Dîrok

Di serê sedsala bîstemîn de li gor lêkolînên me ji dehî zêdetir komelên ku ji hêla Kurdan ve hatine damezirandin hene. Ev komele bi destê malbatên mezin ên Kurdan ên ku li Stenbolê wextekî dirêj jiyane û dîsa ji hêla xwendekar û rewşenbîrên Kurdan ve hatine damezirandin. Komeleyên Kurdan di nav ewlehiyê de û di demên hikûmatên nû ên huriyetperwer …

Li nava Sûra Diyarbekirê gelek avahiyên dîrokî hene ku ji aliyê şaristaniyên cuda ve hatine avakirin. Yek ji van şaristaniyan jî Merwanî ne ku vê dewleta Kurdan girîngiyeke mezin daye avahiyan ku yek ji wan avahiyan jî Mizgefta Merwaniyan e ku di nava Sûra Diyarbekirê de nêzîkî hezar sal e hember dîrokê ber xwe dide. Mizgefta Merwaniyan a di nava …

Omerî, li Anatoliya Navîn 6 gundin, vana: Omera, Altilar, Tavli, Torina (Beşkardeş), Birtalik û Çopli ye. Omerî, yek ji 12 bavên federasyona Reşîya ne. Dîroka Omerîya ji piranîyên kurdên Anatoliya navînê din ji hev ne cuda ne. Dîroknas û lêkolînvan, di vê qenatê de ne ku kurdên Anatoliyê navîn, di navberê Reqa, Efrîn, Mereş û Semsur û li binê çîyayê Torosan …

Baxçeyên Hewselê yan jî Gulistanên Hewselê, li ber Amedê, li geliyê Dicleyê, Bakurê Kurdistanê ye. Gulistanên Hewselê pirr kevn in. Weke gulistanekê ku di nava pirtûkên pîroz de behsa wê hatiye kirin. Herî zêde di dema keyê babilî Şemşê Adadê pêncan de ku di navbera salên 824 û 811an de jiya ye. Di dema keyê babilî Şemşê Adadê de ku …

Pira Malabadê an jî Pireya Malabadê di navbera navçeya Farqîna bi ser Amedê ve û Batmanê de ye û li ser çemê Batmanê ava ye. Ev pire di sala 1147’an da hatiyê çêkirin. Dirêjiya wê 150 m, firehiya wê 7 m û bilindiya wê 19 m ye. Pire bi kevirên rengîn hatiyê hûnandin û di dinê de di nav pireyên …

Sûra Amedê an Kela Diyarbekrê ku li cîhanê piştî Dîwarê Çînê dirêjtirîn beden e, bêguman ji bo dîtinê li Amedê pêştirîn cih e. Bi awayê avakirin û zexmiya xwe, bi nivîsên xwe, bi motîv û şeklên ku lu rûyê keviran hatin e niqartin re niha kîtbeyên 12 şaristaniyan têne xwendin.   Mêjûya avakirin sereta ya kelehê nayê zanîn jî lê …

Di nav gelê Kurd de gelek kesayetîyên hêja û navdar derketine ku navên wan li dinyayê gerîyane. Di warê zanyarîyê de, di warê leşkerîyê de, di warê olî de, di warê pîşeyî de… Yek ji wan kesayetîyên pir û pir û hêja jî Seyda Bedîuzeman Mela Seîdê Kurdî ye. Seyda temeneke dirêj a nêzî sedsalekê bi têkoşîna li hember Kemalîya …

Cangîr Axa wê serdemê, li gel birayên xwe yên kurd, bê ferqûmêlî, ji bona armanca hevpar, an ku ji bona Kurdistana Azad, bi hevkarî tevgerîyaye… Cangîr Axa, wekî ku tê zanîn, yek ji lehengên dîrokî yê kurdên êzdî yên Serhedê ye… Di şerê cîhanê yê yekemîn de, li gel peya û xweşmêrên kurdên êzdî, ewî li ber Îttîhadîyan li ber …

Mizgefta Hezretî Silêman yek ji mizgeftên dîrokî yên li Kela Hundirîn a Amedê ye. Ji aliyê ola Îslamê ve mizgefteke girîng e.   Ji aliyê mîrên Kurdan ve bo xatirê lawê serfermandarê artêşa Îslamê yê Amed fetih kiriye Xalid bin Welîd, di nava salên 1155 – 1169’î de hatiye çêkirin. Lawê Xalid Bîn Welîd, Silêman di fetha Amedê de jiyana …

Şêx Seîd, kurê Şêx Mehmûd e û tehsîlekê baş dîtîye, di medreseyên Kurdistanê de xwendîye; Paloyê li nik apê xwe yê Şêx Husên, Mûşê li nik miftî Mihemed Emîn, Melezgirdê li nik Abdulhelîm û Xinûsê jî li nik Mûsa Efendî dersên wekî enwar, muharrîr, nahiv, sarf, mantiq, meanî, îstîare, beyan, bedî’ eqaîd û wd xwendine. Bavkalê wî yê Şêx Elîyê …