ÇandName Li pey şopa bav û kalan…
Berçîs, Jûpîter an jî bi zimanekî din Erendîz navê gersterka herî mezîn ya di Sîstema Tavê de ye. Heger we ji min bi pirsîya bê ka bela navê wê çi be, bê guman min ê bi gotana “Mîro” ji ber kû mezinek bê hawe yi. Navê xwe yî Jûpîterê ji mîtolojîya Yewnan a distîne û ev nav navê xwedayê herî mezine.
Li gor rêza ji dûrbûna Tavê di rêza 5’a de ye. Ewqasî mezine kû ez karim bêjim derdora 800 dinya me bi saxî deri hûndir ê wê. Tenê heremek wê heye kû em wek Deqa sorik naz dikin tenê kari 3 dinya me bi saxi bixwe. Divê beri em dest bi taybetmendîyên Berçîs ê bikin divê ez ji wer bêjim kû bi giştî ji Helyûm(He), Hîdrocen(H)’ê pêk tê û yek jî wan gerstêrkên Dêvên Gas e.
Gelo çawa disekine?
Ka ica em binerin bê Berçîs çiye û ne çiye? Berçis, ji ber çapa xwe û ji ber kûtla xwe cisma herî mezine di Sîstema Tavê de. Tîrbûna wê piçekî zelale. Dema em li şiklê wê binerin, ji ber ser rûyê wê yi herikoyî û hêza zîvirandina wê, ji ekvatora xwe girsikî û ji qûtban kumişî xûya dike û wek cismek elipsoîd xûya dike. Dema em baş lê dinerîn ji xwe albedo ya wê dikeve ber çava. Yanî ka çiqas şewq a tavê bi paşde dişîne. Li gor pîvana albedo ya wê 0,52 ye. Ev jî tê ser wê wateyê kû ji nîv bêhtir şewqê bi paşde vedigerîne. Başe lê dema hat pîvan kû ji şewqan 2,3 car bêtir germahîyê dide. Yani xwe sar dike. Ji ber vê rewşê u dûrbû na wê ji tavê germahîya wêyi herî baş -167 °C ye. Pir sari pir…
