MISTEFA BEGÊ KURDÎ Û ŞEŞ HELBESTÊN WÎ

6. ‘EZÎZAN!

 

‘Ezîzan! Min ewa royîm[91]le latan[92]

Le mezllûman billa çoll bê willatan

 

Ke êwen padişay lutf û ‘edallet

Be xwa ḥeyfe bi rencên gedatan

 

Egerçî xak û xollî rehguzar im

Be serma xo guzer naka sipatan[93]

 

Were binwarre[94] çawî pirr[95] le xwênim

Be tefsîlat bibînin maceratan[96]

 

Ke min royîm Cehennem pirr meken lêm

Le min xallî meken koşk û seratan

 

Cefatan dam û kujtimtan[97] be zarî

Nizûlî reḥmet e cewr û cefatan

 

Îlahî min bibim rojê dused car

Be qurbanî geda û padişatan

 

Mellên[98] kellkî nebû royî Cehennem

Ser im qellxan e bo tîrî qezatan

 

Nesîmî koyî to xatir deka cem

Be boy turrey peşêwî paniyatan

 

Min im serkirdetan bo leşkirî ẋem

Detirsim min birrom bişkê sipatan

 

Eger sebr û eger dill bû, weger roḥ

Hemû royîn, çî ye îtir tematan[99]?

 

Seferman çunke rêy hat û nehat e

Du‘aman bo biken êwew xudatan

 

Tikay[100] Kurdî weha ye êwe car car

Biken yadî muḥîbbî bê riyatan

Çavkanî: kelhaamed.com

[1] Ji bo bêhtir agahîyan binere: Naz Eḥmed Se‘îd, Dengî Mistefa Begî Kurdî Le Şî’rî Klasîkî Kurdîda, Têza Diktorayê, 2014, Silêmanî;   Miḥemed Mistefa (Ḥemebor), Dîwanî Kurdî (Mistefa Begî Kurdîy Saḥêbqiran), berga 1 û 2, çapxaney Aras, hewlêr 2010;    Dr. Marif Xeznedar, Mêjûy Edebî Kurdî, Bergî Sêyem, Bilawkrawey Aras, Çapî Yekem, Hewlêr2003.

 

[2] Zam:     Birîn

[3] Xwardewe:          Xwar, Vexwar

[4] Ẋem serî lêdam: Xeman ziyareta min kir, Ẋeman serî li min dan

[5] Royîwe:               Revîye

[6] Desûtê:                Dişewite, disoje

[7] Fener: Lampa, fanos

[8] Dîde:                    Çav

[9] Goy serim:        Serê minê weke top û balon

[10] Çewgan:            Goçan, gopal

[11] Şasiwar:             Şehsiwar, mêrxas, siwareka rind

[12] Kewtime:           Ez ketme

[13] Ẋerrẋerre:         Xirrîna ber mirinê a di hengama ruhvekişandinê de.

[14] Ẋeddar:              Sitemkar, zalim, zulumkar, cewrkar

[15] Newrreste:         Nûtêgihîştî, tazepêgeyîştî

[16] Cennatu tecrî teḥtehel-enhare kem: Amaje bo ayeta 136 a sureya ‘Alî ‘Îmran, çend beheştek ku di jêrê wan de rubarê avê diherrikin.

[17] Nukte:                Mebest biçûktiya dev û şîrînîya ziman e.

[18] Cinêw:               Çêrr, dijûn. Xeberên nebaş

[19] Na‘îlac im:        Bê derman im, naçar im, mecbur im.

[20] Selaḥ:                Başkirin

[21] Hîcrî: Yê ku ji welatê xwe vediqete û muhacir dibe. Kurdî mexlesa “Hîcrî”di wextê mihaciriya xwe de bikaranîye.

[22] Seda: Deng, awaz

[23] Semtûr:             Amûrekî muzîkê ye

[24] Kelle:                 Serî

[25] Em şew:              Ev şev

[26] Naxun:               Nînok, neynik, neynok

[27] Şahûl:                Sitûn, şaqûl, keresteyekî xanî dirûstkirine

[28] Sîne:                  Sîng

[29] Mecnûn:            Mebest ji Mecnûnê dilberê Leyla ye

[30] Ẋubar:                Toz

[31] Wamîq:              Dilbera Ezra

[32] Qap:                   Nig, ling, pê

[33] Sebûrî:               Hedarî, aramî, hêminî

[34] Rû:                     Rûxsar

[35] Zam:   Birîn

[36] Azer: Bavê hezretî Îbrahîm. Sin‘eteke Azer senem û pût çêkirin bû.

[37] Şem:                   Mûm, çira, lampe

[38] Perwane:           Teyreke biçuke. ‘Aşiqê ronahî û çirayê ye.

[39] Wesll:                Wîsal, gehîştin

[40] Yawer:               Yar, alîkar, havdem, piştevan

[41] Boy:                    Bên

[42] Nesîm:                Bayê serê sibê

[43] Subḥ: Sibeh, beyan

[44] Şor:                    Sewda, eşq, arezû

[45] Baz:                    Navê teyrekî ye.

[46] Ser me:             Serê min e.

[47] Ejder: Ejderha, ezya, marê mezin

[48] Be ẋeyrez:      Bi xeynê wî, xeyr ji wî

[49] Bûse: Maçkirin

[50] Qesd: Niyet, niyaz, mebest, xwestin

[51] Qehr:                 Kîn

[52] Serapa:              Ji ser heta pê

[53] Ten:                    Leş, beden

[54] Sûrax:                Kun, qul

[55] Te’rîf:                 Danasîn, nasandin

[56] Kakoll:               Perçem. Ango zulfe zilaman

[57] Zerb:   Derb, lêxistin

[58] Emin: Min, ez

[59] Meqtûl:              Ê ku hatiye kuştin, kujraw

[60] Yek lemḥe:       Yek lehze

[61] Nesîb:                 Beş, pişik

[62] Kewser:              Navê rûbarekî ye di beheştê de

[63] Geda: Kole, bende, hejar, feqîr

[64] Koyî:   Baregah, menzil, meqam

[65] Bote:   Qalib

[66] Fîrqeta:              Dabiran, cudabûn, destjêberdan

[67] Xulase:               Pûxte, kurte

[68] Bê ẋeş:               Bêqirêj, temîz, paqij

[69] Meqbûll:            Tiştê ku tê qebulkirin

[70] Zerr:   Zêr, altûn

[71] Jana: Ey riha min, ey canê min

[72] Ruxsareket:      Rûyê te

[73] Guftar:               Axaftin xweşik

[74] Ehlî:                   Xelkê

[75] Çîn:                    Welatê çîn

[76] Neqqaş:              Ew kesê ku resm û nexşan çêdike.

[77] Bellan:               Emma, belam, lê belê

[78] Teswîr:               Şêwe, şekil

[79] Kirdigar:            Xwedê

[80] Men’: Rêlêgirtin

[81] Coya: Arezûmend

[82] Nesrîn:               Cûreyekî gul e

[83] Mentîq:              Zansta mentîq

[84] Tey kird:            Kurt Kir, fêm kir, derik kir

[85] Ba’îs: Ho, sebeb

[86] Axir:   Îdî, nîhayet

[87] Meşq: Mijûlbuna ji bo hînbûna karekî

[88] Beşq: pîrozî, heqqî

[89] Rîswa:                Bêheya

[90] Perwa:                Tirs, bak, endîşe, xof

[91] Royîm:               Royîştim, rûniştim

[92] Le latan:            Li cem we, li ba we

[93] Sipatan:             Leşker

[94] Binwarre:          Bibîne, binêre

[95] Pirr:                   Tijî

[96] Macera:              Bûyer, serhatî

[97] Kujtimtan:        Hûn ez kuştim, we ez kuştim

[98] Mellên:              Nebêjin

[99] Îtir tematan:     Îdî hûn li bendê çi ne? Ango mebestê we çiye

[100] Tika: Rica, daxwaz