Dîroka Minareya

Minare ji avahiyên mîna bircê re ku di mîmariya îslamî de rolek girîng dileyzin tê gotin. Di ol û çanda Îslamê de gelek caran minare li kêleka mizgeftan an jî di hundirê wan de têne dîtin. Di minareyan de fonksiyonên wekî ragihandina nimêjê ji bo civaka misilman, dayîna weazên olî û ragihandina wextên nimêjê hene. Li vir çend xalên sereke yên li ser dîroka minareyan hene:

Serdema Destpêka Îslamê: Minare di qonaxên destpêkê yên ola Îslamê de derketine holê. Di dema Hz Muhemmed de, damezrînerê Îslamê de, ji bo ku ezanê ji civatê re ragihînin, ji kesên ku jê re “muezîn” dihatin gotin, ji bo ku ji civatê re ezanê bidin bihîstin, ji bo ku dengê xwe bidin bihîstin, rabûn ser çiya û cihên bilind.

Serdema Ebûbekir: Di serdema Ebûbekir (632-634) de, xelîfeyê yekem ê Îslamê, li Medîneyê li Mescîda Nebewî, yekem mînakên minareyan dest pê kirin. Van minareyên destpêkê xwedî avahiyek hêsan bûn û bi gelemperî ji daran dihatine çêkirin.

Serdema Emewiyan: Di serdema Emewiyan de (661-750) nexşeyên mîmarî yên mînareyan pêş ketine. Di vê serdemê de, li mizgeftên girîng ên wekî Mizgefta Emewiyan (Şam, Sûriye), minare bi gelemperî wekî avahiyên çargoşe an jî pirgoşe hatine çêkirin. Di van minareyan de xemlên curbecur, kemer û eywan hene.

Serdema Ebasiyan: Serdema Ebbasiyan (750-1258) demek bû ku minare di mîmariya îslamî de tevlihevtir û estetîktir pêşketiye. Di mizgeftên mezin de minare vediguherin bircên bilind û bi piranî ji kerpîç an jî keviran hatine çêkirin. Mizgefta Mezin a Samerayê (Iraq) mînakeke girîng a vê serdemê ye.

Serdema Kurdan: Dema Şedadîyan (951-1174) mizgeft û mînare hatin înşakirin, dema Mîrektiyan jî girîngî didane mizgeft û mînareyan. Dema mîrektiyan de medrese û camî li cem hev amade dikirin û li ber mizgeftê jî teqez mînareyeke li gor kefneşopîyên kurdan dihate înşakirin.

Serdemên Selçûqiyan û Osmaniyan: Di serdema Selçûkî û Osmaniyan de (sedsala 11. – 20.), şêweya mîmarî ya minareyan tevlihevtir bûye. Di vê serdemê de, avahîyên bi şiklê qube an jî kulm li minareyan dest pê kirin. Di serdema Osmaniyan de li mizgeftên girîng ên wekî Mizgefta Silêmaniyeyê (Stenbol) minareyên bilind û xemilandî hatin çêkirin.

Îro: Minareyên bi şêwaz û şêweyên cihê îro li seranserê cîhanê têne çêkirin. Teknolojiya nûjen û nêzîkatiyên mîmarî di sêwirana minareyan de îmkana bikaranîna materyalên cihê û derketina formên nû dide.

Minare semboleke çandî û olî ya Îslamê ne û avahiyên girîng in ku nasnameya civakên misilman nîşan didin. Di mîmariya îslamî de, minare hêmanek taybetî ya mizgeft û cihên îbadetê yên îslamî ne û di cîhana îslamê de bi bandora çandên cûda bi şêweyên cihêreng xuya dikin.

Çandname