DERHEQÊ KITABÊ ‘DARA HÊNÎ’ DE

Inê demanê peyînan de warê edebiyatî de bi zazakî zaf kitabî ameyî weşanayiş. Inê kitaban ra yew zî kitabê mamosta Xetîb Erdoğmuşî “Dara Hênî” yo.

Qapaxê kitabî de “cografya, sanikî, meselayî, vateyê verînan” nuseno. Xetîb Erdoğmuş verî mintîqeyê Dara Hênî û dewanê Dara Hênî dano şinasnayiş, dima meselayî û sanikî ca gênê. Edebîyatê ma vatişkî de sanikî cayêko muhîm gênê. Wexto verîn de şarê ma pê sanikan hewîya xwu ardêne. Exleb karakterê sanikan însanî bî; pîr, babî, birayî, keynayî. Heywanî zî pisînge, luye, mar, dîk, verg û êyê bînî. Hetê tema ra zî zûrkerî, bêbextî, xayintî…

Wexto ke înson inê sanikan waneno huyayişê însonî zî yeno, senî ê sanikî huyayişê ma anê, her yew sanike yew mesaj zî dana ma.

Çend wext viyaro zî sanikî xîtabê cuya ma kenê. Ewro zî kalikê ma eke yew mesela ma rê îzeh bikerê, verê cû yew sanike ma rê vanê û pê ê mesajî ya rewşe mojnenê ma. Goreyê mi, kam ino kitab biwano seba xwu zaf çî vîneno û zaf çî mûseno.

Ez zî inî sanikan ra zaf çî mûsaya. Mesela, sanika “Zûrî û Raştî” ya. Ina sanike beynatê yew padîşa, yew esîr û di hebî wezîran de viyarena. Wezîran ra yew hol, yew zî zalim o. Wezîro hol semedê xelasîyayişê esîrî zûrî keno. Wezîro zalim semedê mergî esîrî raşt vano labelê zûrê wezirê holî weşê padişayî şino, esîrî efû keno. Peynîya ina sanike pê ina qale qedîyena: “Înê zî xwu vîr ra mekir, zûrê gi benî sebêb holî, raştî gi benê sebêb xirawî ra holêr î.”

Wexte ke înson bimerhemet bo eşkeno pê zûrî zî holî biyaro meydan, la wexto ku nîyetê însanî xirab bo raştî ra zî eşkeno xirabî biyaro meydan. Ma tiya ra zî fam kenê ke her raşte her ca de nîna vatiş.

Mamosta Xetîb Erdoğmuş peynîya kitabî de zî vateyê verînanê ma ra nimûneyî dayê û pê ino kitabê xwu ma berdê wextê verî.

Dara Hênî seba ziwan û edebiyatê ma bi yew qezenc û ê sanikî ziwanê ma de ameyê vatiş çend dewlemend ê, aye mojnayo ma. Xetîb Erdoğmuş pê ina xebata xwu ma rê zî yew rayir akerdo. Ez hêvî kena rayirê ma tim û tim akerde bo û pê yew şewqa rind a roşn bo.

Hatip Erdoğmuş, Dara Hênî, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir, 2018, 128 rîpelî