Tag Archives: Yên Yekemîn

Tîrmeh, 2021

• 16 Tîrmeh

  Paşnav, cara pêşîn ji aliyê Kurdan ve hatiye bikaranîn

  

  Gelo we dizanî bû vara pêşîn kurdan paşnavê bikaranîne. Kurd beriya sedan salan jî “paşnav”ê bikardianîn. Li gor gellek pirtûk û lêkolînên dîrokî, Kurd li paş navê xwe navê êşîra xwe dianîn. Ji ber vê kevneşopiyê jî lêkolînvanên wek Ala-Firaz îdda dikin ku di dîrokê de cara pêşî paşnavê Kurd bikaranîne. Li gor lêkolînan ku di pirtûka bi navê “Kurd” …

Adar, 2017

• 14 Adar

  Televîzyon

  

  Televîzyon teknolojiyek ji bo qeydkirin, şandin, di ciyeke din de pejirandin û dîsa nişan dan wêne û dengan e. Bi zimanê yewnanî: tele: dûr, vision: wêne. Bi Kurdî wêneguhêz, ango wêne diguhêze, neqil dike. Di sala 1883 de cihazek bi navê teleskopa elektrîk ji aliye Paul Nipkow hat îcad kirin, îro ew wekî televîzyona yekemîn tê pejirandin. Wîkîpedîa

Tîrmeh, 2016

• 31 Tîrmeh

  Rêzimaneke kurdî ji sala 1869

  

  Nivîsara Samuel A. Rhea Brief Grammar and Vocabulary of the Kurdish Language of the Hakari District (Kurterêziman û ferhengoka zimanê kurdî yê devera Hekarî) yek ji berhemên pêşîn in ku li ser zimanê kurdî bi zimanekî ewropî, vê carê inglîzî, hatine nivîsîn. Nivîsar û ferhengok sala 1869 di Journal of the American Oriental Society (Kovara Civata Rojhilatî ya Amerîkayê) de …

Adar, 2016

• 30 Adar

  Ampûla yekem

  

  Di derbarê ampûlê de gelek şîxûl hatine kirin. Mucîdê ampûlê Sir Humphry Davy e. Lê emre apûlê pir kin bûne. Lê Edîson di salê 1880ê de ampul çêkiriye û  ev ampûla ewil 40 saet berxwe dida. Wergêr: Paşa Amedî ÇANDNAME
• 23 Adar

  Hilanoka yekem

  

  Hilgirtina rêwîya hilanoka yekem, 1743yan de di daîreya Sereya Wesaîlles de Kral Lûîs (Kralê 15.) de hatiye montekirin û ” kursiya firok” bi nav kirin. Ev hilanok bi qeweta mirov û bi hevkêşiya giraniyê ve dişxulî. Wergêr: Paşa Amedî ÇANDNAME
• 22 Adar

  Makineya Yekem

  

  Di salên 3500î Beriya Zayinê (B.Z) de ji alê Sumeriyan ve hatiye çêkirin ev jî makîneya avkişandinê yanê pompe ye. Wergêr: Paşa Amedî ÇANDNAME
• 9 Adar

  Çekşoya Yekem

  

  Di 1908an de ji alê Alva John Fisher ve çekşoya yekem hatiye çêkirin. Di makînê de berewarî çek û cilên qirêj dixistin tempûra makînê bi elektrîkê digerandin; di hareketê de çek bi temasa avê paqîj dibûn. Makîneya ziwakerê jî di 1924an de hate çêkirin. Di 1937an de ji alê şîrketa Bendîx Corporatîon ve cilşoya tam otomatik hate çêkirin. Wergêr: Paşa …
• 2 Adar

  Înterneta Yekem û E- Nama yekem

  

  Tora yekem di 1956an de di nava hêzên Emrîkî de ji bo ragihadinê hatiye sazkirin. Ev tora înterneta yekem e. Paşê pêşketiye. Ev pergel di 1970ê de ketiye nava gel. Bi giştî di salên 1990î de pêşketiye. Sala 1969an de şîrketa ARPA saz bûye û têgeha Înternetê hatiye bikaranîn. ARPA di nava kompîturên 4 zanîngehên cuda de bi têkildar bûye. …

Sibat, 2016

• 27 Sibat

  Yekem Keştiya Noqav

  

  Di dinyayê de keştiya Noqav ya yekem di 1719an de ji hela avahîsaz Îbrahîm Efendî ve bi navê “Tahtelelbahîr” hatiye çêkirin. Ev kifş di Surnameyê Hûmayûn de tê vegotin. Ji wî sed sal şunda ji alê Abdulhamîtê 2. (duyem) ve jî  keştiya torpilavêjê hatiye çêkirin. Wergêr: Paşa Amedî ÇANDNAME
• 19 Sibat

  Berçavka Yekem

  

    Berçavk ji bo pêşketin û rehetiya mirov pir girîng e. Berçavk cara yekem di 1280an de li Îtalyayê hatiye çêkirin. Cara yekem jî dukana berçavkê di 1783ê de vebûye.   Wergêr: Paşa Amedî ÇANDNAME