ÇandName TR Ataların izinde, geleceğe namzet…
Hep beraber sevinçle izliyor ve görüyoruz ki Kürtçemize olan ilgi-alaka hızla artıyor. Daha önce önü setlenen ve şimdi önündeki setleri açan-kıran bir baraj gibi adeta gürleyip coşuyor. Gah eskilerin kökleri ile bu günlerimize umut veriyor. Gah umutlanan bu bedene can veriyor. Ve gah bu umutla bu can, ruhlarımıza ve yarınlarımıza ışık saçıyor.
Sevinmemek mümkün mü? Çünkü artık geç de olsa, “Kalemimizin kadri ve değeri biliniyor”, “İlmimiz revaca giriyor”, “Bu kumaşa alıcılar bulunuyor”, Ruh buluyor “Mela”lar, “Elî”ler Ve aynı şekilde “Feqî”ler. Hamd olsun…
10 başlıkta Kürtçe okumayı öğrenmek için bu yazının hepsini okumanızı öneririm. İnanın Kürtçeyi okumak hiç zor değil. Bu yazıya hiç bakmadan da öğrenebilirsiniz. Fakat bir yerden başlamak gerekiyor. Dilerseniz yeriniz ve başlamanız burada ve bizimle olsun. Bu yazı, sadece birkaç kelimeyi bir araya getirerek Kürtçe-Türkçe farklarını sizin nazarlarınıza sunuyor. Ve bu şekilde öğrenmenizi kolaylaştırıyor ve hızlandırıyor. Buyrun… Fermo… Kuşbakışı olacak bir kaç bilgiden sonra keyif dolu derslerimiz sizi bekliyor.
- 1/10.KÜRTÇE ALFABE
- 2/10.KÜRTÇEDE ” A-a ” HARFİNİN OKUNUŞU
- 3/10.KÜRTÇEDE NORMAL ” E-e ” HARFİNİN OKUNUŞU
- 4/10.KÜRTÇEDE ŞAPKALI OLAN ” Ê-ê ” HARFİNİN OKUNUŞU
- 5/10.KÜRTÇEDE NOKTALI OLAN ” İ-i ” HARFİNİN OKUNUŞU
- 6/10.KÜRTÇEDE ŞAPKALI OLAN ” Î – î ” HARFİNİN OKUNUŞU
- 7/10.KÜRTÇEDE ” X – x ” HARFİNİN OKUNUŞU
- 8/10.KÜRTÇEDE ” Q-q ” HAFİNİN OKUNUŞU
- 9/10.KÜRTÇEDE ” W-w ” HARFİNİN OKUNUŞU
- 10/10.KÜRTÇEDE ” Xw ” HARFİNİN OKUNUŞU
1/10.KÜRTÇE ALFABE
- Kürt alfabesinde 31 harf vardır.
- a b c ç d e ê f g h i î j k l m n o p q r s ş t u û v w x y z
- Kürt alfabesindeki bu 31 harf sesli ve sesiz olmak üzere ikiye ayrılır.
1-SESLİ HARFLER
| Kürt alfabesinde, uzun ve kısa olmak üzere 8 sesli harf bulunmaktadır. | |
| Uzun sesliler şunlardır | a e î o û |
| Kısa sesliler ise şunlardır |
e i u |
2-SESSİZ HARFLER
| Kürtçede 23 sessiz harf vardır. | b c ç d f g h j k l m n p q r s ş t v w x y z |
| Sessiz harfleri de şu şekilde ayırabiliriz: | |
| Dudak sessizleri | b f m p v w |
| Ön damak ve diş sessizleri | d l r s t z |
| Geniz sessizi | n |
| Damak sessizleri | c ç ş j y |
| Arka damak ve gırtlak sessizleri | g h k q x |
| Diftong sessizleri | xw |
KÜRTÇEDE OLUP TÜRKÇEDE OLMAYAN HARFLER
| Kürtçede olup Türkçede olmayan harfler | Êê, Îî, Qq, Ûû, Ww, Xx |
| Türkçede olup Kürtçede olmayan harfler | Ğğ,Üü,İı,Öö, |
2/10.KÜRTÇEDE “A-a” HARFİNİN OKUNUŞU
“A-a” Türkçede olduğu gibi okunur desem biraz eksik bir cümle olur. Çünkü Kurdî’deki “A-a” harfinin biraz uzatılması gerek. Yani şapkalı “a” gibi bir şey. Yanlış anlamayın arkadaşlar. Sadece şapkalı gibi gibi…
Mesela Türkçede şapkalı “a” olup, Kürtçede de şapkalıymış gibi gibi okunan birkaç kelime:
| yar | yaran | can | canan | tan |
| talan | şan | |||
| Kar: iş, kazanç | Lal: dilsiz | delal | zelal | hîlal |
Aha işte!! Kurdî’deki “a” tam olarak bu sestir. Dikkat ederseniz Türkçede de biraz uzatılıyor bu kelimeler. Bilmem anlatabildim mi?
Arkadaşlar zorlanmadan, üşenmeden, sıkılmadan, yapmanız gereken tek şey devam etmeniz, zaten yabancısı olmadığınız kelimeler.
Pekala, şimdi de Kurdî’de sık kullanılan kelimelere göz atMAyalım ama köz atalım, korkmayın haa!
Kolay kelimeler loo …. Lêê
| tav: güneş, güneş ışığı | çav: göz | nan: ekmek | baran: yağmur |
| bazar: pazar, pazarlık | nav: isim | av: su | çar: dört |
| bazarvan: pazarcı | mar: yılan | adar: mart | bajar: şehir |
| azan = bang: ezan | bar: yük |
Gördünüz mü ne kadar kolaydı. Şimdi de dilerseniz hem Türkçede hem de Kurdîde neredeyse aynı okunan kelimelere göz atalım.
Hafif uzatMAZsanız Kurdîye ayıp olur…
Demedi deme…yin…iz…LER..
| garson | vagon | salon | radyo | vazo |
| tablo | marş | Şam | padîşah | tayîn |
| şahîn | tarîf | talîh | tamîr | sanayî |
Biz de onlar da aynı kitaplardan çalmışız. De hade buyrun… Devam edelim. Kurdîmize ayıp etmeyin haa! Yani “a” harfini biraz uzatalım…
| kal: yaşlı, dede | çal: kuyu | zarok: çocuk | mast: yoğurt | masî: balık |
| yabo: babaya seslenme sözü | havîn: yaz | mal: ev, mal | sal: sene | ka: saman |
| yadê: anneye seslenme sözü | ga: öküz | gavan: Çoban | nan: ekmek | saz: saz, çalgı |
| armanc: amaç, gaye | na na: hayır hayır | sar: soğuk | dad: adalet | şaş: yanlış, şaşı |
| laş: beden, vücut | şad: mutlu | azad: özgür |
Biraz da duymadıklarınıza göz atalım. Bence yine de yabancısı olmadığınız kelimelerdir. Bence Kurmanc pardon Fransız kalmazsınız. Ne de olsa elleri öpülesi anamızın dilidir…Kurdî
| maldar: varlıklı, mal mülk sahibi | jan: sızı, ağrı | jar: zayıf | azar: acı, ızdırap | hawar: imdat |
| tarûmar: tarumar, darmadağın | lawaz: cılız, zayıf | agahdar: haberdar | tawanbar: suçlu | talankar: yağmacı |
| namdar = navdar: ünlü, meşhur | raman: düşünce, fikir | dadkar = dadyar: hakim |
Güzel ve yakışıklı Kurdîmizi okurken “a” harfini uzatıyorsunuz değil mi?? Peki o zaman eliniz değmişken bunları de bitirin hevalnoo! Gelek spas..
| agahî: bilgi | çand: kültür | ard: un | nav: isim, ad | paşnav: soyadı |
| aram: sakin, huzurlu | maf: hukuk | malava: teşekkür | car caran: ara sıra | candar: canlı |
| bask: kanat | nalîn: inlemek | paşîv: sahur | rastî: doğruluk | tac: taç |
| talî: son | tarî: karanlık | vajî: ters yüz | vala: boş | ba: rüzgar |
M.Emîn Zeynî
@MEminZeyni
www.candname.com
