Di Dema Antîk De Bikaranîna Navê Kurd û Kurdistanê
Tomarîyên Sumeran
Navê Kurd û welatê wan di belgeyên Sumeran de bi navê “Kur-tî” an ku wekî “gelê jorî, gelê çîyayî” dibihure. Kurdzanê navdar Vladimir Minorsky (1877-1966), di nivîsara xwe ya ku li Ansîklopedyaya Îslamê li jêr serenavê “Ên Kurd” de hatiye weşandin, vê rastîyê dinivîse û tomar dike. Di beşê têkildar de Minorsky dinivîse ku François Thureau-Dangin (1872-1944) ê ku di qada zelalkirina zimanê Sumerî de zanyarê herî navdar e, li ser du tabletan (kevirên nivîskî) ên Sumeran ên ku dema wan digihêje herî kêm du hezar salan berî zayîne, rastî gotina “Welatê Kar-Da-Ka” hatiye. Ev welat dîsa anegorî tomarkirina Dangin û her weha ya zanyarê Îngilîz Sir Godfrey Rolles Driver (1892-1975), li başûrê Gola Wanê dimîne. An ku li ber qeraxên Botan û Tîjleyê… Ev tomarî gelekî girîng e, ji lew re, Sumeran di gelek tabletên xwe de niştecihên Welatê Kar-Da-Kayê wekî “Kur-tî” pênase kirine. “Kur”an jî “Ur” di zimanê Sumerî de wateya “çîya – bilindayî” dide û “-tî” jî pêvekek e. An ku, Kur-tî wateya Çîya-yî dide û ji bo binavkirina kesên çîyayî yên ji bakurê welatê Sumeran in, hatiye bikaranîn. Em baş dizanin û bi hebûna xwe ya resen û ontolojîk ku gelê Kurd û welatê wan Kurdistan, wekî berî pênc hezar salan, vê gavê jî li wan çîyayên asê û bilind ên li bakurê welatê Sumeran ê kevnar dimînin û dijîn. Peyta herî mezin a vê têzê ew e ku Kur-tî Kurdên kevnar in û Kar-Da-Ka beşekî Kurdistana îroyîn e, hebûna Kurd û Kurdistanê li heman herêma serdema me ye… Cihê ku Dangin destnîşan dike, herêma ku ji Amedê dest pê dike û ber bi Silîvan, Batman, Xerzan, Mêrdîn, Cizîr, Bidlîs, Botan, beşekî Serhedê (Mûş) ve dirêj dibe û li Hekarîyayê diqede ye. Ev tomarî berî roja me herî kêm çar pênc hezar salan e û beşekî makewelatê gelê Kurd bi xwe ye. Beşekî pêşîyên gelê Kurd an ku yên Proto-Kurd, berî çar pênç hezar salan, li beşekî Kurdistana Bakur û Rojava bi heman navê xwe, bi navê “ KURTΔ bi cih bûn û navê welatê wan jî “KARDAKA” bû. An ku bi zimanê Sumerî “welatê Kard-an, welatê Kurt-î-yan”, an ku bi navê xwe yê nûjen û orjînal “Kurdistan”…
 |
|
Welatê Ma-Da/Kar-Da-Ka yê Kur-Tî-yan Di Sedsala 21-ê ya Berî Zayînê De |
Li vir divê başûr û rojhilatê Kurdistana îroyîn jî bêne nivîsandin da ku em karîbin tomarîyeke teqez pêk bînin. Di heman serdemê de, an ku berî pênc hezar salan, di destpêka dîroka nivîskî ya Sumeran de, îcar di hin tomarîyên wan de em rastî navê neteweyeke bi navê “Kû-tî” an “Ko-tî” tên. Bi forma nivîsandina dîrokzanên nûjen; “GUTΔ. Ev netewe yan jî gel, dîsa anegorî tomarîyên Sumeran, di destpêka hezarsala sêyemîn a berî zayînê de, ji Zagrosên rojhilat berjêrî welatê Sumeran bûn û demeke kin wekî 150-200 salî li welatê Sumeran desthilatdar bûn. Peyva “KO” di zimanê Sumerî de dîsa wateya çîya û bilindayî dide û pêwendîyeke xurt di navbera peyvên “Kur-tî” û “Ko-tî” de heye. Dîsa divê em berê xwe bidin zimanê Kurdî û bi taybetî zaravaya Kirmanckî-Zazakî ya Kurdî. Hîn jî peyva “KO”yê di zaravayê Kirmanckî de wateya “çîya” dide û dibeyeke mezin e ku ev peyv ji zimanê Sumerî derbasî zimanê Kurdî bûye. Dibe ku ji Kurdîya kevnar derbasî Sumerî jî bûbe lê dan û standina zimanan rewşeke xwezayî ye û ya girîng ew e ku hîn jî ev peyv di zimanê Kurdî de dijî û tê bikaranîn. Jixwe pêveka -tîyê dîsa heman peywirê pêk tîne û “KO-TΔ wateya kesê çîyayî yan jî jorî dide. Hemû rojhilatnas û Kurdnasên binavûdeng, pêwendî û hemwatebûna peyvên“Kur-tî” û “Ko-tî” dipejirînin. Em jî dikarin bibêjin, helbet bi çavkanîyên Sumeran ve, “Kur-tî” û “Ko-tî” heman pênase ye û dîsa hebûna gelê Kurd a îroyîn li her çar hêlên Kurdistanê piştrast dike ku “Kur-tî” û “Ko-tî” heman netewe û heman gel in. Her du jî Arî ne, zimanê wan zimanê Arîyanî yê kevnar e, her du jî xwedî çandeke hevpar in, her du jî şervan in û her du jî li ber koledarîya Sumeran serî hildaye û ji bo xweparastinê berê xwe daye welatê gewre yê Sumeran. Dîsa hebûna Kurd û Kurdistanê ya îroyîn vê têzê piştrast dike û ji gotûbêjê re cih nahêle. Helbet ji boyî zanyarên xwedî sinca zanistê û ji boyî kesên ku ji bêsincîya mêtingerîyê dûr mane û red kirine…
