Di derbarê rojê de rastiyên balkêş

Roj (tav) stêra herî mezin a gerdûna me ye û xwediyê gelek taybetmendiyên balkêş e. Li vir çend rastiyên balkêş li ser rojê hene:

1. Pîvan: Roj di nav gerstêrkan de xwedî pîvaneke mezin e. Bi qasî 1,4 mîlyon kîlometre bejna wê 109 qatê dinyê ye. Qebareya Rojê bi qasî 1,3 milyon qatê dinyayê ye.

2. Çêkirina Enerjiyê: Roj bi pêvajoya tevlihevbûna termonokleer enerjiyê hildiberîne. Di her saniyeyekê de 4 milyon ton girseya wê winda dibe ji ber ku hîdrojena di hundirê wê de vediguhere helyûmê, ku enerjiyek mezin derdixe.

3. Germahî: Germahiya rûyê Rojê bi qasî 5500 °C (9932 °F) tê texmîn kirin. Lêbelê, germahiya li navenda Rojê dikare li dora 15 mîlyon °C (27 mîlyon °F) be.

4. Riya Ronahîyê: Nêzîkî 8 deqeyan lazim e ku ronahiya ku ji Rojê derdikeve bigihîje Cîhanê. Ango divê em 8 hûrdeman di wextê rast de li bendê bin da ku her bûyerekê li ser Rojê bişopînin.

5. Xalên Rojê: Deqên tarî yên ku dem bi dem li ser rûyê Rojê tên dîtin, jê re dibêjin “lûqên rojê”. Ev lek ji ber cudahiya tîrêjê di qada magnetîkî ya Rojê de çêdibin û bi gelemperî çend hefte têne xuyang kirin.

6. Korona: Korona, atmosfera Rojê, ji rûyê wê yê xuya germtir e. Dema ku germahiya rûyê Rojê bi qasî 5,500 °C ye, germahiya korona dikare bigihîje mîlyonan derece. Korona di dema girtina rojê de jî tê dîtin.

7. Bayê Rojê: Roj tim û tim bi lez û bez perçeyan derdixe û “bayê rojê” çêdike. Enerjiya van pirtikan bi magnetosfera Dinyayê re têkiliyek dike, li herêmên polar ên ku wekî aurora têne zanîn şewq dide.

Roj çavkaniya me ya ronahiyê û enerjiya me ye, ku ji bo jiyana me girîng e. Ew bi taybetmendiyên xwe yên balkêş xwe ji stêrên din ên gerdûna me vediqetîne û gelek diyardeyên ku em dikarin lê temaşe bikin pêşkêş dike.

Çandname