Navên li heremê, piraniya wana bi zimanê Horî-Ûrartûyan e. Navê Erdexanê, li dema Ûrartûyan A/Îrdanîûnî ye. Bi zimanê Horîkî-Ûrartû ardî/ardînî, bajar e. Di vê peyvê de jî diyar e ku Ardîûnî paşê bûye Ardahan. Navê A/Îrdanîûnî ji ardînî û Bianili yê pêkhatîye. Bîanîlî navê federasyoneke, yan jî eşîreke mezin ya Ûrartûyan e. Heta navê bajarê wanê ji wir derketiye holê. Herwisa Bianili berê bûye Vîanîlî û ji pey re jî wek Van hatiye bilêvkirin. Di zimanê Kurdî de pir caran deng ê “b” dibe “v”. Ev bûyer heya roja îroyîn jî berdewam dike. An goreyî vê diyardekê, diviya navê Erdexanê jî bibûya Erdevan. Lê belê şûna-van, paşdaçeka-xan welgirti ye. Diyare ev paşdaçeka –xan di demên feodaliteyê de bi cîh girti be. Ardahan/Erdexan navekî bi Kurdî ye. Mirov vê rastîyê bi peyva Horî-ûrarto, ardî/ardini ve diselimîne. Îro di nav zimanê Kurdî de peyva ardû/ardûn tê bi kar anîn.
Di zimanê Kurdî de gelek navên parçeyên xaniyan bi daçeka-dîn û-dûn ve diqedin. “Ardîn” cîhê ard dikinê; “ardûn” cîhê ku agir lê dadidin; “sergûn” cîhê ku çop û gemarê davêjin; “sergîn cîhê ku kermeyan komdikin; “kadîn” cîhê ku kayê dikinê; “badîn” tişta ku av û çayê dikinê û hwd. Ardû/ardûn tê wateya devera ku agir lê tê dadan û dû jê quloz dibe ye. Her wisa deverên ku kuçikên agir lê durist dikin, ew der yan gund yan jî bajar in. Ji ber vê egerê, mirov dikare bêje ku Ardahan tê wateya bajarê yan jî cîh û warê bianiliyên ji ûratûyan.
Erdexan, bi navê Göle (Mêrdînik) Hanak, Çıldır, Posof û Damal pênc navçê xwe hene.
Li navenda Erdexanê gundên ku hene ev in:
1-Açıkyazı
2-Ağaçlı
3-Ağzıpek
4-Akyaka
5-Alagöz
6-Altaş
7-Ardıçdere
8-Bağdaşen
9-Balıkçılar
10-Büyüksütlüce (xarziyana mezin-gundê Kurda ye)
11-Çamlıçatak (gulabêrd)
12-Çataldere
13-Çatalköprü
14-Çeğilli
15-Çetinsu
16-Çimenkaya
17-Dağevi
18-Dedegül
19-Değirmenli
20-Derindere (Hopala-gundê Kurda ye)
21-Edegül
22-Güzçimeni
23-Güzelyurt
24-Kartalpınar
25-Kazlıköy
26-Kıraç
27-Kocaköy (Kurd e)
28-Küçüksütlüce (Xarziyana piçûk-Kurd e)
29-Meşedibi
30-Ortageçit
31-Ovapınar
32-Ölçek
33-Sarıyamaç
34-Sugöze
35-Sulakyurt
36-Tepeler
37-Tepesuyu
38-Uzunova
39-Yalnızçam
40-Yaylacık
41-Yokuşdibi
XOÇVAN-Herêmeke girêdayî navenda Erdexanê ye. Ji bîstuyek gundan pêk tê, tev Kurd in. Gundên Xoçvanê ev in:
Navê kevin Navê teze
1-Panîg Tunçoluk
2-Erdemêl Çağlayık
3-Qurdoxliyê jorîn Yukarıkurdoğlu
4-Qurdoxliyê jêrîn Aşağıkurdoğlu
5-Sixirpêt Samanbeyli
6-Korgelî (gelgelî) Gölgeli
7-Pangîs Taşlıdere
8-Bêbereg Tazeköy
9-Xêwiskar Köprülü
10-Xas Hasköy
11-Qimilî Otbiçen
12-Legemlî (lêhenya) Lehimli
13-Mûrxan (mûrika) Binbaşar
14- Kora Bayramoğlu
15-Omeraxa Ömerağa
16-Nebîoxlî Nebioğlu
17-Çelebaşî Çalabaş
18-Kêlik Çobanlı
19-Hecî’elî Hacıali
20-Tîkoş Dağcı
21-Micûc Beşiktaş
Mêrdînik (Göle) navçe ye. Gundên Mêrdînikê
Navê kevin Navê teze
1.Abur Dengeli 2.Altunbulak Altunbulak 3.Arpaşen Arpeşên 4.Boğetepe Boğatepe 5.Cicor Budaklı 6.Çardaxlî Çardaklı 7.Çobankêx Çobanköy 8.Çölpenek Serinçayır 9.Çullî Çullu 10.Dedeşên Dedeşen 11.Dörtkilise Uğurtaşı 12.Girdemal Durucasu 13.Eski Demirkapı Eski Demirkapı 14.Gundik Koyunlu 15.Gülistan Gülistan 16.Xêve Sürügüden 17.Ximiskar Durançam 18.Hokam Çayırbaşı 19.Xoştolbend Hoştülbent 20.Kalecik Kalecik 21.Qeretawux Esenyayla 22.Kelpekor Esenboğaz 23.Kaşar Dedekılıç 24.Qizilkilise Günorta 25. Kirziyan Karlıyazı 26. Konk Kuzupınar 27. Qorevênk Köprülü |
28.Lawistan Gedik
29.Lelevarginîs Balçeşme
30.Mixgereg Çalıdere
31.Mizaret Çakırüzüm
32.Mellahesen Mollahasan
33.Oxçî Okçu
34.Orekilîse Çakıldere
35.Poladîg Kayaaltı
36.Pilîmor Dölekçayır
37.Salût Dereyolu
38.Samzereg Yeleçli
39.Sasadêl Damlasu
40.Senemoxlî Senemoğlu
41.Sînot Samandöken
42.Sivîn Filizli
43.Şekê Kuytuca
44.Texteqiran Tahtakıran
45.Têloxlî Tellioğlu
46.Toptaş Toptaş
47.Turkeşên Yiğitkonağı
48.Ûrid Bellitepe
49.ÛçkilÎse Yavuzlar
50.Varginîs Yanatlı
51.Yağmuroğlu Yağmuroğlu
52.Yeni Demirkapı Yeni Demirkapı
53.Yeniköy Yeniköy
DAMAL(Navçe)-Gundên Damalê
Navê kevin Navê teze
1-Ata mah Aşağıgûndeş
2-Aşağı damal Çaybaşım
3-Sors Burmadere
4-Dereköy Dereköy
5-Kirpeşên Eskikılıç
6-Nunus İkizdere
7-Kalenderdere Kalender mh
8-Yukarıdamal Konuksever mh
9-Çûkora Obrucak
10-Otaxlû Erzedeköy
11-Serhat mh Memoköy
12-Seyitören Seyitveren
13-Tepeköy Tepeköy
14-Samûtka Üçdere
15-Yukarıgündeş M.Kemal mh
ÇILDIR(Navçe)- Gundên Çildirê
Navê kevin Navê teze
1-Zûrzûna Çıldır
2-Qoravêl Sazlısu
3-Terekeme Çayîs Semihaşakir
4-Çamdûra Taşdeğirmen
5-Yukarıbeyrexatûn Tezeköy
6-Rabat Yıldırımtepe
7-Yukarıcanbaz Y.Canbaz
8-Pexreşên Gülyüzlü
9-Xamaş Ağıllı
10-Axceqele Akçakale
11-Colît Akçîl
12-Çamorda Akdarı
13-Kertene Akkiraz
14-Aşağıcanbaz A.Canbaz
15-Sûxara Aşıkşenlik
16-Tatalêt Baltalı
17-Başköy Başköy
18-Godamêx Damlıca
19-Zerebûk Dirsekkaya
20-Xêlevan Doğankaya
21-Eskibeyrexatûn E.Beyrexatûn
22-Pirûd Eşmepınar
23-Ûrta Gölbelen
24-Mêredîs Gölebakan
25-Zinzal Güvenocak
26-Oxşêt Horozöttü
27-Qeleqele Karakale
28-Vartmana Kaşlıkaya
29-Yerliçayîs Kayabeyi
30-Kenarbêl Kenarbel
31-Anpûr Kenardere
32-Şikirêp Kotanlı
33-Kurtkale Kurtkale
34-Sabador Kuzukaya
35-Meryam Meryam
36-Qorostav Öncül
37-Vaşlop Övündü
38-Godos Sabaholdu
39-Kövas Saymalı
POSOF(Navçe)-Navên Gundên Posofê
Navê kevin Navê teze
1-Duxur Posof
2-Obol Akballı
3-Sayxo Alabalık
4-All Alköyü
5-Zedezûnde Arılı
6-Papola Armutveren
7-Sayûnxliya Asmakonak
8-Xêvat Aşıküzeyir
9-Sûsqap Aşıkzülali
10-Çildirêt Balgöze
11-Vaxla Baykent
12-Cilwana Binbaşı eminbey
13-Mere Çakırkoç
14-Sagre Çambeli
15-Oxtel Çamyazı
16-Lamiyan Çayırçimen
17-Varzna Demirdöven
18-Derindere Derindere (Kurd)
19-Aşağıcacûn Doğrular
20-Erim Erim
21-Şûvazxêl Gönülaçan
22-Banarxêv Günbatan
23-Zendar Gümüşkavak
24-Coborya Günlüce
25-Kolisxal Gürarmut
26-Cuvantel İncedere
27-Agara Kaleönü
28-Petoban Kalkankaya
29-Sûrxavûl Kayınlı
30-Kırdamala Kırköyü
31-Kol Kolköyü
32-Çorçovan Kopuzlu
33-Xûme Kumlukoz
34-Sece Kurşunçavuş
35-Xiniya Özbaşı
36-Hertûs Sarıçiçek
37-Tepesûnde Sarıdarı
38-Çançax Savaşır
39-Xûnemis Söğütlükaya
40-Arile Süngülü
41-Satxabêl Sütoluk
42-Görgüsüben Taşkıran
43-Badêle Türgözü
44-Yukarıcacûn Uğurcan
45-Warxana Uluçam
46-Satlêl Yaylaaltı
47-Yeniköy Yeniköy
48-Sinsetip Yolağzı
49-Saqabol Yurtbaşı
50-Caxsuyu Yurtbekler
HANAK(Navçe)-Gundên Hanakê
Navê kevin Navê teze
1-Aşağıdikan Alaçam
2-Konduravul Altınemek
3-Könk Arıkonak
4-Aşağısurmal Aşağıaydere
5-Qişlexenaq Avcılar
6-Yukarıdikan Baştoklu
7-Gügübe Binbaşak
8-Börk Börk
9-Çat Çat
10-Vêranakala Çavdarlı
11-Orexas Çayağzı
12-Fayatlı Fayatlı
13-Çimliçayır Çimliçayır
14-Xoşrêt Dilekdere
15-Gêç Geçköyü
16-Kerkeden Güneşgören
17-Piklop İncedere
18-Karakale Karakale
19-Sasqere Koyunpınar
20-Örişêt Oğuzyolu
21-Nakala Ortakent
22-Axeşên Sazlıçayır
23-Daneden Serinkuyu
24-Vel Sevimli
25-Carixsev Sulakçayır
26-Yukarısurmal Y.Aydere
27-Vardosan Yamaçyolu
28-Maçivêt Yamçılı
29-Çirxêt Yünbüken
Amadekar: Dağıstan Karakoç
Çavkanî: Xaka nepenî-Muzafer Avşar