Xortek Kurd Bi Navê Merdan û Hevalek Wî Yê Li Kahîrê (Çîrok)

Merdan  xortek  ber bi çav xweneda û zîrek bûye.  Ji Rohilat sirgunê wê derê bûye, rojek diçe   kahwê rûdinê. Xortek bi paye ( rutbe) ji der de tê hundur.  Bala wî   kesî  Merdan  dikişîne, lewre rûniştin û  sekana  wî balê dikişıne.  Camêr tê li bal   Merdan rûdinê û jê dipirse « Xortê hêja  tu kî yî û ji kuderê hatiyî ?». Merdan  hinek dikeve fikaran gelo ev camêrî kî ye ? Dibêje «  Ez  ji deverek hatime  ji xwe re li kar û xebatan digerim. » Lê belê nav û cîê xwe yê ku jê hati bû jê re nabêje.  Camêr ji Merdan re dibêje «  Ez  lawê  fermandarek mezin im û bi xwe jî   di Leşkeriyê de  kar dikim ». Li te dinihêrim ku  cewherên  zane bûn û zîrektiyê di te de hene.  Tu bixwazî ku bi min re kar bikî, mehane  muçeyê (meaş) te didim te. Cihê razan û avahî jî didim te,  lê tu ku de çûyî û hatî  derbarên karê xwe de divê agahdarî bidî min ». Merdan di fikire û dibêje  «  Baş e lê em  demek hev du nas bikin û du re biryara xwe bidim. »

Demek di ser re de derbas dibe rojek Camêr  tê wê derê hev du dibînin.  Ji Merdan dipirse « We biryara xwe daye gelo  an na ? ». Merdan  dibêje «  Karên ku hûn dikin çi ye? Camêr dibêje «   Em di nava  karên  dewletê de ne  tişt dikirin û difroşin, lê zêde nepirse . Roja ku tevî  min kar  nekir û berda,  me hev nasnekiriye». Merdan dibêje « Baş e em ê bi hev re kar bikin  heya ku me hevdu nas kir ». Camêr Merdan dibe  avahiya ku tê de bimîne  nîşan dide û hemû pêdiviyên wî bi cî dike.  Dest bi kar û xebatan dikin  dema cil  û bergê li Merdan bala her kesî dikişîne ser xwe. Xortek  ezeb e nezewicandiye,  camêr  bi  keçek  serferman dar  re  dest girtiye, lê  belê  dilê keçikê li ser wî nîne.  Bi zora malbatên wan her çiqas gotibe jî lê  li camêr dilgerm nîne. Lê belê çavê keçikê li der ve ye ku rêyek bibîne wê bi camêr re nezewice.

Merdan rojek li mala  ku tê de ye derdikeve derve, wê keça destgirtiya camêr çav bi Merdan dikeve, bi dilek nabî  heft dilan  dihebîne. Vê keçikê gulek  sor di şibaka  pencerê re davêje  xwarê  ev gul li ber lingê Merdan  dikeve. Merdan dema ku vedigere û dinihêre keçekê serê wî ji der ve ye. Merdan jê dipirse « Vê gula han we avît gelo? »   Keçik dibêje «  Belê min avît  û dema ku min we dît  xwest ku gulek bavêjim  we ». Merdan dizivire  bal wî  jê dipirse «  Xanima delal ez we nasnakim, hûn kî ne, zewicîne, an na ji min re bibêjin ?». Keçik dibêje «  Nexêr ez ezebim nezewicî me lê ku em hev du nas bikin,  em ê biryara xwe bidin ». Ev keçik  dest girtiya  wî camêrê  fermandar ê ku hevalê wî ye . Lê belê keçikê jê re nabêje ku ez destgirtîme û bi kî re dizewicim.  Merdan  Piştê karên xwe  diçe  diçe bal keçikê.

Camêr dide nade  keçik derfet bide ku camêr here bal wî hev du bibînin.  Merdan tê bal camêr ji hev du dipirsin karê rojane hatine kirin  ji hev re dibêjin. Merdan  Dibêje «  Bira min îro keçek  bedew,  şox  û şeng dît û ez çûme mala wê  avahiyek mezin bi dehan ode ne ». Camêr dipirse «  Ew keçika ku te dît li kîjan avahî û  yeka çewan bû ». Merdan jê re cî û warê keçikê tîne ziman. Dema ku cî û  avahiya Keçikê dibêje , Camêr dizane Destgirtiya wiye.  Camêr dibêje «  Merdan dewam ke here wir û were heya demek şun de  emê ji te re bixwazin ».Armanca  camêr ew bûye ku  Merdan û   keçikê li bal hev bigre û malbata keçikê pê agahdar bike.  Ha û  gumanê Merdan jê nîne ku  destgirtiya hevalê wî ye, û keçikê jî  jê re negotiye. Keçik  di avahîka mezin de bûye  gelek maldar û hal xweş bûne, lê dixwaze ku ji camêr biqete û bi Merdan re bizewice.  Camêr dibîne ku Merdan diçe bal keçikê, ew jî li peyê diçe ku wan li bal hev du bibîne. Merdan dikeve hundur  li bal hev du rûdinên, camêr  li derî dixe û bang dike « Derî vekin ez hatim ». Dema ku dengê wî  tê   keçik Merdan  dixe hundurê sanduqa xwe û derî kilît dike

Camêr dikeve hundur  li malê digere tu tiştek nabîne û dertê diçe. Keçik Merdan derdixe. Merdan dipirse « Ev kî bûn ji çi hatibûn » Lê Keçikê jê re nabêje, ku destgirtiyê min bû. Merdan diçe bal camêr  hevalê wî yê camêr jê dipirse  « Tu li ku bû çi heye,  te îro çi dîtiye ji min re bibêje ». Merdan «  Bira ez îro çûbûm mala wê keçikê  lê hinek kes hatin ku bikevin hundurê malê, keçikê min xiste hundurê sanduqa xwe,  ji Xwedê de  min nedî û çûn ».  Camêr di bê başe here mala keçikê were  heya ku hûn  hev du nas dikin ». Lê belê ji camêr re hîn derfet çê bûn ku ji malbata xwe û  ya keçikê re  bide îsbat kirin. Bi vê awayê ji yana wan berde wam dike. Lê camêr ji malbata xwe re  vê  bûyera Merdan û destgirtiya xwe  dibêje. Malbata wî jê re dibêjin  bila  berdewam bikin, em ê rojek li hev du bicivin,  Merdanê li ber malbata  Keçikê van bûyeran bibêje.  Merdan carek din  dema ku diçe mala keçikê ,   camêr dîsa  diçe li derî dide, keçik dibêje « Ez cilê xwe li xwe dikim û  du re derî vedikim ». Merdan peyayê  xwarê baxçe dike.  Bendê  bîra avê  li nava wî girê dide û bi birê ve berjêr dike, bi qasî ku  nekeve avê  kevirê bîrê  dide ser.

Derî vedike  dibêje « Tu çima carê carek tê mala min û li çi digerî » Camêr  dibêje « Em li kesek din digerin  lê ji me re gotin ku ketiye vê avahiyê we ».  Keçik  Merdan derdixe derve  û diçe.    Camêr  tê bal Merdan  jê dipirse gelo tu îro jî çi bû mala Keçikê ». Merdan  dibêje « Belê ez çibûm lê  hîn bê bav  carek din hatibûn mala wê, baş bû keçikê min bi bendê bîra avê  de dar ve kiri bû ». Camêr ji Merdan re dibêje «  Ji te dilxwazî kî min heye, ez ê  hîn kesan zilam û pîrekan  bînim  em ê wek civînek çê bikin, lê tu yê serpê hatiya xwe û wê keçikê ji wan re bibêji . Bila ew guhdaryia te bikin, ji bona ku vê keçikê ji te re bixwazin ». Merdan dibêje «  Baş e cihê civîna xwe ji min re  bêjin ez amade me ». Lê camêr ji Merdan re nabêje ew kesên ku em li hev dicivin, malbata min û ya keçikê ne.  Camêr dixwaze û Merdan li ber malbatên wan mesela xwe û  keçikê bîne ziman. Lewre ku malbata keçikê bizanîbin  çavê keçikê li dere’.

Camêr ji malbata keçikê re dibêje  « Hûn sibê li mala keça xwe bin, ez û malbata min jî  em ê amade bin. » Lê belê  ji bona ku keçik li bal wan nebe, Merdan ji wan re mesela xwe bîne ziman. Malbat li hev du kom dibin,  lê belê Ji keça xwe re  dibêjin tu di odeyek de bisekine  em malbat hîn mesele di nav hev d niqaş dikin, û em ê du re ji te re bibêjin. Her du malbat  cihên xwe digrin  bavê keçikê serbazek  payebilind e, biryar daye ku gotinên Merdan di derbarê keça wî de rast be ew ê hîn tişt bifikire û biryaran bide ? Lê na ku tişta camêr dibêje di derbarê keça wî de  derew û bobextan (îftira) Dîsa biryara xwe bide. Lê Keçik dema ku Merdan li bal wê bû û camêr dihat hundur  dizanîbû ku camêr  wî dîtiye. Lê nizanî bû ku camêr ji wî re derbarê wê de  meselê gotiye.  Keçik di odeyek de ye  nikare were hundur ji Merdan re   bibêje qala me neke. Keçik li aliyê odeyek de ye, şibakek ( pencere) piçûk  di wê odeyê de ye, û xwe daye ber ka çi were gotin.

Merdan silavek dide  malbatan û rûdinê, li benda wan e ka çi jê bipirsin. Bavê keçikê  jê dipirse « Xortê hêja  em heval û xismên camêrin  dilê te li ser keçek heye; û car caran çû yî mala wê, gelo rast e  ka ji me re  bibêje  ». Merdan dizane ku  ev avahî cî yê ku keçik lê bûye, lê nizane  ku  bi qoplokîre rû bi rû ye. Merdan dibêje «  Rast e  di vê avahiyê de  ez û keçikek dihatin bal hev, lê mirovek li derî da  keçikê min xiste sandoqa xwe û min nedît.  Bavê keçikê dibêje «  Te vê mesela keçikê ji camêr re anî bû ziman »  « Belê,  min jê re  dogot lewre hevalê min e ». « Baş e, tu carek din dîsa çûbûyî vê carê çewan kesî te nedîti bûn. »

Keçikê dît ku Merdanê  ji wan re her tiştî bibêje, pisîkek wê  hebû timî li bal  wê bû, vê pisîkê  dema Merdan diçû mala wê didît.  Merdan dest bi  mijara xwe ya dawî hêj  nekiriye , keçik pisîka xwe di wê sibakê re davêje aliyê  malbata xwe. Merdan dema ku çav bi pisîkê dikeve, dizane ku Keçik li aliyê mayîne. Û ev civîn jî ji bona wan çêkirine.  Merdan dest pê dike « Ez çibûm mala  keçikê,   dîsa li derî xistin,  keçikê  min bi bendê bîra avê ve bi dar ve kir. Lê di wî tirsa  ku ez ê bikevim bîrê tê de bimînim, bi wê qêrîn û hewara min de, min çavên xwe vekir ku xewne min dîtiye.

Dema Merdan vê gotinê dibêje  van Camêran matmayî diminin ? Bavê  keçikê dipirse « Xortê hêja tu li hişê xwe yî gelo,  van bûyerên te û wê keçikê  ne rast e, te xewn dîtiye ». Merdan dibê «  Belê xalê min  vê bûyera ku hatiye serê min xewn e, min jî ji we re  mesela xwe digot heya ku dawiya wî biqede û bibêjim xewn e ».  Bavê  Keçikê  dibêje «  Gazî keça min bikin bila were vir ?»

Keçik tê bal wan bavê wê dipirse «  Keça min, em ji bona te li vir li hev kom bûn. Lê belê  tiştê ku vî xortê ji me re aniye ziman û me guhdariya wî kir. Ji me re dibêje  van bûyerên ku hatîne serê min xewn e. Dixwazim jê bipirsim, tu vî xortî nas dikî an jî tişta ku destgirtiyê ji me re gotin rastin ». Keçik «  Bavo  nizanîm vî xortî we çima aniye vê avahiyê û we ji wî çi pirsî ».  Keça min hate gotin ku ev camêr hatiye mala te, ji me re wisan gotin. Lê ev camêr ji me re dibêje  tişta ku gotiye û aniye ziman min xewn ditiye. »

Malbatatên  keçikê û  camêr  matmayî dimînin, lewre hatibûn ku keça wan  bi vî xortê re hevaltî kiribe, lê  belê rewş hate guherandin.  Bavê keçikê  li ser vê rewşê  dibêje « Ez keça xwe nadim camêr ». Malbata camêr radibin ji mal derdikevin  û  berê xwe bi dilek şikestî didin  mala xwe. Fermandarê  bavê keçikê ji keça xwe re  dibêje « Keça min dilê te li ser kîjan  xortî heye ji min re bibêje, Em te bidin wî ». Dilê keçikê li ser Merdan e û dibêje «  Bavo  hûn dizanin ku  destgirtiyê min ji bona ku  bibêje keça te  çav li dere, we anî bû  malê. Ji vî xortî dixwestin ku bibêje  ‘Ez diçûme mala  vê keçikê, lê we bi çavê xwe dît. Ji berwê  dixwazim destûra we hebe min bidin vî xortê  hanê navê wî Merdan e ». Liser wê yekê bavê wê gazî mele,  û qaziyan dike  keça xwe û Merdan dizewicîne. Ew bi mirazê xwe şah dibin.

Keçikê ji Merdan  pirsî «  Te çewan  vî aqilê xwe xebitand, çewa ev seneryo hate bîra te ». Merdan « Rast e min nizanî bû ku malbata te ne an jî ya wî ne, min ji dilê xwe  mesela xwe û te dianî ziman   û gotiba. Lê dema ku pisîk kete hundur, min dizanîbû  ku  mesele li ser te ye , û van  dixwazin bi min û te bihesin. Lê min vê senaryo yê bi, vê awayê  da çêkirin û wana  da bawerkirin ».  Keçik dibê sed cara  ji te re  aferîn  ji vê  zane bûn û fikra te re, ». Bi vê awayê  ev mijar û serpêhatiya wan bi dawî dibe.

Feyzî Mîrhesen

Derbar ziman

Check Also

Rêzimana Dîwana Melayê Cizîrî

Destpêk Yek ji lêkolînên ku cihê wê di lêkolînên kurdolojiyê da bi giştî û di …

Leave a Reply