Folklor

Newroz[1] an jî Cejna Kurdan, cejna kurd û xelkên Îranê û gelek gelên din a buharê ye. Kurd her sal, şeva ku 20ê adarê bi 21’ê adarê ve girê dide, agir dadidin û hatina buharê pîroz dikin. Di dîroka kurdan de jî, Newroz weke çîroka vejînê cîh digire. Li gorî rîvayetê, Kawayê Hesinker, li dijî serdarê zordest Dehaq serî hil dide û agir dadide. Ji wê rojê ve ye her gelê vê xakê, agir dadidin û vê …

Du eydên me hebûn; Eyda Biçûk û ya Mezin an eyda Remezanê û Qurbanê. Li gor irf û adetên gundê me, her eydek sê roj jêre terxankirî bûn, roja pêşî (Çekşo) bû. Xeklên gund di vê rojê de cil û bergên xwe dişûştin, xaniyê xwe pak û paqij dikin, karê xwe û hatina roja eydê û mêvanan dikirin. Roja din …

Ev nivîs berî niha bi du (niha 9 sal in; edîtor) sala wek pêşnîyar û pêşenivîsar hatîye nivîsandin û bi şaredarîya bajarê mezin û akademîyên li Amedê re hatîye parvekirin. Her çiqas hewldanin hebin jî, mixabin di hundirê du sala de tu bersivên erenî ku mirov ciddî bihesibine nehatine. Ev nivîsa ku bi Tirkî hatibû nivîsandin, ji bo ku ev …

Muzîka kurdî ya modern li diyasporayê reng û dengê xwe xurttir veda. Ev yek ji bo salên piştî 1980yî -heta destpêka salên 1990î- bêhtir derbasdar e. Rewşa politîk a li welêt, qedexeyên li ser ziman û çanda kurdî, înkar û pê re jî derfetên teknolojîk berê gelek muzîkjenên kurd da derveyî welêt; Ewropa û di serî de jî Almanyayê. Hunermendên …

Necat Keskin[1] Îro li gelek ciha, di nav medyayê de, li nav kolana, li ‘navendên Çanda’ peyva ‘folklor’ tê bikaranîn. Bi piranî li va cîya tevde jî ev peyv bi watê ya ‘lîstik’a, lîstikên gelerî tê gotin û wexta ku mirov jî qala vê peyvê dike jî dîsa wusa tê fam kirin. Ev bikaranîn a vê peyvê di vê wate …

Folklor çi ye? Peyv yekem car di sala 1846 de ji hêla zanyarê îngilîz William Ji Thomas ve hatîye bikar anîn. Ew ji berhevoka peyvên îngilîzî folk (gel) û lore (zanist) an zanîn pêk tê. Di kurdî de jî “folklor” bi heman wateyê tê bikaranîn. Komela bi navê “Civata Folklorê” ku di sala 1878’an de li Îngilîstanê hatiye damezrandin Di veguherandina peyvê di …

Di Toreya Kurdî de, dema bûk tînin mala zavê, bi siwariya hespekî tînin. Amac ew e ku zarûkên ji wê çêbin, kur bin. Dema bûk geha ber derî, zava jî ew çax li ser banê mala xwe, li binê Darika Zavê rûniştiye û dema bûk li ber derî hêj ji ser pişta hespê ye, zava sêvekê davêje serê wê. Gelek …

Folklorîst, berhevkar û lêkolîner Seyda Goyan piştî berhevkariya bi salan a kelûpelên kevin li  gundê xwe Repinê yê bi ser navçeya Qilabana şirnexê ve muzexaneyek etnografîk vekir. Seyda Goyan ji bo cîhê muzexaneyê mala xwe veguhestiye û li muzexana wî zêdetirî 1000 berhem tên pêşandan. Berhevkar Goyan beşek zêde ji van berheman bi peretî ji welatîyan kirîye û ew niha …

Hebû tunebû, dibêjin paşayekî pir adil û rasgo hebûye. Xelqê bajêr gelek ji Paşayê xwe razîbûn û Paşe jî ji wan razî bûye. Di wê navê re sal û zeman bihurîn, Paşê kal bû, kete ser gopalan, êdî nikaribû paşatiya xwe berdewam bike. Rojekê Paşa xwe bi xwe fikirî û got: Ez im, ez im, tenê ez heme û keçeke …

Adem û Hewwa li bihuştê jiyanek kamran didomandin. Nizanîbûn tirs çi ye; westabûn çi ye. Xweda ji ber ku Hz.Adem û Hewwa îmtîhan bike her tişt helal kir  tenê darek mêwe ji wan re qedexe kir ku nêzê vê darê nebin. Şeytên wan xapand nêzê darê bûn. Ji ber wê Xweda lwan daxist rûerdê. Zemînê bi darên bilind û giya …