Ziman, pergala nîşana dengdêrê ye. Îro di nav navgînen ragihandinê de ziman geş bûyî ye. Ziman hebûneke jîndar û sazîyek civakî ye. Mirov bi ziman têkilî datine. Ziman ji bo netew pir giringe, çimkî ziman çîmentoya netewe û bihev dizeliqîne. Berhemên hunerê (bi taybetî jî wêje) bi ziman tê avakirin.
18 Ziman li Tirkiyê hindabûn e.
Ji alîyê UNESCO ve 2013an de “Atlasa Zimanên Cîhanê” hate nûkirin û dû re hate weşandin. Bi gorîya vê atlasêli ser dinyayê total 6700 ziman hene û ji van zimanan 2400 heb di bin hereşê de ne, an jî em dikarin bibêjin li ber windabûnê ne. Heger ku dinya ji bo van zimanan pêşgirek netsine ê demekê nêz de ev 2400 heb ziman windabibin.
Dîsa bi goriya vê lêkolinê, ji van zimanên ku windabûne 18 heb jî li Tirkiyê ne. Ev atlas ji alîyê UNESCO û 33 zimamzan ve hatiye avakirin. Bi goriya vê atlasê zimanan xistine di nav pênc grûban.
1-Bê ewledar (Güvende değil)
2-Di hereşa vekirî de (Açık tehlikede)
3-Hereşa yekbêj (Ciddi anlamda tehlikede)
4-Pir hereşe (Son derece tehlikeli)
5-Windabûn (Kaybolmuş)
Lîsteya zimanên ku li Tirkiyê windabûn e, an li ber windabûne ne.
1-Abazaca
2-Romanî
3-Hemşince
4-Lazca
5-Grekîya Pontus
6-Ermenkîya Rojava
7-Ubihça
8-Mlahso
9-Grekîya Kapadoxya
10-Suret
11-Gagavuzca
12-Judeo
13-Espanyol
14-Turoyo
15-Abhazca
16-Adigece
17-ZAZAKî (Zaravaya Kurdî)
18-Hervetin
Pir kes hene ku ji nav van zimanan, ziman hene ku heta niha ne bihistibe. Windabûna her ziman her hevok, windabûna çande ye. Divê tim mirovahî ji bo ku ziman bijin bihevre xebat bikin.
Cihan Yıldırım
