Dibêjin ku li welatekî dûrî vira, malmezinek hebû, çavên biyanian li mal û zeviyên wî bûn, dixwastin wî û navê wî ji holê rakin û hemû heînên wî bikin ên xwe. Di nava wî û çavxuran “hesûd” de dijminî pêda bû û rewşa wî di nav dijminan de gelek dijwar bû.
Sê kurên malmezinê me hebûn. Yek ji wan terzî bû, ê dî textekar bû û ê dîtir mela bû. Jiyên wan dii nava bîst û sî saliyê de bûn, lê hemî çeleng û qanat, xurt û jîr bûn.
Rojekê ji dest hêrişa dijminên bavê xwe, nema diikarîn di gund de bimînin, ji gund bar kirin û berê xwe dane çiya, li şikeftekê bi cih bûn. Di şikeftê de dest bi jîneka nû kirin. Hersêwa ji hevdu hez dikirin û lewma karên xwe bi hevre diqedandin. Lê ji ber ku tirsa wan ji hêrişa dijmin û cinawerên çolan hebû, pêwîst bû ku her rojekê yek ji wan bibe pawanê şikeftê û yek bibe dergevanê ber deriyê şikeftê û yê dî jî here komir û şînayî û xwarinê bîne. Piraniya xwarina wan ji nêçîrvaniya kotir “teyr”, îsk “xezal” û kêrguhan bû, hinde caran jî bi masîvaniyê û berhevkirina keveroşka û pincarê rojên xwe derbas dikirin. Di nav xwe de bingeheka dadmendiyê bo hevjîneka dirêj dana bûn, lê pir wilo dirêj nekir.
Carekê dema birayê textekar pawan bû, karê xwe qedand, gund hate bîra wî, bû teq-reqa çakût û textan di mejiyê wî de..êdî nema xwe bigire, rabû ser xwe, çi textik û darên ku li dora wî hebûn civandin û bi dilekî tijî meraq dest bi textekariyê kir. Di den\meka kin de keçek ji textan çêkir, hema tu dibê; wê niha bilive. Heya wê hîngê westiya, çû seriyê xwe danî ser balifekî û raket. Herdu birayên din ji karê wî şaş bûn, lê ji ber ku wî keçikek ji textik û daran çêkir, bi wî dilşa bûn.
Roja dî, sira yê terzî bû, ku pawaniya şikeftê bike. Wî jî kar û xebata xwe qedand û rûnişt, li keçika textî temaşa kir. Ji xwe re got:
-Kuro! Birayê me yê mezin mela ye, ewê kêfxweş bibe, ku ez vê keçikê bi cil bikim.
Rabû hinek cil û paçên ku li wir hebûn, ji toz û gemarê daweşandin û bo keçikê kirasekî gelek xweşik dirût. Heya ew kiras dirût çavên wî westiyan û mendo bûn, derzî û ûsika xwe dan aliyekî û raket.
Birayên wî hatin hindir şikeftê..Wey bavo! Ev çiye? Herdu ecêbmayî di dora keçika textî û cilkirî re geriyan.
Roja dî, birayê mela bû pawanê şikeftê. Hemû kar û barên xwe qedandin, çû avdaz kir û dest bi nimêjê kir. Li ser nimêjê keçik hate bîra wî, rabû destên xwe li dawiya nimêjê vegirtin û li ber Xwedayê xwe geriya, got:
– “ Ey Xweda yê afrîndar! Yê ku her tiştek ji dest Wî tê..! ez dii bextê Te de me, Tu vê keçikê bi ruh û rewan bikî, ku ez li xwe mehir bikim û bi wê re maleka baş ava bikim, bo me çend zarowin pak pêda hebin.
Wê gavê herdu birayên wî derbaz hndir bûn, lê çi bibînin! Li paş melê keçik bi can û rewan pêda bûye û destên xwe dilivîne û li xwe temaşa dike.
Ew roj ji wan re bû roja dawiyê di wa şikeftê de. Her yekî ji wan got:”Ev keç bo mine..”
Birayê textekar got: “ Min ew çêkir..”
Ewê terzî got: “ Min textikên te mîna jinan, ciwan û çeleng diyar kir. Keçik a mine.”
Melayê wan got: “ Min ji Xwedayê xwe xwast, ku can bide wê. Lewma mafê min berî we herduwan tê de heye.”
Hersê bira li ser keçikê bûn gurgên har û dev bi xwîn, bûn dijminên hev, bûn neyar. Her kesekî ji xwe re digot:“Ezê van herduwan bikujim û keçikê bistînim..!” Ewê textekar ji xwe re digot: “ Ezê îşev van herdu guran bi pîşixê bibirrim..na..na.. Ezê van bi kêser bikujim.”
Ewê terzî ji xwe re digot:” Ezê derziya xwe sor bikim û çavên van herduwan biperçiqînim.”
Melayê me jî serî ji nimêjê ranedikir, digot belkî wê hemû bangiyên “du’a’’ wî bên pejirandin. Ji xwe re digot: “ Xwedêyo! Çima Tu marekî tofan naşînî, ku bi vvan herduwan dade ?!..”
Roja wan a ddawiyê di şikeftê de bi tehlî û nexweşî derbas bû. Keçik jî mîna mirovekî lal û kehr tiştek nedigot, bêdeng û bêçare ma bû. Dawiyê li hev rûniştin û birayê mezin got:
“ Birano! Dijminê me pirrin û em jî bo hev bûne dijmin. Ka rê çiye û em çawa bikin?.”
Ewê textekar got:
“ Bi ya min be, emê herin ba dadmendekî û ji wî bipirsin, ka akeçik dibe para kê.”
Ewê terzî got:
“ Dibê..”
Wlo şora xwe kirin yek, keçik bi xwe re birin û bi welatekî dûr ve çûn. Li bajarekî mezin dadmendekî zana û têgihîştî dîtin û hersê bi wî razî bûn.
Dadmend gote wan:
“Ey kurên hêja! Ez nikanim çi ferman û biryaran bidim, eger keçik bi xwe nebêje; dilê wê li kê heye. De fermû bila her yek ji we bixebite, ku keçikê bide dengkirin. Hîngê ezê birayara xwe bidim.”
Lê mixabin! Keçikê bo kesekî ji wan tiştek negot..!
Roj .ûn û derbas bûn, her yekî ji wan xebata xwe mezintir kir, çû û hat, xwe baştir û qenctir kir, lê dîsa jî keçikê çi bersiv nedan.
Rojekê li welatê ku jê hatine, çîroka van hersê biran û keçikê belav bû. şivanekî ev bûyer bihîst û têgihîş, ku gava keçik bersiva yekî bide, wê li wî mehir bikin. Got:
“ Başe! Ez diiçim û wê bi dengkirin didim..gava nebû ez wê direvînim tînim.”
şivanê me çoyê xwe rakir û dev da bajarê, ku keçik û hersê biran lê dimînin. Rojekê duduwan bi rê ve çû. Gava ew li ber zinarekê rûnişt, ku nanê xwe bixu, dît kuu mişkek ji berqefekê derket û ber bi nanê wî ve hat, gezek li aliyekî nanê wî xist û reviya. Hinekê ma, careka dî mişk derket û bi lez hat, ku gezek dî li nanê wî bixîne, şivanê ku xeyidî bû, hema dest avêtê û ew girt, ku bikuje. Mişk qîrî û gotê :” Min nekuje..!”
şivan bihîst wî mişkî çi got. Destpêkê bawer nekir, lê mişk dîsa qîrî û got: “ Hawar! Ez di bextê te de me..”
şivanê ku şaş û mat maye, li mişk niriya û bêdeng ma. Mişk gotê:
“Ez dizanim tu kuve diçî..tu jî bo keçikê diçî, ne wiloye?”
şivan gt:
“Mesmût! Tu ji kuve dizanî? Tu çawa şorê dikî? Tu mirovî an mişkî?”
Mişkê girtî got:
“Bira bihêle ez bijîm, min berde an jî min bi xwe re bibe, ezê ji bin vî barî derkevim û rindiyekê li te bikim.”
şivan got:
“ Ez çi rindiyê ji mişkekî naxwazim. Min tenê daxazek heye, va keçika bi nav û deng bo xwe bistînim.”
Mişk got: “Dibê..”
şivanê me kişk xist tûrekê xwe û gotê :”Ha ji te re mişko teviya nanê min, bixu heya em digihînin bajêr.” û bi rê ve şora xwe kirin yek.
Gava gihan dadgehê, dîtin ku keçik li ser sendeliyekê rûniştiye û li hember wê hersê bira jar, nexweş û rihdirê bûne, cilên wan çiriyane û di tozê de mane. Pilindirekî jî malika xwe li ser wan vegirtî..çavên wan li hember rindî û çelengiya keçikê beloq û bûruhnî mane.
Mişk xwe ji tûr avêt û beziya, ket bin sendeliya keçikê, bê ku kesek bibîne û pê bihoş.
Dadmend pirs kir:
“ Kurê min! Tu çi divê?”
-” Ez keçikê divêm.”
“ Divê tu wê bi dengkirin bidî.”
-” Ez dikim.”
şivanê ku li hember çelengî û ciwaniya keçikê mest bûye, di dilê xwe de got:
“ Eger ez wê bi alîkariya mişkê xwe nestînim, ez bi gopalê xwe li seriyê hersê bira didim, destê keçikê radikêşim û bo xwe direvînim..bê zor nabe..”
şivanê dil bi evîn pirs kir:
“Keçê ! Dilê min li te heye, tu min çawa dibînî?.”
Mişkê xwe di cilê keçê de veşartî bersiv dayê:
“Erê! Ez te baş dibînim.”
Hemû kesên, ku li wir ji cî veciniqîn û gotin:
“ Bi Xwedê ! Va keçikê şor kir.”
Dadmend got:
“Kuro! Tu kîyî?..”
şivanê me nizanî bû çi bibêje, dawî got:
“ Ji keçikê bipirsin, ewa min xweş nas dike.”
Dadmend ji keçikê pirs kir, mişk bersiv da:
“ Navê vî mirovî Çol paşa ye.”
Gişa li hev niriyan û kirin pis-pis.
Dadmend pirs kir:
“Ma mala te çawaye, Çol paşa!?”
Mişk bersiv da:
“ Li ba Çol paşa çil şikeft û du kerîyên pezan hene û bi ser de jî colekî mezin yê koviyan.
Mirovên li wir tev wn hersê biran li hev niriyan û hişên wan ji seriyan ç.ûn.
Dawî dadmend got:
“Ez vê keçikê li Çol paşa mehir dikim. Ev keçik bû mafê te.”
Dadmend ji cî rabû, ku here. Mirovek ji cî rabû û bi dengekî bilind got:
“ Lê bo çi keçikê lêvên xwe nelivandin?”
şivanê me got:
“ Ma ev keçik mîna keçikên dne?”
Dadmend got:
“Belê raste.. Xebera te ye..ev keçik ne mîna keçikên dine.”
D nav mirovan de dengbilindî çêbû û giş rabûn ser xwe û nerazîbûn û neçariya xwe diyar kirn. şivanê ku bii armanca standna keçikê hatiye got:
“Binêrin! Ez hatime vê keçikê bistînim..bi rindî be çêtire, hûn nedimn min, ez bi zora gopalê xwe dibim..”
Yekî belengaz û pîr piştxwar li aliyekî got:
“ Bijît! Kurê min ! Tu ji pişta bavekî jîr û hêjaye..berdin bila Çol paşa bûka xwe bibe.
Piştî ku Çol paşa bûka xwe bir û li gel wan mişkê piçûk, mirovên ku civiyane tev belav bûn, hinekan bawer dkir û hinekan bawer nedkir… û hersê birayên ku keçik ji xwe re maf kiribûn, li dagehê, di jeng û tozê de, di tariyê û di bin malika pilindir de ji dîrokê re man.
Cankurd
Ji cankurd.wordpress.com hatiye girtin
—————————–
(*) Hewaldana devkî ya vê çîrokê, mîna çîroka “Gundê dîna”, min ji birayekî Kurd, yê bi navê Miçolî bû, bihîst. Ew ji bakurê Kurdistanê bû û wî jî çîrok ji xelkê gundê xwe bihîstibû. Min ev çîrok di kovara Rewşen, hejmar 3‘ê /1989 de, di bin navê Miçolî de belav kir, ku ew birayê hêja û xwîna xwe ji bo rizgarkirina gelê xwe daye, her di nav gelê me de bimîne.
