Kovara Hetawî Kurd Nasandin û Naveroka Wê* Mesûd Serfiraz Hetawî Kurd, yek ji kovarên kurdî ya dewra Osmanî ye. Ew li Stenbolê dihate weşandin û xwedî û mudîrê berpirsiyarê wê Baban ‘Ebdulezîz bû.[1] Kovar ji aliyê Civata Telebeyên Kurd Hêvî (Hêvî Kürd Talebe Cemiyeti) ve dihate weşandin. Ev civat, piştî îlan kirina meşrûtiyeta duyem (1908) di 27’ê Tîrmeha 1912’an li …
Hezîran, 2017
-
26 Hezîran
Deng û Dengbêjî
Kevirên çêkirina zimanan yên herî piçûk deng in. Niqik û pêlinga bihîstinê ya lerizandina hewa ku ji cîgerê tê, jê re deng tê gotin. Deng; ji organên qisedanê ( pişik, zengilor, qirik , têlên dengan, zimanê piçûk, ziman, ezmanê dev, diran, dev, lêv, lam, poz ) şikil digire. Dengbêj, ji bêjeyên « deng » û « bêj » ê saz bûye. Ango …
-
23 Hezîran
Berawirdek Li Ser 4 Varyantên ‘Siyabend û Xecê’
Destpêk Di dîroka gelan de hin kes bi işq û evîna xwe bi nav û deng bûne. Wan kesan ji ber kû rengekî manevî dane gele xwe, di dilê gel de jiyane, nehatine jibîrkirin. Di nav Kurdan de herçiqas navekî taybet ê Mem û Zînê hebe jî bê guman ji bilî wê hin di hin destanên din/dîtir jî hene. Ji …
Cotmeh, 2017
-
31 Cotmeh
Riha; Paytexta sebir û mîstîzmê
Mekan, ne tenê ew der e ku em jiyana xwe lê derbas dikin û zikê xwe lê têr dikin e. Mekan xwedî taybetmendiyeke wisa ye ku raborî heta roja me bi xwe re anîne. Teorsîyenê Marksîst ê navdar ku doktoraya xwe li ser avahîsazî û plansaziya bajarwaniyê kiriye, mekanê bi tevnê têkiliyên civakî ve girê dide, watedar dike. Mekan, rasterast …
-
18 Cotmeh
Şahesara Mezopotamyayê: Deşta Heranê
Rêjeya şaheserên Cîhanê ku ji dema antîk ta rojame û UNESCO qebûl dike yekemcar ji aliyê Heredotê ku B.Z di sedsala 5. de jiyaye vehatiye rojevê. Lê ji bo nivîskî bikeve dîrokê hê 300 sal mabû. Ev yek jî piştî 300 salî ji aliyê Antipatros ve bi berhema ‘Li ser heft şaheserên cîhanê’ hat nivîsandin. Di serdema me de jî …
-
17 Cotmeh
Şikefta Seholan li Mehabadê
Şikefta Seholanê dikeve 35 kîlometriya riya di navbera Mehabad-Bokanê de. Her hemû torîst û serdanker jî, eger bi dehan caran serdana Seholanê bikin dîsa jî jê têr nabin. Matmayî dibin û li derdoran dinêrin. Her sal hezaran kes serdana wê şikeftê dikin. Seholan bi Soranî tê wateya bûzê. Dîwarên wê tev ji kevirên mîna bûzê ne. Erdê şikefta Seholan ji …
-
16 Cotmeh
Bajarê qedîm: Kirmaşan
Kirmaşan mezintirîn bajarê Rojhilata Kurdistanê ye ku hejmara nifûsa wê nêzîkî 1milyon kesî ye û herwiha girîngtirîn bajêrê herêma navîn a rojavayê Îranê tê nasîn, Kirmaşan ji aliyê dîrokî û çandî pirr binavûdeng e û damezrandina vî bajarî vedigere sedsala 4an a zayînî. Ji wê serdemê heya êrîşaereban ya li ser Îranê paytexta duyem a hikûmeta Sasaniyan bû. Di serdema …
-
13 Cotmeh
Di serdema klasîk de pirtûkên ‘Dîroka Kurdan’
Ji sedsala 9. û vir ve ji aliyê Kurdan ve di derheqê dewlet, mîrîtî û eşîran de bi Erebî, Farisî, Osmanî û Kurdî mensûr pir kêm bin jî menzûm hatine nivîsandin. Di vê nivîsê de pirtûkên di derbarê pirtûkênserdema klasîk ‘Dîroka Kurdan’ heta sedsala 20. hatine nirxandin. Pirtûka Alimê Kurd Ebû Henîfe ed- Dînawerî (M.895) bi Erebî ‘Ensabu’l–Ekrad(Sereceya Kurdan) ku …
-
10 Cotmeh
Destana Dimdim Ya Çîrokî
Destana Dimdim li ser bûyereke dîrokî hatiye avakirin. Piştî ku ev bûyer wekî destan û serhatiyeke menzûm ketî li ser zimanê dengbêj û beytbêjan, bi awayekî rewanbêj û bi hûneren edebî ve xemilandî hatiye vegotin. Herwesa di bûyeran da jî hinek zêdekirin an jî kêmkirin çêbûne. Gelek tiştên bi rêka dîrokê negehiştî roja me bi saya destana devkî em li …
-
3 Cotmeh
Rexne û hêza Rexneyê di wêjeyê de
Dergeh: Mijara Rexneyê, mijareke pirr fereh e, lewra dixwazim bibêjim, ko ez dê bi we re di çarçewa Rexneya toreyî, di başûrî rojavayî welatê me de, xwe bilivênim, tevî ko ew jî zor e ji ber ko ta niha ziman û toreya me li wî parçî qedexe ye û nivîskar an jî lêkolîner neşê xwe bigihîne hemî makderên ko belavbûne, …