Pira Mala Badê û Dewleta Kurd a Merwanî

Pira Mala Badê, weke ku ji navê wê pirê jî tê fêmkirinê, li ser navê Bad ê Dostik hatye avakirin, ê ku damezrenerê Dewleta Merwanî ye…

Bad, ( an jî Baz) di sala 991-an da, di şerê li gel Hemdanîyan pêk hatye da hatye kuştin û xwarzîyê wî Hesen ê Merwan ketye şûna wî û sinorên dewleta xwe berfirehtir kirye… Di dema Bad da, navê dewleta wî ne Merwanî ye, piştî Hesen ê Merwan, navê dewletê dibe Merwanî… Lê siltanên Merwanî, bapîrê xwe, Bad ê mezin ji bîr nakin û di dema Ebû Nasir ê Merwanî da, vê pira bêhempa, a ku ji hêla mîmarîyê ve li seranserê dinyayê nav û deng daye, li ser navê wî ava dikin. Avakirina wê jî, derûdora salên 1040 û 1050-an e..

Hêjayî gotinê ye ku, navê dewletê Merwanî ye, dibe ku ji hêla cînarên wan ve wiha hatibin binavkirin, lê malbata Merwanîyan di civaka kurd da, wek ” Mala Badê ” têne naskirin. Nivîsên ku li ser kevirên pirê hatne nivsandin gelek in, û her desthilatdarî jî, kevirekê nû ê ku navê siltanên wan li ser bûye, pê ve danîye. Mînak; Artûkîyan, Selçûkîyan û Osmanîyan û hwd….. Di demên dawîn da, di dema serhildanê Sasûnê da, em vê jî baş dizanin ku, generalekî tirk bixwe jî, hin keviran deranîye, tine kirîye û hinekên wan jî, ji bo neyên xwendin xera kirye…. Ev agahî di pirtûka Hasan Hişyar da berfirehî hatne nivsandin.

Ya din pirtûka hêja a Îbn-ul Erzak, agahîyên kêrhatî û berfireh dide me, nemaze di der barê Dewleta Merwanîyan da…. Lê mixabin, bi tenê beşeke biçûk a vê pirtûkê hatye wergerandin û beşên din jî li benda lêkolînê ne… Orîjînala wê, di mûzeya Londonê da ye û Abdullatîf Avad ê lêkolînerê ereb- Misrî, hin beşên wê ên din jî amade kirye û weşandye. Mamoste M. Emîn Bozarslan, beşa Merwanîyan ji erebî wergerandye li tirkî û bi navê ” Mervani Kürtleri Tarihi ” daye weşandinê… Beşên din jî, li benda lêkolîn û wergerandinê ne… Bi hêvîya lêkolîn û wergerandinên wan beşên din jî….

Wêne: Pira Mala Badê – 1909
Nivîskar: Xerzî Xerzan