Kürt Mitolijisinde Üç Motif

Yakın zamana kadar özellikle Kürtlerin duvar halılarını süslerdi. Ezidi inancına sahip Kürtlerde, Allah, meleklere “Adem’e secde edin” dediğinde “ben senden başkasına secde etmem” diyen melek, Tavus Kuşu olarak tasvir edilir. Ezidi inancında Allah, bu cevaptan memnun olmuş ve diğer 6 meleğin başkanlığında dünyanın idaresini Melekê Tawûs’a bırakmıştır. Bu inanış Ezidilerin Şeytana taptığı şeklinde yanlış bir inanışa sebep olmuştur.

Şahmaran, Kürt mitolojisi ve halk folkloründe önemli bir yere sahip. Mezopotamya’da mitolojik hayvanlarda en çok saygı duyulanların başında gelen Şahmaran, günümüzde de halı, kilim, ahşap ya da tabloya işlenmiş figürleri ile birçok evin baş köşesinde yer almakta. Şahmaran figürünün bulunduğu eve yılanların girmeyeceği inancı binlerce yıldır tüm canlılığını koruyor.

Şahmaran, hem iyilik, hem şifa, hem bereket, hem de sadakati simgeler. Birçok bölgede farklı biçimlerde ve farklı kahramanlarla anlatılan Şahmaran efsanelerinin ana teması hemen hemen aynıdır. Yılanlar insansız bir dünyada barış içinde yaşarken, insanların ihanetiyle birlikte bu barış bozulmuştur. Bu ölüm, beraberinde bilgelik, şifa ve bereketi getirmiştir.

İslam tasavvufçusu Feridüddin Attar “Mantık’ut- Tayr” adlı yapıtında; “Rivayet olunur ki, kuşların hükümdarı olan Simurg , Bilgi Ağacı’nın dallarında yaşar ve her şeyi bilirmiş. Bu kuşun özelliği gözyaşlarının şifalı olması ve yanarak kül olmak suretiyle ölmesi, sonra kendi küllerinden yeniden dirilmesidir.

Kürtçe “otuz kuş” anlamına gelen Simurg, bilgeliğe ulaşmanın, öncelikle insanın iç yolculuğunu ve tükenişi ile küllerinden yeniden doğuşunu anlatan felsefi öykünün sembolü olan bir kuştur. Birçok medeniyete farklı isimlerde geçmiştir.