze? |
Ma te kapek xwariye. |
Ma te navika wî birî ye? |
Ma te riya xwe sas kiriye. |
Ma tu ji pere esmanan hatiyî? |
Mal (malxetî) ket deste kurî, risqe sale se car birî. |
Mal an ji xelayre, an ji belayre |
Mal birçî ye, kebanî li ber çi ye? |
Mal çune zozana, xwelî li ser qun pena. |
Mal ji miskan ru res e. |
Mal mala te ye, le ber ve firaqan neçe. |
Mal sewitî le ji miskan ra jî nema. |
Mal ter e, kebanî ser e. |
Mal u mevdan, nebu qutik u fîstan. |
Mal vedigere can venagere |
Mal xizan e, kebanî nezan e. |
Mala bava zeynet in, ava cere wan serbet in, dayik ku dimirin, zeyî ten li ba jinbira be rumet in. |
Mala bave buke gavan e, qelende buke giran e. |
Mala bavê mêran |
Mala bavê meydane mala xezûr zindane |
Mala bavê min dûrbûna, minê têr pesnê wan bidana |
Mala buke def u zirne, mala zave haj tu tistî tune. |
Mala dîna, rabûn hev bi pihîna |
mala Diza, quça Gûza |
Mala gavan e, naze (dilika) zeriye giran e. |
Mala hebune mala kereme, mala tunebune mala kure kere. |
Mala kura, mala dura. |
Mala li ser mala, yek xirab, yek ava. |
Mala me çoye me ye, çoye me li ser mile me ye. |
Mala pîre, gora pîre. |
Mala pirmezin xerabu ji bin. |
Mala Seref bi xwe hindik bun, ew jî hin kuro, hin silo, hin seqet bun. |
Mala virekan xirabuye, kesî je bawer nekiriye. |
Mala wî bare dîk e. (dîkekî ye) |
Mala wî li ser pista wî ye. |
Mala xelke disewitî, ewî jî li ber firike xwe diqeland. |
Mala xwe daye ser pista pisîke. |
Mala xwe kire zêr |
Mala xwe li pisîke bar kiriye |
Mala zarok tê de, şeytan naçe tê de |
Mala zarok têde ehreman naçê têde |
Male axe diçe, cane xulam diçe. |
Malê bi ga bi golik nabe |
Male da hesti sikandiye. |
Malê dinê qiloçê mêran e |
Malê dinê qloçê mêran e |
Male li malxe dipe. |
Male malyemeza, xware tarîx bilmeza. |
Male qun dive, girare run dive. |
Male tune evranok, nave jinike dîndarok. |
Male xwe di ave de berdaye. |
Malek e, danzdeh rispiyen wan hene. |
Malî dine li dine bime. |
Malxe me Silo be, we xwarina me çilo be. |
Mam Hemdan, me çel u gul li der dan, mane em u xeberdan. |
Mamo ne li mal e, mala mamo gale gal e |
Manê tirekan ardê cehîne |
Mange dosîn u qezwan_ frostin. |
Mar bile xwelîyê bi qinat dixwe. |
Mar çiqa hokan bide xwe, gere rast here qulê |
Mar dibeje: “Min dikujî (bi) dijminatî, min çal bike (bi) dostî.” |
Mar ji punge heznakê, punga li ber poz birûzê. |
Mar ji punge xolî dibu (direvî), pung li ber deve qula mar de hesîn bu. |
Mar mar e, dema ku mirov ave vedixwe li mirov venade (naxe). |
Mar pak buya, linge wî nediketin zike wî. |
Mar pêve da , ji siya werîs tirsiya |
Mast, sed carî mast. |
Me buk anî lez u bez, me leda (daye) rez u bez; sivika male dîsa ez. |
Me Cizir ava kir, Heso ser de zava kir. |
Me di xewna sevan de jî hevudu nedîtiye. |
Me girt tajî, derket tol tajî |
Me got em herin mala ape xwe firo firkin; me negot eme herin guliya kurkin. |
Me hêştir nedîne li rêzê, qey me pişkul jî nedîne li pirêzê |
me mêjandin bipêsîra, dane dest êsîra |
Meha adare av firî sere dare, bizin kalî ser kare, nîsanen bihare. |
Mehna lorika dixwe klorika. |
Mehna sele, gerî nav ele. |
Mehna sergîna çu gunde Mexîna. |
Meîna pîr, hefsare rengîn? |
Mejî le buye av. |
Mela jî di qurane de sas dibe. |
Mela nivist çekir ji bo qîze, gu hat li tev mîze. |
Mela xwarin dît quran ji bîr kir. |
Mele mele ber kendal. |
Melê ne xwendî, digere li nav gund î ? |
Melevane ku xeniqî. |
Melezade mele-zade, me ter xwar zed u zewad e, îcar her yek me di alîkî de bade. |
Memir e memir e hefa tê, mirî şunda kêfa tê. |
Mer bi muye xwe, jin bi ruye xwe. |
Mer çav li der e, jinik xwelî li ser e. |
Mêr çem e, jin gol e |
Mêr çem e, jin gol e |
Mêr çole jin gol e |
Mêr di ser re heram e |
Mer henin wek dewara res in, dema ku zike wan ter dibe, an merekî dikujin an jineke tînin. |
Mer kustin nerme-nerm, qîz xwestin germe-germ. |
Mêr mêr e çi kulek, çi nabîna, çi kerr e |
Mer mera nas dike, qus paldime kere nas dike. |
Mer mera nas kir, quse quze kere nas kir. |
Mêr tev mêr be, jin tev jin be, kî mihtacê kê be |
Mer tu (ne) guhar u ben in ku tu guhe xwe de kî. |
Mera mer dikust, Fata Kore (ber derî) hurpizur disust. |
Mêra mêr kuşt, senemê hûrî şûşt |
Mera xwe avetin kewara, jin çune (sandin) hewara. |
Merde ji kîsmale xelke ye. |
Merde ne bi male xwe ye. |
Mêrê çê di roja teng da fêm dibe |
Mêrê ehmeq dibê ez |
Mêrê xeber jin, berxê ber bizin, şûva bi kizin tu tişt jê dernayê |
Merî pîvazê nexwe bin devê merîyan nayê. |
Merik ket bin siya axe, axe ket bin siya doxîna xwe. |
Merik na pîre, pey ra guneh hat bîre. |
Merim kure mera me, îro jî mast sibe jî mast. |
Meriv kevira daveje birca belek, naveje sepeta rexe. |
Merive be guman, be dîn u be îman. |
Merivekî nexeritandiye. |
Merivekî pist rast e. |
Mêrkî li hespî xelkê ye timî peya ye |
Mertale wî ruye wî ye. |
Mêş û gamêş xwedî tînin pêş ? |
Mevan got: “Hewa çawa ye?” Xwediye male got: “Riya rewiyan vekirî ye.” |
Mêvanê yekî, mêvanê gundek î |
Mevane yekî, mevane gundekî. |
Mêvanê yekî, mêvanî gundêkî |
Mevano te xwarine bixwî? |
Mevano tu terî an birçî yî? |
Mewija hebana, ne dixwe ne dide cîrana |
Mewluda xer u beser, heçiye dewlemendin bikisin ber diya feqîra bigen bavejin (derxînin) der. |
Mezbût bikole asas, ji bo dil neke wase was |
Mezera de li ber qîze. |
Mezhebe wî fireh e. |
Mezin kir bi nane xwe, kir agir berda cane xwe. |
Mezin reqisî, biçûk hewis |
Mî bi nigen xwe, bizin bi nigen xwe. |
Mî bi piye xwe, bizin bi piye xwe. |
Mî birî, sîr firî. |
Mî bun kavir, kavir jî bun vir. |
Mî dikale, berx li mal e. |
Milê gu dixwe terawîya nake. |
Min bizanibiya (ku) bave min we bimire, mine guhe wî tijî genim bida. |
Min çi xer dît ji bendere, çi bibînim ji kozere. |
Min çikir ji peze pir, eze çi bikim ji kavira kur? |
Min daye bi tetika, pey digerim bi pepika. |
Min feraseta xwe ji be ferasetan girt. |
Min go û nego |
Min ji ke re got: “Bira” ji min re got in “birakuj”. |
Min kir, te kir, Sezere nave xwe kir. |
Min nan ne bi guhe xwe ve, bi deve xwe ve xwariye. |
Min xelk hîn kir govendê, êdî kesî destê min ne girt |
Min xelk hîn kir lîstike, du re kesî deste min negirt. |
Min xelk hînkir govendê, êdî kesî bi destê min negirt |
Min xwedî kir bi bistane xwe, jine ji min stend bi navrana xwe. |
Mîna dupiska boçika xwe daye ser milî xwe. |
Mîna gura gost dixwe, mîna melekan xofe dikisîne. |
Mîna gure yekane. |
Mîna kersege di hale kevir de bigirî. |
Mîna kewe teqle. |
Mîna marî di tur da ye. |
Mîna masiye ku av li ser be birîn. |
Mîna maye(hevîrtirş) mirdesî. |
Mîr dimire evdal dijît (dimîne). |
Mir kere qazî, her kes çu tazî, qazî bi xwe mir, kesî le pirs nekir. |
Miraze be dil, wek kirase be mil. |
Mîre miska, buye axaye giska. |
Mirî ber bi qebre dibirin, teme mirî ber ve male bu. |
Mirî henin ku hewceyî sîne ne. |
Mirî hew dizanin, zindî her roj hewle dixwin. |
Mirî melûn nebe, di gorê de cî fireh e |
Mirî ne hêjayê şînê, ku mirov jê re şînê bike |
Mirin heq, gor ferz. |
Mirin je re buye zere zer. |
Mirin mirin e, le ev çi kirin e? |
Mirin mirin e, le xire-xir çi k… min e? |
Mirin tê rastê, çavê tevan li revê |
Mirinê kêr hat ê berve gur bizire |
Mirîsk mirîsk e, ave vedixwe li ser xwe re xwede dinere. |
Mirîsk nikule xwe ave de dike bere xwe bervi xwede dike. |
Mirîsk res e, hek spî ye. |
Mirîska me ye, diçe kadîna xelke de hek dike. |
Mirîska res e, her roj nexwas e. |
Mirîske çav da bete, buhistek ji qune kisiya. |
Mirîske çav da qaze ket heka xwe sikand. |
Mirîske hek kir, heval ji xwe re çekir. |
Mirîske min tunenin, dora mala min zîrç e. |
Mirîşk biqare, hêkê dike |
Mirîşk di xewa xwe de gilgil dibîne |
Mirîşk û rovî danaynin kirîvî |
Mirîşkê hek kiriye, qûna dîk dişê. |
Miriye par havîne, nu hatiye sîne. |
Miriyê pir şuşti yê tira bikin. |
Mîro borî. |
Mirov barê xwe hilnegre kes barê mirov hilnagre |
Mirov bi nasan digî xasan |
Mirov bi pirsê diçe Xursê |
Mirov here goristanê , ku gora mirov tê de hebe |
Mirov here masiya, qûna wî şil dibe |
Mirov ji qehran xwe davê behran |
Mirov kuştiyê şêra bit, ne girtiyê roviya |
Mirov li ber kaniyê tî namîne |
Mirov li siya dirikê ranakeve, li siya darê radikevce |
Mirov nekev govendê, ku ketê divê xwe bileqîne |
Mirov sivra ku ser nan dixwe, kere le naxe. |
Mirov zine dike, le ne bi de u xweha xwe re. |
Mirovê bêwelat, mîna çûka bêper û bazk |
Mirovê derd lêketî, bi derdan zane |
Mirovê pîsgotinê wî bi qîlene, yê baş gotinên wê şekir û xurmene |
Mirovê şît bi dilê pît ? |
Mirtib kerr dibin, defê diqetînin |
Mirtib kulibî def qetiya |
Mirtibe zir e, ne li defe ye, ne li zirne ye. |
Misk li dikana wî bigere, boçika wî we be xuyan. |
Miskan gincî dike. |
Miske kor hingî axe dikole, li ser sere xwe de dike. |
Miskek dikeve sîtila sîr, ew sîr te rijandin. |
Mişk çiqa axê bikole, bi serê xwe de dike |
Mişk naçe qulê carokê bi dûvê xwe ve girê dide |
Mişke erdê bikole, biserxwe ke |
Mîya çê li mexel ê. |
Mû bi mû, rihek cêdibe |
Mu ketiye sîtila dew. |
Mûjê riş in, ê di berîye axa da ne |
Mus xwes Mus e, piste Algus e. |
N |
N |
Nabeje kafirim an (jî) misliman im. |
Nabeje ke kir, debeje ke got? |
Naçim cineta bi minet. |
Nagejime te xwe ji te dibuhirînim. |
Namirim tîra pera, dimirim xebera we ra. |
Nan bi xwe, xwe bi tam. |
Nan da ber me, ço da ser me. |
Nan da ber me, tajiya xwe berda ser me (da ser me). |
Nan genimiyan neke. |
Nan padisah gost wezîr, ye din kizîr-mizîr. |
Nan pir, pîva pir, gelo eva çima mir? |
Nan u dew e, taqet eve. |
Nan u dew, xwarina derew. |
Nan u mast, xwarina rast. |
Nan û pîvaz û nexweşî çavreşî ye |
Nan û pîvaz û nexweşî,çavreşî ye |
Nan u sîr, xwarina jîr. |
Nan u tajî, xwarina tazî. |
Nan u xwe ya wî/ we li ser çoke ye. |
Nan xwera caw dir. |
Nane be xweye dixwe, tiren sor dike. |
Nanê bi nanê ye |
Nanê bibe kerî hev nagire |
Nane cehîn dixwe, tire polayî dike. |
Nane garis ne tu nan e, bila kes nebeje ev mal be evaran e (arvan e). |
Nane gilgil (u) zîlika pîvaze. |
Nane Iso dixwe, selawetê li Muso dide. |
Nanê mêran li ser mêran deyn e |
Nanê min, qesasê serê min. |
Nanê pehtî, siltanê ser textî. |
Nanê tîrê, xwes hevîre. |
Nanekê bixwe bi qinat bizewice ji dereke bi kok û bi binat. |
Nanekê bixwe bi qînat, bizewice ji dereke bi kok û bi binat |
Nano ziko dixebite. |
Nav giran, mezel weran. |
Nav heye navok tuneye |
Nav nuçikan ledike. |
Nava du dîna de zincîr diqete,nava du jîran de mû naqete |
Navbera jin u meri, bîra niherî. |
Navbera min u kîjan cinaren min xira bibe jina min diçe li ber dere wî tesiya xwe direse. |
Navbera wan sar buye. |
Nave gur derketiye, rovî dine xera kiriye. |
Nave me giran e, ware me weran e. |
Nave min li te, qotik li sere te. |
Navê wê edlan e,ji mêrê xwe re nezan e,ji xelkê re kevaniya bîst heft malan e |
Nave wî/ we hildide, hezar nav ji dev derdikeve. |
Nave wî/ we nayne ser zimane xwe. |
Navî bajarî dur, xweş e. |
Navî giran e mezelî wêran e |
Navî giran e, bajarî weran e. |
Navî mer e, kunde kor e. |
Navika wî avetine nav malan. |
Nayne ser bare xwe. |
Ne berxtî ter sîr vexwar, ne kavirtî ter gîha xwar. |
Ne bi halekî, ne bi malekî, tu çi zanî ewhalekî. |
Ne bi kerî seve, ne bi kerî sive te. |
Ne bi malî pir ne bi gerdanî sor. |
Ne bixwe ne bistîne sev u roj le temase bike. |
Ne di dînan e,ne jî qûna xwe bide dîna |
Ne dibe ere ne dibe na. |
Ne dibe him, ne dibe gim. |
Ne dide ne distîne. |
Ne digirî tu pe ra bigirî, ne dikene tu pe ra bikenî. |
Ne dixwe ne dide hevala, genî dike daveje newala. |
Ne dixwim gelaza, ne didim hevraza. |
Ne dixwim nane te, ne dajom horika_ te. |
Ne dixwim savarê ne diçim hawarê |
Ne dixwim savarê,ne diçim hewarê |
Ne dixwim saware, ne diçim heware. |
Ne dixwim virika, ne dajom horika. |
Ne doste fileh, ne hespe qule. |
Ne feqîre bitir, ne dewlemende diz ne maqule derewîn. |
Ne feqîre poz bilind, ne mevane malbigund, ne jî mirove ku di civate de beje jina min rind. |
Ne gayê min li garanê ye, ne galgala nanê gavên dikim |
Ne gayê min li garanê ye,ne galgala nanê gavan dikim |
Ne gaye,ne zaye |
Ne gunde be rez, ne kone be pez ne mere beje ez u ez. |
Ne gure gura ewran e, ne hire hira hespan e. |
Ne hejayî kapekekî Uris e. |
Ne ji bilike, ne ji holike. (dibe) |
Ne ji dere dibe ne ji mizgefte. |
Ne ji dere dibe ne ji vange. |
Ne ji fesadan be ewê rovî here sûkê |
Ne ji fesadan be, ewê gur û mî bihev re biçêrin |
Ne ji Hemzan e, ne ji Meman_ e zirape wan orta ne. |
Ne ji mehna buya, rovî we li sukan gerha buya. |
Ne ji xîrete, ne ji omete. |
Ne jina belas, ne xulame be meas ne jî erde kas. |
Ne jina bi kildan, ne mere bi dev giredan. |
Ne jina kenokî,ne mêrê fêtokî |
Ne ker ket, ne hîz dirî. |
Ne ker li garane, ne pirsiyar li gavane. |
Ne ker te ber bar, ne bar diçe ber kere. |
Ne kere min e, ne gaye te ye. |
Ne kifkifa nefsî, ne çip çipa dolabe. |
Ne li goristana radikevim,ne jî xewnên xerab dibînim |
Ne li mine, ne li teye. |
Ne li we heke u ne li we qedqide. |
Ne li xera te, ne li sere te. |
Ne mal ji kurê qenc redane nejî ji yê xerab re |
Ne male min, ne cane min. |
Ne male pir, ne gerdana stur, male pir zu ziyan dibe, gerdana stur zu zirav dibe. |
Ne male, ne li teye. |
Ne mere sermok, ne jina kenok. |
Ne newala kur radizem, ne xewnen xirab dibînim. |
Ne pîre bas kir li ser gunî runist, ne jî gunî bas kir pîre re çu. |
Ne pîvaz e,ne sîr e,tê digere wek e qîr e ? |
Ne sora ber agira, ne rinda be çira. |
Ne Tahir e, ne Zahir e, her yek gurekî har e. |
Ne xema min e, ne dema min e, qirçe qirçe benîste min e. |
Ne yek e,ne duduye,hezarê bi hezar e |
Nediçu dawete, dema diçu digot: “Lot ha lot.” |
Neditya dît, xwe de rît. |
Nefsa xwe kor kiriye. |
Neke bi kesan,wê bê serê te,ku neyê serê te,wê bê serê pisê pisan |
Netika xwe dide netika wî/ we. |
Netika xwe kiriye gile. |
Newroz, xilas bu dew u doz, me dibît herî, nedibît toz. |
Nexwas e, parî xwes e. |
Nexwasa sekseke (çileke) danzdeh nan avet keleke. |
Neyar bi rewşa neyar nizanin |
Neynuk (nenuk) nemaye ku pe xwe bixwerîne. |
nez de mir.” |
Nezan e,riya malê nizane |
Nezan î,mal bistîne bi ciwan î |
Nezanî, rehet canî. |
Nifirê hêrin êzmana, şiva verin xudana. |
Nikare bê par e |
Nikare beje ez kafirim, an misliman. |
Nikare bi kere, dibeze kurtan. |
Nikaribun bi yen beredayî, çun yen giredayî. |
Nimej e xewlekî dur direj e her kes nikare bibeje. |
Nîne bixwe nan u jajî xwedî dike tole u tajî. |
Nîsan e çipik (çilkek) bi kîsan e, li dere hemî kesan e. |
Nîsan e, buka salan e. |
Nîsan e,dew li kîsan e |
Nîsika pîre, nadim birince mîre. |
Nîskê navên dewsa kizinê,berxê navên berê bizinê,malê nebin cem mala bavê jinê |
Niştiman bi çekan tê vegirtin û bi çekan tê standin |
Nivista be tist te mele kust. |
Nivista be tist, xwediye xwe kust. |
Nivistek çekir ji qîze re, gu hat bi mîze re. |
Niyeta dil, qeda serî. |
Nizane mala dawete, dest daveje kevçî u diçe. |
Nizanim rehetiya can im |
Nok heye diran tuneye,diran heye nok tuneye ? |
Noka genî çû bajêr, bû leblebî. |
Nokê giya rabû li ser kokê |
Nû hatin, kevin xelat in |
P |
P |
Pale qels e, hencet das e. |
Palê xerab das û tarê diguhêre |
Palî yê çê berdane cê. |
Par li me dida dara, îsal xwe nagire li ser çardara. |
Para geroka, çu ber balisoka. |
Para xeydoka ,çû ber ecacoka |
Pariye pirî, gewrî dirî. |
Pariye xwe xwes kir, ruye xwe res kir. |
Pars kir ber deriya, da xera miriya. |
Parsa vî welatî nebe bila parsa welatekî din be. |
Parsek e, bu sur u qetek e. |
Pasî ji dest çuye. (Çu) |
Paşîye şewereşê tim hîverunê. |
Patika hustiye xwe xwerand u çu. |
Pê baranê ga cil dikê. |
Pêçiya neçe qulê,tişt pêve nade |
Pel guhe xwe dike. |
Pel mala cuna kiriye. |
Pela mîne bîrê diza. |
Pêlên mayî ji ên buhurtî bêtir in |
Pelên mayî ji ên buhurtî çêtirin |
Pella ledixe, giliya je derdixe. |
Pella li min nexe, pirsa ji min dernexe. |
Pella tîne bîra diza. |
Perda ber çave we/ wî tune. |
Pesa min de runistiye, li ruye min da darda buye. |
Pesin daye ji waran maye |
Pesiye diçim gezok e, pistre diçim tîzok e. |
Pesiye diçim pel peniya min dike, pistre diçim pehna daveje min. |
Peşka tarî zalimek î,belav bû li welatek î |
Petêxa zer tim ji kosiya re ye |
Pey miriya kesî xwe nekustiye, wey li cane çuyî. |
Pey tire, min kezî kure. |
Pez tune run difrose. |
Pezê bi tenê guran xwariye |
Pezê ku jî kerîya veqetî gurê bixwe |
Pezê nêr ji bo kêrê ye |
Pezî bê şivan gurê bixwe. |
Piç bi piç xwe gihand qunc |
Piçuk li cihe xwe, mezin li cihe xwe. |
Piçukaye diben hek, mezin dibe diben qaqe. |
Pîr bi desmêj be,Sal dirêj e |
Pir gotin, ciger sotin. |
Pir kire hindik xware. |
Pîra bavêne bîro |
Pîra Same tevî ame. |
Pira selawate weke derzî, salih li ser ra bezî, fasiqan çok le lerizî. |
Piravî bi feydene ,paşî serhevdene |
Pîre bawer nedikir mer bike mer dike pel heystoka dike. |
Pîre ji tendure çu ber kulfike got: “Xwede xerabike ez çiqas erd geriyam.” |
Pîre payîze çu ligate. |
Pîre ter bu ji kîre, du re sewî hatin bîre. |
Pîre tir kir adare gîsik filîtin bihare. |
Pîre tir kiriye u pîre ne raziye (qaile). |
Pirêza me bi sap e,kera me bi xal û ap e |
Pîrî, hezar eybî. |
Pirskin esla hêna kêrê bidin wesla |
Pist pe gireda ye. |
Pista wî naye erde. |
Pista xwe kutaye çiyaye bilind. |
Pista xwe rast nake. |
Pista xwe tu kesî de nake. |
Pistî barane ga bi cil dike. |
Pistî kurî, pir vedibirî. |
Pîşta xwe da sêr |
Piştê bizinê xurî a nanî şivên bixwe |
Pito ye berane qor e, sîng vedaye xwedaye ber e. |
Pîvaz pîvaz e, çi sor e çi sipî. |
Piye xwe ji berika xwe zedetir direj dike. |
Polan hişk û sar,kadîn tar û mar |
Poste conega li ser pista ga ye, poste ga conega nikare bikisîne. |
Poz le nake. |
Poz lê naşewite. |
Poz pê nake. |
Poze xwe dixistiye. |
Pozî wî/ we hat mizdan. |
Q |
Q |
Qam ji qama kermêşê,deng ji dengê gamêşê |
Qam ji qama kermêşê,deng ji dengê gamêşê |
Qantir çiqes bi biha be, tim dûle Kera ne |
Qaz bi meşa wardeke çu ket qalça we ji hev derket. |
Qaz bi refa xwe re baz e |
Qaz bi refa xwe re baz e |
Qazî bi xwe çu pek neanî, muyek ji ruye xwe bi rekir. |
Qaziye zarokan xwe xeniqand. |
Qeda û bela hene li reya |
Qeda û bela hene li reya |
Qedire gule çi dizane, kelbes_ dive kere res. |
Qedrê gulê çi zane,kerbeş dibê kerê reş |
Qedrê gulê çi zane,kerbeş dibê kerê reş |
Qedrê mêvana qedrê Xwedê |
Qedrê mêvana qedrê Xwedê |
Qelene mirtiba dide, qîza esîran dixwaze. |
Qenc li me rast nayen, pîs li me danayen. |
Qencî qenciyê nas dike |
Qencî qenciyê nas dike |
Qesem nave xwede ye. |
Qet denge meqese li ser neketiye. |
Qet deste xwe neso u tev ape xwe nan nexwe. |
Qet nayne ser bare xwe. |
Qet qusa xwe le naxe. |
Qet xwîne ji xwe bernade. |
Qey (ma) beq dixesandin? |
Qijik nikulê xwe lêxwe, tistek pê ve nayê. (Qijik nikulê xwe lêxe piçikek gost dêv ve nayê) |
Qilic qeytan, zirt meydan |
Qirdê me kor, bextê me res. |
Qirfê li te bi berf bin |
Qirse xwe nadim li ser bende wî. |
Qîz be tu zanî, jinebî be ez zanim, jina berdeyî be sere hespe min berde ez herim. |
Qîza baş, pey bibe kaş. |
Qîza wî ya keçel mir, got: “Wey li min gulî direje!” |
Qîzan re neçin qize ter in, jinebiyan re neçin zef digerin, dayiken |
Qîzanî çiqas xwes e, bukanî gula ges e, gava ku ket ber qehra malan, roja res e. |
Qîze sor in, xorte kor in. |
Qîzek nazand, gundek bezand. |
Qîzike mer kir, kofiya xwe xwar kir. |
Qolibe mesa ye, denge sesa ye. |
Quling dibê kundo:tu çima ketî xerab cihan,kund dibê:ji dengê deng seran |
Quling dibê kundo:tu çima ketî xerab cihan,kund dibê:ji dengê deng seran |
Qûn bi qûnkaşkê ji kîr xelas nabe |
Qûn bi qûnkaşkê ji kîr xelas nabe |
Qun bu, qun jî çu. |
Qun kutane hev. |
Qun quna mirîske ye, hek heka qaze ye. |
Qûna tazî tembûr dixwazî |
Qûna tazî tembûr dixwazî |
Quna tazî, tembure dixwazî. |
Qune dixwazî, qalibek sabun jî ser da dixwazî. |
Qurbana wî cîhîbim ku tirs le hebe. |
Qûtê kuwarê,heta buharê |
Qûtê kuwarê,heta buharê |
Quzê gewr di derpê re xwanêye |
Quzê gewr di derpê re xwanêye |
Quzê par rewisî,îsal bîhn dide |
Quzê par rewisî,îsal bîhn dide |
Quzî avê li rîya avê bişke. |
R |
R |
Radibe hut e, rudine kut e. |
Ralê bûkê, bi bûkêre. |
Rast u çepe wî/ we ne kifs e. |
Rast, xilas. |
Rastiyê vemeşêr,û mebê ez im şêr |
Rastiyê vemeşêr,û mebê ez im şêr |
Rasto bi rastiyo, xwaro dare sikestiyo. |
Rasto dirusto, xwaro sikesto. |
Rê reya mirinê be jî, tu her li pêş be |
Rê riya mirinê be jî tu her li pêş be |
Rê riya mirinê be jî tu her li pêş be |
Rebiro, kur piro (biro). |
Rêç rêça kera cûn e,sûc sûcê bûkê nû ne |
Rêç rêça kera cûn e,sûc sûcê bûkê nû ne |
Reç reça kere ye, fel fele Pere ye. |
Relê bukê vi bukê ra |
Relê bukê vi bukêra. |
Rêncber û maldar nabin hem war ? |
Rêncber û maldar nabin hem war ? |
Res e res e, qawike jî. |
Res e weke qîre, rast e weke tîre. |
Rese tu li vir bisekine eze gewra bigerim; ku min gewr nedît tu dîsa resa minî. |
Reş bi reş kenî,beş çû li newala tewş kenî |
Reş bi reş kenî,beş çû li newala tewş kenî |
Rev nîvê mêraniyê ye |
Rev nîvê mêraniyê ye |
Rewîtî xwes tist e, le çirte çirt li pist e. |
Rih direj e, dil qirej e. |
Rihe xwe diqusîne, du re eynike tîne. |
Rim li tur hilnaye. |
Rindeke gundeke. |
Rindî rindî geroka li nava gundî. |
Riske wî ji bune spî. |
Riya azadiyê,bi xwîna şehîdan rohnî dibe |
Riya azadiyê,bi xwîna şehîdan rohnî dibe |
Riya mala mirine ye. |
Ro bi ro, xwezil bi do. |
Ro terin, qêda-bela narin. |
Roj bune sal, zik bune çuwal. |
Roj çu edî venagere. |
Roj dere qeza nare |
Roj dere qeza nare |
Roj ewravî sev sayî: Sal xirab, jina ciwan mere kal: Mal xirab. |
Roj ket aliye Merdîne dewara bajo kadîne; roj ket aliye Cizîre dewara bajo ber nîre. |
Roj li cîhkî teng me (le) bu evar. |
Roj li me çu ava. |
Roj li min xerab çu (çuye) ava. |
Roj tê hêk ji hêka mirov xurttir dertê |
Roj tê hêk ji hêka mirov xurttir dertê |
Roja xweş ji sibehê de xweş e |
Roje heft xusuya dixeniqîne, bi sev qurquroneka derî ditirse. |
Rojiya bin teyste girtiye. |
Rojnîvro xewnerojkan dibîne. |
Rovî ji barane bitirsiya ye ji xwe ra ewayek çebikira. |
Rovî kirine sahe mirîskan gotiye: “Kene min te, aqile min nabire.” |
Rovî nediçu qule, hejek jî bi boçika xwe ve gireda. |
Rovî re revî, re rovî revî. |
Rovî ter e, tirî tirs e. |
Rovî tu çima xwe dihejînî? Got: “Li min te u ji min te.” |
Rovîkî berdayî ji şêrekî girêdayî çêtir e |
Roviye newala, bu xwediye mala. |
Roviyê zexel,bi her du nigan dikeve dafikê |
Roviyê zexel,bi her du nigan dikeve dafikê |
Royê kiçik lê herikî ji avê mezin lê sekinî çêtir e |
Royî swada nede te, î îkûndû çi tîna xwe hebe |
Ru da , cîh da. |
Ru daye, derkete ser serî. |
Ru reso, parî xweso. |
Ru u simbel buye tev hev. |
Run dest de be ro dike (dirijîne)te. |
Rune genî, li ser nane xwedî. |
Ruto ha vî alî ave, ha wî alî ave. |
Ruto, xeber puto. |
Rûvî di qula xwe helnehat, Herçek di boça xwe girêda |
Ruye res çi hewceyî teniye ye? |
Ruye res u sipî we ji hev kifs bibe. |
Ruye wî nagire. |
Ruye wî qewîm e. |
Ruye wî/we naese. |
Ruye xwe daye bin piye xwe. |
Ruye xwe je zivirand (guherand). |
Ruye xwe res kirî ye. |
S |
S |
Sa berî hev didin. |
Sa riye, ga cuye. |
Sal bi sal, xwezî li (sala) par. |
Sal car nabin yek. |
Sal ew sal e le bihar ne ew bihar e. |
Sal mij e, kodik tije. |
Saq e, laq e. |
Sar u serma ye, cilik bav u bira ye. |
Saro baro bu. |
Saxo bi xwedê re,çirûyo bi dinê re |
Se kela_ bi kevirekî waldigerîne. |
Se xatir tune, xwedî xatir heye. |
Sebir mine rehman, ecele kare seytan. |
Sebriyo, debriyo. |
Sed çakuç u yek zindan. |
Sed sal u saetek, saetek u sedsal got: “Rast e pistî du kur u keçeke.” |
Sehme ser da girtiye. |
Seqa,_ li gorî heqa. |
Ser ban qul e, bin ban şil e |
Ser berjerî, qun hevraz. |
Ser da tasek ava sar vexwar. |
Ser eyare wî agir dadan. |
Ser guhe wî/ we pelixandin. |
Ser sere xwe u heft bave xwe razî ye. |
Ser serî de tasek ava sar retin. |
ser serî keçelo, hata wextê Zerdela |
Ser sofi ye dil kafir. |
Ser ve Ellah, bin ve Neuzibillah. |
Sere be es. |
Sere ço bi gemar, bine ço bi gemar. |
Sere kere zike zebes. |
Sere ku neese çi hewceyî benda ye? |
Sere lode girt. |
Sere me sere xernediyan ji qirsika hatin. Çun zereguniyan. |
Sere min bi ard dîtiye hew dizane qeras im. |
Serê min bi şar e,çibikim dilê min bi jar e |
Sere min bi zer e, beyjna min bi sehr e, dile min bi jehr e. |
Sere min seh kiriye, derziya min jî li ber ra ye. |
Sere min sere xernediyan e. |
Serê şikeştî di bin kumê xwe da |
Serê şikeştî di bin kumê xweda. |
Serê were birîn,nayê kirîn |
Sere wî ber da ma. (Sere wî ket ber.) |
Sere wî bi ard ji as be, kes je bawer nake. |
Serê xwaş balgiha nagre |
Serê xwaş balgiha nagre. |
Sere xwe di ber xelke de diskene. |
Sere xwe kiriye curnekî vala. |
Sere xwe pe naesîne. |
Serê xwe şuştê, henîye xwe helmaştê. |
Sere xwe veke, deyl bexte xwe ke. |
Sere xwe wekê li bextê xwe mêzke. |
Serê xweyî şuştîye henayî xwe helmaştîye. |
Sergoto ber barane, pexwaso ber garane. |
Serhingî di bare kere daye. |
Serî gir e, bar nebire. |
Serî ji eqil diese. |
Serî le giran buye. |
Serî quç e, binî puç e. |
Serî sahîtok, binî tije buhok. |
Serîkî birî nayê kirîn |
Serîkî çortan e,birkî mêvan e |
Seriyo tu qurbana lingan bî. |
Sero sero te çi xwero |
Serpe petin, ser hev hatin. |
Serra xirxalo bin ra korpolo. |
Seva çe, para hirçe. |
Sêvê rind para herçê ye |
Sevek li dare ye, çave her kesî le ye, kes nizane qismete ke ye. |
Sêvî ya rokê têr xwar heft cara mala barkir. |
Sevîya rokê xerdîye, 7 cara mal barkiriye. |
Sewê xatira kete tirba gawira |
Sêwî sitirî,melek etirî |
Sêwîya rokê têr xwar, heft cara mala barkir |
Sêwiyê Xiya ket balixiya |
Seyda xwe nake ji herdu eyda. |
Seye belek maqule sa ne. |
Seye me ye, li ber dere xelke direye. |
Seye soro gurî va ye. |
Sibat hat u buhurtî, nav dile gîsikan bez girtî. |
Sibat tiro viro,adar ma bîst û du ro |
Sibate bang kir adare got: “Se rojan bide min bi deyn, eze gîsika ji tehta bînim xware.” |
Sibhan ji wî xaliqî dudo li hevdu aliqîn, yek kor, yek çav siliqî. |
Sikûtê ziman,silametiya îman |
Silavê pêde li merheba yê dameweste. |
Siltik hatin bûn siltan,pêlik danîn çûn asîman |
Silto bû kevanî,golika werîs hilanî |
Sim sima kere ye, fel fele Pere ye. |
Simbel li pisîkan va jî heye. |
Simbel poseyî, mal mirtib. |
Sîrê kerê encax sippe mezin dike |
Sîrkut hilat,mîrkut dahat |
Siwar ji me qeda ji Xwede. |
Siwar siwar e,li siya xwe guhdar e,li nava serî nexe dîn û har e |
Siwar siware Tirkan, qeda ji Xwede. |
Siwaran siwar leqandin, xal kotiyan xwe bi qusa hespan xapandin. |
Siwarê kerê ne tu war e |
Sofiye remezana mîna kere (li) garana. |
Sole seytin çep dixe lingan. |
Sond bixwe, serî naese. |
Soro moro bu. |
Soz bûne toz |
Soz yek e, nabe dudo. |
Suk u ya suk, sok u bersok tev de ev e. |
Sura xwe daye, bawerî pe anî ewî jî bi siwarî da ser xanî. |
Suret paç e, ya ji dil naçe. |
Ş |
Ş |
Şadê rovî dûvê roviye |
Şal hesîn e, tistek di mal de nîn e. |
Şam dur e, ma mişar jî dûr e? |
Şana hingivî ye, lê ne şirînkirî ye. |
Şaqilî,bi aqilî ji para li xwe varqilî |
Şayî sayî gotî, sîn sîn gotî. |
Şeb u şekir çûn Diyarbekir, şekir rûnişt dengê xwe nekir, şebê rabû pesne xwe kir. |
Şebes bi denge xwe, hinar bi renge xwe. |
şeh u mirak (eynik) eywelleh. Kar u şixul na welle. |
şekir naxwim, pîvaz dixwim. |
Şeko navê xwe li hevalê xweko |
şeko peko, nave xwe li hevale xwe ko. |
şer da xal u xwarzî, şorbe da ap u birazî. |
Şêr ji guhera xwede bewliye |
şêr şêr e, çi mê ye çi nêr e |
şerbik nû ye, av şirîn e. |
şerê man û nemanê (ye). |
Şeref ji jiyanê mezintir e |
şev bu, şeva reş bû, miya qer bu, berxek li ber bu, li ser berxe çilkek xwîn bu gur ew tev de dî bu (dîti bu). |
şev li pişt e, şixul ne tu tişt e. |
şewqa wî daye newqa wî. |
şêwra jinan, beriya bizinan. |
şêx saf_ be u xilme av be u keçik u kurik aza bin pa eva nabe. |
şeytan gotiye: “Ye ku li xwe biheyire ez di wî im. |
Şil kir zîya bike. |
şîn u şahî, hevalrewî. |
Şînê negotiye singê konê bikute |
Şîr dot seradê,bêjing da binî |
şîre kera metî ye. |
Şîrê kerê ji cehşa kerê re ye |
şîre min bila çê be, toye min bila pak be. |
şîre ser e, di eyare berazan da ye (donxizan daye). |
şîre zikmakî ji firnikan ra anî. |
Şîri da bigrê hetta pîri. |
şivan u gavanan hore-hor e ewan watre dinya kore. |
Şorbe zik dike torbe |
Şorê bi dizikî yê li malê dolê yê |
şorê mîna tire Bizina ye |
Şorê xeraw ya xudiya ye. |
Şoreta kerê palasawiye |
şox u seng e, bi nav u deng e. |
şujina di çave xwe de nabîne, derziya çave xelke de dibîne. |
şuna mera, mane kunde dera. |
şur simbele nabire. |
Şûrê kê tûj be bila li çaqa min bikeve |
Şûrê kê tûj be ew dinê dixwe |
şure qetle li deste te, rehma Xwede li dile te. |
şure tazî, xwîn dixwazî. |
şustin vesustin reng u ru, xwarin vexwarin gendi gu. |
Şûşa dilan weke dişkê cebar nabe |
şûşa dilan, wekê dişkê, cebar nabe |
şuxul bu dor, ocax bu kor. |
şuxul ji min re bike, ji xwe re hîn be. |
şuxule havîne zivistane dike. |
şuxule kirî pîxem ledixe. |
T |
Tajî jî dibeje: “Ya Ellah!” Kewrosk jî dibeje; “Ya Ellah!” |
Takî je bikisînî we sed pîne je bikeve. |
Talane meru ye, liva cehî ye. |
Talasa gure ku qantir (hesruk) biha ye. |
Talihe xelke res e, talihe min res u bes e. |
Taliya tire, min kezî kure. |
Tariya bê roj e |
Tase gote legane: “Pîsa resa dev pene, lawike min bu tu dane.” |
Tasek dew, nanekî cehîn ne tistek e, ba li pista mere xerab keve. |
Tastiya wî li ser pista keruske ye. |
Tazî ji jina xwe re got: “Zirav birese.” |
Te çi xwar losî can be, te çi dît ji me ra beje. |
Te daye avê, ha li çongê ha li navê |
Te got kew e, min got nikile we sor e. |
Te got mirî tira nakin! |
Te he ginikres nedîtine. |
Te hela he maste ser bi sîr nexwariye. |
Te kef kir, ez ketim belaye. |
Te ku da ave, ha li çoke, ha li nave. |
Te ku ra girî te ku ra bihecî |
Te ku ra girî te ku ra bihecî. |
Te sere min xwar |
Te silk jî divet, kutilk jî divet. |
Te sotin le naye gotin. |
Te sust ava bi gu, ez çi bikin qenciya bi du. |
Tehte te le rî, barane sust. |
Teka çalê, rizkî salê. |
Tekeve zike diya xwe xwe xilas nabe. |
Temahkaro, gunehkaro. |
Temaşe ji mewijan xweştir e |
Temûz dipêje,tebax dirêje |
Temûz e kakil ket gûz e |
Tene bû firîg,mele bû şirîg |
Teq teq stûnê,yek çû yek ket şûnê |
Ter nedixwar nan u jajî, xwedî dikir tole u tajî. |
Têr xwarin tune danîn edet e |
Tev u tesiyan ra na welleh, qulopon re eywallah. |
Tevir got dare: “Ez hatim te! Dare got: “Ez çi bikim destiye te ji min e.!” |
Tevn birî esa serî firî. |
Tevn hate dara, namîne li wara. |
Tevn u tesî dile min desî, diçe ave çirtik dave. |
Texmîn rêbir e,aqil hakim e |
Texte min gelek mixan hilnade. |
Teyr difire bi refe xwe re. |
Teyrek hebu teyra gistî li ser wî de zîrç dikir ewî jî li ser çeliken xwe de zîrç dikir. |
Teza dibînin, kevna ji bîr dikin. |
Teze diya mine çoka xwe dayne erde ji min ra birakî bîne. |
Teze hatin, kevn xelat in. |
Tî dibe ave tî tîne. |
Tif kirine beqe, beq li wan keniya u got: “Ruye min bi ava behre sil nabe, we ji tifa we sil be?” |
Tifa li ser hevraz e. |
Tilî peçiyen wî zer dibirin. |
Tim kirasê hesûdan kin e |
Timahî tim kêmahiye |
Timawo ji hevalan mawo. |
Timaya çarixan kir gore qetand. |
Timayî, re mayî. |
Timî bere kevçî berve xwe dike. |
Tîr çêkim dan dere, ron çêkim nan dere |
Tîr dikim dan diçe,rohn dikim nan diçe |
Tir ji Qeyso re kir eyb. |
Tir li hemama, derew li xerîbiye. |
Tir li ku, das li ku! |
Tîra ji mine, li mine. |
Tira par havîne, îro hatiye sîne. |
Tira pîre ya du çiqil deve mere be aqil. |
Tirba daye xwes çekir le kelike we de rî. |
Tirba nezda miriya kîjan e? |
Tirba siwaran her kola ye. |
Tirk navin eşîr |
Tirs berê mirinê nagirê |
Tirs hebe erd giran dibe |
Tirsa mirine ketiye dil. |
Tiste nedîtî u nebînayî. (Tisten nemayî.) |
Tiştê bi nîvî,jê neke hîvî |
Tiştê destan kir kesan nekir |
Tiştê ku nebe qiyamet,ku bû xêr û silamet |
Titî ku sar dibe, dibeje: “Eze xanîkî ji xwe re bigirim.” |
Tivinga deste te, tu tesiya diya te ye? |
Toroqa wî dan ser nane wî. |
Tote totavinge, li te sele min bejînge. |
Tovê xwê ye,pisê hêstirê ye ? |
Tove xweziye çandin li sune, La hewla Wellah hesîn bu. |
Tu benike sor u zerbuyayî, te bi dere hebana xwe ve buyayî. |
Tu bi hirî ba, te li nav kerî ba. |
Tu bi ve quse, naçî Muse. |
Tu bi vî aqilî herî, tuye keweke hesîn ji xwe re bigirî. |
Tu bibî gerdî, tu nebînî wî erdî. |
Tu bidî zîtika nedî zîtika, te bidî heqe dîzika. |
Tu bidî zîtika nedî zîtika,tuyê bidî heqê dîzika |
Tu bihusta wî zêr deynî newêre |
Tu bikî nekî Xwede bide te. |
Tu car bo mirovê xerab xwe xera nekî,ku xera bikî,tu yê ser piştê li erdê bikevî |
Tu çawa siware exteyî, te çawa nivîne xwe bazirgan ra hîstiye? |
Tu çi bejî li bejna hespe min (heyren) te. |
Tu çi zu buyî dîk, te çi zu bang da? |
Tu çi zu buyî kundir, te çi zu sax veda? |
Tu çûyî bajarê yek çavan,divê tu jî çavek xwe bigrî |
Tu devî ma bûkêy, ez jî yî malê exê. |
Tu di bin kume mindayî. |
Tu dibejî deve te mor kirine. |
Tu dibejî ji deve gur derketiye. |
Tu dibejî ji nexwasan ra çuye berfe. |
Tu dibejî li ser diranekî çeriyaye. (çeriye) |
Tu dibejî qey demana dare ji te dixwazin. |
Tu dixwî, li min digivire. |
Tu dizanî ke tuyî (tifî) deve wî/we kiriye. |
Tu gistî ser hev de bikutî nabe sîr u pîvazeke. |
Tu hatiyî agir bi deyn bibî? |
Tu he rastî helikresan nehatiyî. |
Tu ji bîhr bikî, Xwede ji bîhr neke. |
Tu jî dizanî ro xerab li min çuye ava. |
Tu ji sa ra çarixan bidiruyî we çarixen xwe bixwin. |
Tu ji vir ve çuyî gizim, ji we ve hatî nizim. |
Tu kere lexî, xwîn je naye. |
Tu kevira di dilê wî kî newêre |
Tu kîjan kevirî rakî (hilkî) ew ji bin derdikeve. |
Tu li serî u sosina li desta u bazina Xwede ji hinekan distîne dide hinan. |
Tu li Soro dixî, Moro ji xwe ditirse. |
Tu me je re gotiye hespe te ker e? |
Tu min bixwerîne, ez jî te dalesim. |
Tu ne mala he he ye ku her roj be. |
Tu nesekirînî, nan sela te napeje. |
Tu poz bigirî, ruhe wî/ we ye bikise. |
Tu qala ke bikî an li ber derî ye an ser xenî ye. |
Tu tenekê di ava zêr rekîjî dîsa tenekeye |
Tu tera xwe tirî digerî an, kustina nehtor digerî? |
Tu tist naye ber çaven wî/ we. |
Tu xwes mevan e, le ne tu mazuvan e. |
Tu yek kurkê neheqiyê li xwe nake |
Tuyî deve hev kirine. |
V |
Va dar, va birek |
Va dil e, ne bilxur e. |
Va ev ez, va ev jî kefene min. |
Varik e, heke hesinî dike. |
Varikên nû rabûne hêkên sor dikin |
Ve ave guse guse, kes nabeje dewe min tirs e. |
Vedikeve las e, radibe bas e. |
Vestîya kir, vesîya xar. |
Vî destî dide bi wî destî distîne. |
Vî guhî dikeve, wî guhî re derdikeve. |
Virin, li mala ma jî pir in. |
W |
War ew war e, le bihar ne ew bihar e. |
Warin dewe min biken, ez jî herim dewe mîr bikem, bila mîr kevnekiraseke bide min. |
Way tirmixa kure kere! |
We ev hevira hin gelek ave hilîne. |
Wek agire bin kaye. |
Wek ase av li ser birî. |
Wek ava arane. |
Wek ava bin kaye ye. |
Wek benîst pe ve dizeliqe. |
Wek berfa spî. |
Wek berxa ber bizine. |
Wek berxa ber du maka. |
Wek berxa ber guran. |
Wek bizina ku li ber ecele xwe bireve. |
Wek buka barane. |
Wek çeleka ji ber golika xwe newan bibe. |
Wek çeleka pel golika xwe bike. |
Wek çeleka pel pizdana xwe bike. |
Wek dela li ser tula. |
Wek dela tu tulen we jî ber bigirî. |
Wek desmala ser destan diguhure. |
Wek deva du cîhî de be serjekirine. |
Wek deva ji palane xwe bixwe. |
Wek dîke bewext bang bide. |
Wek dîware li ser buze. |
Wek Eceme ku li çav penere ter bikeve. |
Wek etîmen çav heke sor ketî. |
Wek eyare genî ku bihn je be (te). |
Wek feleka xapxapok. |
Wek fira kewe. |
Wek garise li ser defe. |
Wek gawiran xebatkar e. |
Wek gura diberî dikin. |
Wek gure dev bi xwîn. |
Wek gure di keriya mîhe de. |
Wek gure di keviya mîhe de. |
Wek guze bi jimaran. |
Wek hespe Sidhana_ pas ve diçe. |
Wek hirça birîndar. |
Wek hirça deve geliyan. |
Wek hîva çardeh salî. |
Wek kefa deste xwe dizane (zanim). |
Wek kefa deve seye har. |
Wek kefa sabune. |
Wek kere guh sist. |
Wek kere ku ber ve gur bizire. |
Wek kesteke hale kevir de bigirî. |
Wek kevçiye nesustî xwe daveje nav. |
Wek kevire bine bîre. |
Wek kewen tiving li ser teqyayî. |
Wek kore keç bikeve dest. |
Wek kore riya kaniye nas kirî. |
Wek kusiye ku qalike xwe qayîl nebe. |
Wek liva nîsike, ne ber e, ne pist e. |
Wek mar e, ne cîh e, ne war e. |
Wek mara pe veda. |
Wek mara, bi axe didebire. |
Wek mare di tur de. |
Wek mare pî di zik de. |
Wek melaye nexeritandî._ |
Wek melaye nexwendî. |
Wek mesa ku bikeve nav lepe kora. |
Wek mesa ku li ser gamese dayne. |
Wek mirîska melisok. |
Wek miske ku tekeve qula mare res. |
Wek muye ji mast bikisînî. |
Wek pele nav gu ketî. |
Wek peza ji kerî qetyayî. |
Wek peza li ser diranekî biçere. |
Wek pisîka pelur di ser de hursiyayî. |
Wek roviye ku bendî punda mirîska bikeve. |
Wek sere vepincirî. |
Wek seye xwe ber barane sil bike. |
Wek terale Bexdaye. |
Wek teyre di mij de berî kewan de. |
Wek zerika heke. |
Weke guza kor e. |
Weke ku tu pifî çire bikî u vemirînî. |
Weke muma helandî (helya ye). |
Weke nane sele du ru ye. |
Weke pisîkan e, li ser piste nakeve. |
Wekî hirç ji mese, derket çi ner çi me. |
Wel axirî, wel aqubet. |
Welat ji dê şêrîntir e |
Welat xweş e ,bi welatiyan |
Westî ya kir vêsîya xwar. |
Westîya kir vêsîya xwar |
Wetaq bi obê ma, kevçî bi kodê ma |
Wexta ciwan bu ew bu çelenge siwara, wexta ku kal bu, ma li dewsa wara. |
Wexta heye mevanî, wexta tunebe golikvanî. |
Wexta kar rû dizivirîne,wexta şîvê kevçiyê tîne |
Wexta kara ru digerîne, wexta sivre kevçiyan tîne (digerîne). |
Wexta ku ez ciwan bum, bi tîr u kewan bum; ku ez kal bum, bendeware nane şikeva bum. |
Wexta nîçîra min te guye tajiya min te. |
Wexte gîha bu, kes ne xuya bu, dema bu firîk, Hemo u Heso bun sirîk. |
Wey le min çav bi susek xwe ve mizdayî. |
Wey li qune, way li meska dosafe. |
Wez weze Musa ye, fel fele Firewun (e). |
Wî li min daye, ew digirî. |
Wî tim dewe tirs vexwariye, çi haya wî ji dine heye? |
Wî tûrê xweş e li serê wî ker î |
Wisa direje ku tastiya ewran dibe (dixwe). |
Wisa qirej e, mar je vedirese. |
Wisa sar e, wek suka sehare. |
X |
Xal Xidiro, hero li viro. |
Xalan xelk in apan milk in. |
Xalan xelk in, apan milk in |
Xalan xelkin apan milkin. |
Xalan xwarzî rakirin, maman birazî winda kirin. |
Xan nabe bê mêvan |
Xana bê mêvan ehreman lê civan |
Xanika xido,yek nebû dora dudo |
Xate wisa dibeje, hela ka Fate çi dibeje. |
Xatiya Bihare, te gileya pener xware em tev derketin bihare. |
Xeber xweşa ker da guran |
Xebera xweş bi cîranan re,feyda xweş bi nasan re |
Xelayî hatiye, tu camerî jî hilatiye? |
Xeletî ji piçukan, efu kirin ji mezinan. |
Xelk çû raketine Mest(Mistefa) hatê runiştinê |
Xelk dewî xwe yî tirş ji meriya naefşîne |
Xelk dewî xwe yî tirş ji meriya naefşîne. |
Xelk mal u dewlete çedike, ez u Androkoloze xwe tuj dikin. |
Xêlk nenika meriya ye. |
Xelke gistî girtiye yare, bexte min rebenî tene buye hewar e. |
Xelke ra gul e, ji min ra sil e. |
Xelke re edet e, ji min re erbet e. |
Xelke re masî giro, ji xwe re kusî giro. |
Xelke re pirbejo ji min re ker u gejo. |
Xelo, xellas! |
Xema berfe ye ku debara kasiba tune. |
Xema kor e, çira wesiya. |
Xemla buka, buka çuka. |
Xer ji xere derbas buye. |
Xer u xwesî li te barî, kevir u kuçik li min barî. |
Xera ku ji te te, bila ji Xwede be. |
Xerab ji kul û qotikan,baş jî ji dost û yaran xalî nabin |
Xew nema li piçuka, abur nema li ruye buka. |
Xew xwes e li çayire, ber zinaran, le wekî mar tune be. |
Xewa pir giran, meriye pir nezan. |
Xezale ji ber sikevlatoke, zozan li xwe heram kir. |
Xistiye benîst, deve xwe de dicu. |
Xîşni ya mêr dî ji ya weris revî. |
Xizan halê xwe bizanî, riz a bixware. |
Xizana bi halê xwe bizana, riza bixwarina |
Xizana bi halê xwe bizanîya riza bixwarina. |
Xizana halî xwe bizaniya riza bixarina. |
Xizanî nezane |
Xizanî nezane |
Xofkeso, qeda peso. |
Xort revîne kera, qîza gotin: “Ya me ma bi Xwede.” |
Xudanê sebrê bîye mîrê misirê. |
Xurte ne bi male xwe. |
Xwarin gend û gû şûştin reng û rû |
Xwarin ya herkesî ye,mêranî ne ya herkesiye |
Xwe bi sîreke te didî, bi heft pîvazan nikarî je xilas bikî. |
Xwe bidî tîzan nedî tîzan, te bidî heqe guzan. |
Xwe çedike, xwe pak dike. |
Xwe da rîti bu digot: “Min bi rews bison.” |
Xwe daye ber bere res. |
Xwe di kara xwe de, ker di nav naxire de, tu dibejî: “Ha werin xwe, ha werin xwe!” |
Xwe gir dikuje. |
Xwe giran digire. |
Xwe je re dagirtiye. |
Xwe je re dike erd u xwelî. |
Xwe ne ji dere dike, ne jî vange. |
Xwe serîn dike. |
Xwe vedigere. |
Xwe weke baz e, le neçîra wî ji xelke ra ye. |
Xwe winda kiriye. |
Xwe zede dibîne. |
xwedanê sabre bûye Mîre Misrê |
Xwede beje kane, ez bejim hane. |
Xwede bike, qule çi bike? |
Xwede çiyan jî tene neke. |
Xwede daye, mirde zaye. |
Xwede dikare qir jî bike, pir jî bike. |
Xwede diya meriya dide ser zereguniya, kere Same jî berdide ser. |
Xwede felen mar dizane loma dest u pe kirine zik da. |
Xwede gir bide te, neynuka jî ji te bistîne. |
Xwede got: “Xwe bisitirîne ku ez stareke li ser te bikim.” |
Xwede gotiye: “Dewara xwe bi lingekî gireide, se lingan jî bispere min. |
Xwede gotiye: “Ka te eyba xwe vesartiye ku tu eyba hevale xwe dibejî?” |
Xwede gotiye: “Xwe ji ber diyare ketî bidin alî.” |
Xwede kor kiriye, pel agire sor kiriye. |
Xwede ku da yekî, gere bizanibe bixwe. |
Xwede ku mirov kor dike, mirov linge xwe li kodika xwe dixe. |
Xwede mirov ji hespe peya neke, li kere siwar neke. |
Xwedê mirov şaş neke,fehş neke û di erdê re kaş neke |
Xwede nede dijmine min. |
Xwede nede serme. |
Xwedê serî dibîne,kumê lê datîne |
Xwede wan (me, wî/ we) xwedî dike. |
Xwedê yar be ,bila şûr dar be |
Xwedê yar be, bela şûr dar be |
Xwedî kir bi deste xwe, kir emele sere xwe. |
Xwedî kir bi destê xwe,kir emelê serê xwe |
Xwediye fise bi xwe dihese. |
Xwediye gost ji dizane gost heram e, xwediye pera jî zane pere qelp in. |
Xwediye kela Potike, tu xwe baveje ser jinike, sibe rabe bike sîna ge, |
Xwediye mirîska, zîrç li enîske, were male bixwe zerhevrîska. |
Xwediye sebre, mîre Misire. |
Xwediye seve sev nexwariye. |
Xwediye skure ew e. |
Xwediye xanî deng nake, kirecî lev nake. |
Xwelî li axe, çaxe piskul bu malxe. |
Xwelî li wî serî, ewî ga da bi kerî. |
Xwes xeber e, le min je ne bawer e. |
Xwezî bi aqile pasîn. |
Xwezî bi nave we ne di nav we. |
Xwezî buka xelke xerîbama u min pesne mala bave xwe bida. |
Xwezî mirin hebuya, kalbun u pîrbun tunebuya. |
Xwezî sewiya, ne hewiya. |
Xwezî virek bikira tirek ji pera bikira. |
Xwezî xesu nebuna, buk bi dile xwe buna, qirç qirç benîste xwe bicuna. |
Xwîn bi xwînê nayê şûştin |
Xwîn bi xwînê nayê şuştin, xwîn bi avê tête şuştin |
Xwîn li ser de dikele. |
Xwîn ser de hatiye. |
Xwîn tijî çav(an) buye. |
Xwîna xwe kiriye kevçî, raberî min dike. |
Xwîne di ber neynukan de avet (avetiye). |
Xwîne pe girtiye. |
Y |
Ya dile min bila dile min de bimîne. |
Ya em bixemlînin ya biqelînin |
Ya ji min we da, ye min te da. |
Ya ku hat bîra min, hat sere min. |
Ya ku xwede dizane çi ji qulan veserim? |
Ya mera lehatin. |
Ya zare te ji min re, ya dile te ji te re. |
Yan eshed, yan nan u to. |
Yan mam, yan xal. |
Yare diya min yekbana mine bi dendiken behîva xwedî bikira. |
Yare ji yare serm kir, warres ma. |
Yare ji yare serm kir, zare kurîn di pesa xwe de nedît. |
Ye bastir Behdîn e, ew jî hîz e, diz e u derewîn e. |
Ye bi ar ji xwe fedî kir, ye bear got, ji min ditirse. |
Ye bi dew çu ba ye be dew alîkarî xwest. |
Ye birçî çu ciwate, ye tazî neçu. |
Ye der hat ye hundir gewirand (qewitand). |
Ye derewîn vala hilda, ye rast tijî hilda. |
Ye dewletî keremke mele, ye kesib bimîne dere male. |
Ye direve jî gazî Xwede dike, ye dide pey jî gazî Xwede dike. |
Ye jinan hatin ber ara (agira), ye meran çun ber dîwaran. |
Yê ku bi jina xwe nikare ne tu mêr e |
Yê ku bi jina xwe nikare,ne tu mêr e |
Ye ku heviya yare ma, heft salan be jin ma. |
Yê ku ji jina xwe natirse ne tu mêr e |
Yê ku ji jina xwe netirse, ne tu mêr e |
Ye ku min hilnade terkiya hespe xwe ez hilnadim terkiya seye xwe. |
Ye ku xebitî, nexelitî. |
Ye ku xwe pesinî, tir te de nesekinî. |
Ye ku zane ji xwe zane ye nizane dibe qey baqe nisîkan e. |
Ye leheng (qehreman, xurt) ewe ku hesin sor bu, rahele. |
Ye li bin deng nake, ye ser qare qar e. |
Ye ser sekiniye, ye binî nasekine. |
Ye te çilul u milul, ye min Xwede u Resul. |
Yek bi male xwe, yek bi cane xwe. |
Yek dimire, yek dimîne. |
Yek e, le pir bi dendik e. |
Yek heft salan be kiras ma, je re kiras kirîn got: “Zu bidirun” u revî ket tendure. |
Yek heye bi sedî,sed heye ne bi yekî |
Yek heye, bi sedî; sed heye, ne bi yekî |
Yek li mirinê,yek li kirinê |
Yek li xwe kire duda (duduya). |
Yek merî, bi hezaran xiyal. |
Yek sahide dehan e. |
Yeke çav belek e, qijeleyî befeyde ye. |
Yeke dilî, yeke zarî, bigire baveje nava narî (agirî). |
Yekî aqil, yekî din, xwe dan muyekî neqetandin. |
Yekî darek da yekî bi guliskeke |
Yekî du gaye wî hebun, yek nediket hundir, yek jî ji hundir dernediket. |
Yekî je distinî bi dehan je xelas nabî. |
Yekî Qerazî, yekî Berazî, ji hevdu re bune xal u xwarzî. |
Yekî ra jî ho, hezarî ra jî ho. |
Yekî re gotin: “Tu bext dixwazî an text?” Got: “Bext ku hebe, texte bi xwe be.” |
Yekî re nifira dikî beje: “Xwede male te teke pere u pera jî di berika teke.” |
Yekta nebe, duta te ra nabe. |
Z |
Zad u ziwane tevli hev dike. |
Zad zade miriyan e, gost goste sa ne. Got: “Xevzank bi xwe jî ji kîre filan e.” |
Zane dawet e, le nizane mala ke ye. |
Zar doste pist hisk. |
Zaroyen du pinda, weke riya here du gunda. |
Zavaye me çi zava ye, qîra sîr e li me geriya ye. |
Zavaye me çi zava ye, teniya don e li me geriya ye. |
Zebes e, dendik res e, çiqas xwes e. |
Zengil hilat,mengil dahat |
Zer da bi zer, kirkirk jor de daser. |
Zêr di zikaka de winda nabe |
Zêr wenda kir, di pê morî ket. |
Zêr zane, zor zane |
Zêr zane, zor zane, devê tivinga mor zane.” |
Zevî tuneye teyrik maneye |
Zik li piste ve girtî ye. |
Zik ter dibe sturiye xwe li kendalan dide. |
Zik ter e, çav birçî ye. |
Zik ter e, mil ser e. |
Zik ter e, xew je re xer e. |
Zik u pist buye yek. |
Zikê bixwe savarê divê here hawarê |
Zikê ku pîzav xwarî yê bişewite |
Zikê têr hale yê birçî neyê |
Zike wî sen e. (sen buye) |
Zikekî ter e, deh zikan birçî ye. |
Zilam ji pîreke, gaye cot ji çeleke. |
Zilam li ser kar e, pîrek li bin dar e. |
Zilam zilam e, pîrek pîrek e. |
Zilamek hebu, dema nane wî hebu dewe wî tunebu, dema dew hebu nan tunebu; dema herdu jî hebun ew ne li mal bu. |
Zîlike bihare, debara male. |
Zilm zilma Xwede ye, ferman fermana axe ye. |
Zilmkaro, dinya xwaro. |
Ziman girtî, ser rehetî. |
Ziman sor e, hereket kor e. |
Zimane mara ber derxist. |
Zimanê sor digere bê dor ? |
Zimane sor e, pesî (pesiye) ne geli ye ne zihor e. |
Zimane wî nebuya, qijikan we çaven wî derxistina. |
Zimane xwe birî, cîhe xwe kirî. |
Zimano leq,seriyo teq. |
Zimano leq-leq, seriyo teq req. |
Zivir zivir, dîsa li vir. |
Zivistan hat birka_ feqîran teqiya. |
Zor digihîje tor,tor ji taşiyê siviktir dibe |
Zor nagîheje kere, palan dikute. |
Zor zane zer zane deve tivinga mor zane. |
Zotike we/ wî ji sere hefte heft bave we/ wî zedetir e. |
Zu bajo, hur bajo, dur bajo, ga meesîne. |
Peyvên SerekeSernivîs
Check Also
ÇAR PERWERDEHIYÊN GIRÎNG
Di Toreya Kurdî de ÇAR PERWERDEHIYÊN GIRÎNG Bêguman perwerde di çanda piraniya neteweyan de cihekî …