Rêbazên nûjen ên ku herî zêde ji bo jinan têne bikar anîn hebên pêşîlêgirtinê û spiral hundir malzarokê ne. Lê derzî, diafragma, heb û şûpên ku şaneyên nêr dikujin, û awayên girêdana lûleyên jinê, ku jê re girêka tubal tê gotin, ji rêbazên bi bandor ên kontrolkirina zayînê ne.
Hebên kontrolkirina welidandinê/jidayikbûnê (berevajîkirina devkî)
Di heban de hormonên jinî hene. Dema ku her roj bi devkî tê girtin, pêşî li çêbûna hêkan digire. Di heman demê de derzên di malzaroka malzarokê de stûr dike, nahêle sperm bigihîje malzarokê. Rêbazek pir bi bandor e, lê divê her roj di heman demê de were girtin, çi têkiliya seksê hebe an nebe. Ger jin ji bîr bike ku heban bixwe, xetera ducanîbûnê heye. Jinên ku berê qet ducanî nebûne dikarin bi hêsanî wê bikar bînin.
ALIYÊN ERÊNÎ
- Demên serdema edetê/menstrualê bi rêkûpêk digire
- Ew êş û janên di dema xwînrijandina menstrual de û tansiyona berî menstrual de kêm dike.
- Ew ji hêla kêmkirina xwîna menstrual ve dibe alîkar ku pêşî li kêmxwînîyê bigire.
- Jinan li hember pençeşêra hêk û zik diparêze.
- Di wan kesên ku di hêkdank an pêsîrên wan de kîst hene, ev yek rê li ber mezinbûna kîstê digire.
- Ew pêşî li ducaniya ektopîk digire.
- Ew pêşî li iltîhaba di uterus û lûleyan digire.
- Pizrik û akneyan çêtir dike.
- Piştî dev jê berdanê ducanîbûn dikare yekser destpê bike . Ji bo jinên ku qet newelidîne tu zirara bikaranîna wê tune.
NEYÎNÎ
- Pêdivî ye ku hûn ji bîr nekin ku her roj heb bixwin.
- Ew dikare we aciz bike. Ger bi şev berî razanê an jî piştî şîvê were xwarin, ev gilîyan kêm dibe.
- Di bikaranîna yekem de dikare 1-2 kîloyan girtin bide. Ev bêtir mîna torbeyê avê ye. Bi kêm xwarina xwê bi zêdekirina çalakiyê baştir dibe.
- Dibe ku hin jin xwedî tansiyona bilind bin. Ji ber vê yekê, tansiyona xwînê divê di dema karanîna yekem de û di şopandinên paşîn de were pîvandin.
ŞERTÊN KU DIVÊ NEYÊ BIKARANÎN
- Kesên ku nayên bîra wan ku her roj hebekê bixwin bila bikar neynin
- Kesên ku demajoya wan (serdema menstrual) ne birêkûpêk in (heta ku sedema nerêkûpêkiyê diyar bibe)
- Nexweşên şekir
- Yên ku nexweşiyên kezebê hene
- Yên bi tansiyona bilind in
- Kesên bi nexweşiya damaran ku bi girtina damar, sorbûn, werimandin û êşa lingên wan diyar dibe
- Bi taybetî kesên ku serêşiya wan ên giran bi gêjbûn û vereşînê lê heye, bila bikar neynin.
Amûra hundurê malzarokê (IUD/Rîa, Spiral)
Amûra hundirê malzarokê ji materyalê nerm tê çêkirin û ji hêla pisporên lênihêrîna tenduristiyê ve tê bicihkirin. IUD nahêle sperm bigihîje lûleyên jinê. Ducanî piştî rakirinê zû vedigere. Jinên ku qet ducanî nebûn, ger têkiliya cinsî bi zêdetir ji kesekî re nekin, dikarin wê bikar bînin, lê divê ew ne hilbijartina yekem be. IUD li saziyên tenduristiyê (Nexweşxane, navendên tenduristiyê, tenduristiya dayik-zarok û navendên plansaziya malbatê) tê bicihkirin.
ALIYÊN ERÊNÎ
- Ew rêbazek bandorker a pêşîlêgirtina ducaniyê ye (ji sedî 99)
- Yên bi sifir, 10-12 salan bi bandor li hember ducaniyê diparêzin
- Li ser têkiliya cinsî bandorê nake
NEYÎNÎ
- Bi taybetî, ew dikare di 3 mehên ewil de hejmara rojên menstruasyonê û xwînrijandinê heta 2 qatan zêde bike. Piştre ev rewş vedigere rewşa normal.
- Dibe ku di dema menstrual de êş hebe. Ji bo vê yekê dermanên êşkêş têne bikar anîn.
- Ji bo kesên ku di xetereya nexweşiyên cinsî de ne guncaw in.
- Ew dikare ji malzarokê bikeve hundurê hazneyê. Bi taybetî ji bo kesên ku hundurê hazneyê dişon de rewşek gelemperî ye. Ger ku hereket bike, parastina wê kêm dibe.
Derzî (derzî, hormonên derzîkirî)
Di derziyê de hormon hene. Du celeb hene ku her meh û her 3 mehan têne kirin. Piştî ku tê kirin, avzê kirin xwe hêdî hêdî berdide nav xwînê. Dişibin heban, pêşî li çêbûna hêkê digire. Her wiha derzên di malzarokê de stûrtir dike, nahêle sperm bigihîje malzarokê.
Diyafram
Ew qapaxeke ku ji plastîkek zirav hatî çêkirin, ku li ser beşa malzarokê ku di vajînayê de vedibe, ango malzaroka zik tê danîn. Bi astengkirina derbasbûna spermê ber bi malzarokê ve pêşî li ducaniyê digire. Jin beriya her têkiliya seksê bi xwe diafragmayê dixe nav vajînayê xwe û piştî têkiliya zayendî jê derdixe.
TABLET Û FÎTÎLÊN KU HUCREYÊN DOLÊ YÊN MÊR DIKUJIN (SPERMÎSÎT)
Ji bo pêşîgirtina ducaniyê, heb û şîpên ku hucreyên dolê yên mêr dikujin, beriya têkiliya zayendî ji hêla jinê ve têne bicihkirina hundurê vajînayê. Ev maddeyên hanê berî ku spermê bigihêjin malzarokê dikujin û nahêlin ku hêkê biçînin.
GIRÊDANA LÛLEYÊN JINÊ (GIRÊDANA TUPAN)
Ew rêbazek mayînde û neveger e ku jin dikarin ji bo pêşîgirtina ducaniyê bikar bînin. Ew yek ji rêbazên pêşîlêgirtinê yên herî bi bandor e. Ji ber ku lûle tenê wekî pirek di navbera hêkdank û malzarokê de tevdigerin, girêdana lûleyan ji bilî pêşîlêgirtina ducaniyê ti bandorek din nîne.
RÊBAZÊN KONTROLKIRINA JIDAYIKBÛNÊ YA MÊRAN
Rêbazên sereke yên kontrolkirina jidayikbûnê yên mêr kondom û vazektomî ne, ku girêdana kanalên spermê yên mêr e.
KONDOM (PREZERVATÎF, QILIF, QAPUT)
Kondom yek ji rêbazên pêşîlêgirtinê ye ku ji aliyê mêran ve tê bikaranîn. Ew rê li ber derbasbûna spermê digire û di navbera penîs û vajînayê de astengiyek çêdike. Kondom dikarin ji dermanxane, supermarket û saziyên tenduristiyê (navendên tenduristiyê, navendên tenduristiyê yên dayik û zarokan û navendên plansaziya malbatê û nexweşxane) werin kirîn. Ji bilî parastinê, pêşî li valabûna pêşwextê digire. Ew her du hevalbendên cinsî li hember enfeksiyonên zayendî yên wekî AIDS, bayê piştê û frengîyê diparêze.
GIRÊDANA KANALÊN MÊR (VAZEKTOMÎ)
Ew rêbazek daîmî û neveger e ku mêr dikarin ji bo pêşîgirtina ducaniyê bikar bînin. Destûra hevjînê pêwîst e. Girêdana kanalan operasyonek hêsan e ku hewce nake ku meriv li nexweşxaneyê bimîne. Piştî emeliyatê heta ku cih sax bibe ji bilî guhdanê tiştekî din nayê kirin. Ew bandorê li ereksiyonê, valabûnê, mîqdara menîyê, reng, xwesteka seksê û têrbûna cinsî ya mêran nake.
Çavkanî: www.medicalpark.com.tr
