Em çima fesadîyê dikin?

Gotegot/fesadî celebek tevgerê ye ku tê de mirov bi axaftinê li ser kesên din agahdarî belav dikin an jî gotegotan belav dikin. Fesadî gelek caran zû di nav mirovan de belav dibe û pir caran dibe ku encamên zerardar derkevin holê. Li vir çend taybetmendî û bandorên fesadîyê hene:

Ew baweriya di ragihandinê de xirab dike: Fesadî zirarê dide baweriya di navbera mirovan de. Kesekî/ê ku di derheqê kesekî/ê din de agahdariya xirab an derewîn belav dike dikare bibe sedema windabûna pêbaweriyê di têkiliyan de û mirov ji hev bi guman bin.

Dikare bibe sedema zirara navûdengê: Fesadî dikare bandorek neyînî li navûdengê mirovan bike. Agahiyên derewîn an jî gotegotên xerab ên ku di nav mirovan de belav dibin, dibe ku zirarê bide navûdengê kesek û wêneyek neheqî xirab çêbike.

Mirovên birîndar: Fesadî dikare ji hêla hestyarî ve birîndar bike. Gotinên ku di nav mirovan de belav dibin dikarin bibin sedema hestên neyînî yên wekî şerm, xemgînî, hêrs an stresê di kesên ku têne gotin de.

Ew têkiliyan diqetîne:  Fesadî dikare têkiliyên di navbera mirovan de xera bike. Mirov dikare li ser bingeha gotegotên ku bi dezînformasyonên li ser yên din dagirtî dadbar bikin û zirarê bidin têkiliyan. Zirara navûdengê dikare bibe sedema zirarê li hevaltî, têkiliyên malbatî û têkiliyên karsaziyê.

Ew dikare tesîrê bide baweriya mirovan: Kesê ku dibe hedefa gotegotan, dibe ku baweriya xwe bi xwe winda bike. Agahiyên derewîn an jî gotegotên xerab dikarin mirovan hîs bikin ku bê qîmet an bêkêmasî bibin.

Dibe ku encamên zirar hebin: Fesadî dikare bibe sedema hinek tişt û nakokiyan di nav mirovan de. Têkiliyên ku li ser gotegot û agahiyên çewt hatine avakirin dibe sedem ku mirov li hember hev helwestên pêşdaraz û dijminane nîşan bidin.

Fesadî dikare bibe pirsgirêkek civakê û encamên neyînî. Têkilî û empatiyek baş dikare pêşî li belavbûna gotegotan bigire û têkiliyên di navbera mirovan de xurt bike. Girîng e ku her kes şêwazek danûstendinê li ser bingeha prensîbên durustî, rastî û rêzgirtinê bipejirîne, xwe ji spekulasyonên li ser kesên din dûr bixe.

Çandname