Kilox (Kafatasi) Nasbikin

Kilox, kiloxê serî an jî kelleserê mirov, (bi îngilîzî: skull)

Kilox beşek ji tewerepeykerê ye. Kilox mejiyê diparêze û destek dide bo pekhateyên ser rûyê mirov. Kilox ji 22 hestiyan pêk tê û hestiyên pan û hestiyên bêserûber li xwe digire. Kilox dabeşî du beşan dibe; hestiyên serî (bi îngilîzî: cranial bones) û hestiyên rûyê (bi îngilîzî: facial bones). Herwisa hestîkên bihîstine û hestiyê zimanê jî wekî hestiyên di kiloxê de tên hesîbandin.

Di laşê mirovê pêgihîştî de 21 heb ji hestiyên kiloxe bi gehên nebizew in, tenê 1 hestiyek kiloxê, hestiyê çena jêrîn bi geha bizew e.

Hestiyên ser

Hestiyên serî 8 in. Di laşê mirovên pêgehiştî de ev 8 hestî bi gehên nebizêw (nelivok) bi hev re girêdayî ne, bi vî awayî kiloxekelênê pêk tînin. Mejî di nav kiloxekelênê de cih digire. Ango mejî di nav kiloxekelênê de ji aliyê hestiyên serî ve tê parastin. Ji bilî wê, hestiyên serî bingehek req e ji bo girêdana masûlkeyên serî û stûyê.

Navê 8 hestiyên serî:

Hestiyê eniyê (bi îngilîzî: frontal bone)
2 Hestiyên beleguhê (bi îngilîzî:temporal bone)
2 Hestiyêncênikê (bi îngilîzî:sphenoid bone)
Hestiyêtasa serî (bi îngilîzî:parietal bone)
Hestiyê patikê (bi îngilîzî: occipital bone)
Hestiyê bêjingî (bi îngilîzî:ethmoid bone)

Hestiyên rûyê

Rûyê mirov ji 14 hestiyan pêk tê. Hestiyên rûyê ji bo endamên hestê (çav, dev û difin) kelênên piçûk (valahî) ava dikin. Bi vî awayî devê coga henaseyê û coga herîsê diparêzin. Herwisa ji bo masûlkeyên rû bingehek req ava dikin.

Navê 14 hestiyên rûyê:

Hestiyên difinê(bi îngilîzî: nasal bones)
Hestiyên çena jorîn (maxillary bones)
Hestiyên hinarikê (bi îngilîzî: zygomatic)
Hestiyê melaşû (bi îngilîzî: palatine)
Hestiyê vomer
Hestiyên kaniya çav (bi înglîzî: lacrimal bones)
Konkaya jêrê difinê (bi îngilîzî:inferior nasal conchae)
Çena jêrîn (bi îngilîzî: mandible)
Hestiyê vomer û çena jêrîn tek, hemû hestiyên din ê rûyê cot in.

Hestîkên bihîstinê

Hestîkên bihîstinê di guhê naverast de , di nav hestiyê beleguhê de cih digirin. Karê sereke yê van hestîkan guhêztina pêlên dengan e. Gava pêlên deng li ser perdeya guh dikevin, perdeya guhê dilerizînin, hestikên bihîstinê hêza lerizên ji perdeya guhê 22 car bilintir dikin û diguhêzinin ser kuna hêlkeyî ya lûlpêçê.
Li her guhek de sê hestikên bi navê çekûç, dezgeh û zengû heye. Hestîkên bihîstinê, hestiyên herî hûrik in di laş de.

Hestiyê zimanê

Bi eslê xwe hestiyê zimanê (bi îngilîzî: hyoid bone) di kiloxê de cih nagire, lê ev hestî jî beşek ji hestiyên tewerepeykerê ye û nêzê kiloxê ye. Hestiyê zimanê bi şeweyê nalên hespan e. Hestiyê ziman li bin çena jêrîn, li aliyê pêşiyê stû de cih digire. Ji bo ziman wekî bingehek livok kar dike. Hestiyê zimanêbi tu hestî ve girêdayînîn e. Hestiyê zimanê bi masûlkeyên çeneyê, qirrikû ziman ve girêdayî ye.

Kurê Reşîd

*Ev xebat li ser wikipediyaya kurdî jî hat zêdekirin.

https://ku.wikipedia.org/wiki/Kilox%C3%AA_mirov